Stefan Zweig bu kitabda öz həyatından, müharibə zamanı keçirdiyi hisslərindən bəhs edir.
Bir tərəfdə vətən borcu, digər tərəfdə azad yaşamı. Bizə uşaqlıqdan yeridilən vətən borcu var. Müharibə olduqda bizim hisslərimiz önəmli olmayacaq onlar üçün, biz bir rəqəmdən, vicdansızca ölümə göndərilən bir əsgər olacağıq və bizdən insanları öldürməyimizi tələb edəcəklər. Halbuki vətən borcu deyilən şey öz çıxarlarımız uğrunda insanlar öldürməkdi? Və bizim azadlığımız? Vətən deyilən şey azadlığımızdan daha vacibdir mi? Kitab boyunca Paula'nın fikirləri ilə razılaşdım. Hətta belə bir cümlə var idi: "Dürüst ol, vatan hayatın kadar önemli mi senin için? Soylu hükümdarlarına bile kalmayan bir taşrayı resim yaptığın sağ elin kadar seviyor musun?"
Stefan Zweig yenə bizi düşünməyə məcbur edir. İndi daha yaxşı anlayıram Zweig'in niyə intihar etdiyini.
Bu romandan sonra düşünürsən ki, həyatda azadlıq ən vacibidir.
