Hüzünlü Eleştiri
Türkiye'nin siyasî tarihi uygun örnekleri barındırır. Tanzimat'la bir likte başlayan edebiyat gayretleri Namık Kemal gibi numunelerin açık mücadelesinde görüldüğü üzere siyasî arayışlara dönüşür. Önceleri muha lif kampanyanın içinde yer alan ilk dönem edebiyatçıları zamanla muha fazakar-devletçi bir aydınlanma tavrında karar kılar.
Tarihi, ama yalnız tarihi seçmek, başkaldırının söylediklerine karşı, yoksayıcılığı seçmektir. Usdışı adına, tarihin hiçbir anlamı olmadığını haykırarak tarihe saldıranlar kölelikle, yıldırıyla karşılaşır, toplama kamplarının evrenine çıkarlar. Tarihin saltık ussallığından dem vurarak tarihe atılanlar da kölelikle, yıldırıyla karşılaşır, toplama kamplarının evrenine çıkarlar.
Bugün yaşadığımız biçimiyle başkaldırının tarihi, Prometheus’un öğrencilerinden çok, Kabil’in çocuklarının başkaldırısıdır. Bu bakımdan, her şeyden önce Tevrat hız verecektir başkaldırıcı güce. Buna karşılık, Pascal gibi, başkaldırmış us yolunu tamamlayınca, İbrahim’in, İshak’ın ve Yakub’un Tanrısı’na boyun eğmek gerekecektir. En çok kuşkuyu duyan ruh, en büyük yazgıcılığa sarılacaktır.
Doğaötesi başkaldıran (Tanrı'yı) yoksaymaktan çok, meydan okur.
Köle, karşı çıkışında, başkaldırdığı efendinin varlığını kanıtlıyordu...Doğaötesi başkaldıran da, varlığını kesinlediği bir gücün(Tanrı'nın) karşısına dikildiği zaman, bu varlığı ancak onu yadsıdığı anda doğrular...Öyleyse doğaüstü başkaldırının tarihi tanrısızlığın tarihiyle birleştirilemez.Başkaldıran kişi, yok saymaktan çok,meydan okur.
