Akış
Ara
Keşfet
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
Kitap Türleri
Dergiler
Çevirmenler
İncelemeler
Alıntılar
İletiler
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.38.12
264 syf.
10/10 puan verdi
İçimizdeki maymun hangisi, diye soruyor yazar. Haşin tarafı ağır basan ama yine de barışmayı bilen şempanze mi, yoksa barışçıllığı ağır basan ama rekabeti de bilen bonobo mu? Elbette ikisi de var içimizde. Bireyden bireye, toplumdan topluma ve koşullara göre değişen tüm bu zıt eğilimleri içinde taşıyan ve her iki kutba da zaman zaman şempanzelerden de bonobolordan da daha ileri ölçüde meyledebilen bir türüz.
Yazarın özellikle üzerinde durduğu konu ise şu: İnsanın hayvani yanı sürekli olarak şempanze benzeri eğilimlerle betimlenmeye çalışılsa da, aynı uzaklıkta akrabamız olan bonobolor da var. Dolayısıyla "insancıl" özelliklerimizin de köklerini hayvani yanımızda bulabiliyoruz. Yani "iyi" özelliklerimiz üzerimize sonradan tutturulmuş bir şey değil; bir "uygarlık cilası"ndan ibaret değil insancıllığımız.
Deneyimli bir primatolog olan yazar, yıllar boyunca biriktirdiği gözlemlerini ve anılarını serpiştirerek ilerlettiği metinde, en yakın akrabalarımız hakkında çok değerli bilgiler veriyor. "Bonobo ve Ateist"ten sonra okuduğum ikinci kitabı oldu bu. İki kitapta birden yer verdiği kimi gözlemleri "aynısı öbür kitapta da vardı" dedirtebilir size ama sonuçta ele alınan konu için yararlı ve hepsi de bir kez daha okumaya değer anektodlar.
Çevirmen de çok iyi iş çıkarmış; yazarla sohbet ediyor gibi hissediyorsunuz. Kitabı lise çağından itibaren herkese öneririm.
Öncelikle bonobo bir maymun türüymüş, benim gibi bunun ne olduğunu daha önce duymayanları, bilmeyenleri aydınlatarak başlayım. Kitabın konusu özetle; insanlardaki ahlak anlayışının veya insan toplumlarındaki ahlak mefhumunun dinlerden değil de, binlerce yıllık insanlık tarihinin gelişimiyle birlikte oluşan toplu yaşama olgusuyla evrimleşen bir davranış türü olduğu şeklinde. Yazar bu tezini savunurken de kendisinin ve başka bilim insanlarının hayvanlar, özellikle de maymun türleri üzerinde yaptığı çeşitli gözlemlere dayanan deneyleri kanıt olarak sunmaya çalışıyor. Yani kitapta ortaya konmaya çalışılan öz; “ahlak kavramı için tanrı ve din gibi kavramlara ihtiyaç yok, zira insanoğlunun toplumsal yaşamını veya birey olarak hareketlerini düzenleyen ahlak kurallarının hemen hemen aynıları hayvan topluluklarında da var.” savından oluşuyor. Yalnız bu yapılırken “tanrı yok, dinler yalan” gibi agresif bir dil kullanılmamış. O yüzden inançlarına herhangi bir saygısızlık durumu söz konusu değil.
Son olarak eleştirebileceğim bir husus; kitap biraz gereğinden fazla uzun ve sanki bazı bölümlerde kendini tekrar ediyor gibi hissettim okurken. O yüzden kitabı bir türlü bitiremedim, sündükçe sündü günlerce.
Bir primatoloğun gözünden hayata dair çok şeyin konu edildiği bir kitap Bonobo ve Ateist.
Bonobolar ağırlıklı olmasına rağmen fillerden şempanzelere bir çok deney ve gözlem barındırması açısından tatmin ediciydi ama yazarın bunları insana ve insan psikolojisine yorumlamaları beklentimi karşılamadı. Aydın zehirlenmesi diyorum ben bu olaya, bir konuda ‘uzmanlaşan’ insanların çoğu diğer herşeyin kendi alanlarından kaynaklandığını düşünüyor bence. (Siyaset nedir yaa, yani hepsi ekonomik aslında diyen iktisat profu duydu bu kulaklar. )
Kendisi de ateist olan yazarın neo ateist olarak tanımladığı kendi haricindeki atesitler ve dindarları aynı kefeye koymasının da arkası tam dolmamıştı bence.
Yine de beğendiğim bir kitap oldu. En azından bundan sonra Bosch’un Bahçe tablosuna daha farklı bir gözle bakacağım.
Primatoloğun kaleminden
Bir primatologun gözünden hayvanlara, insanlara ve kavramlara bakmak nasıldır? Bir bilim adamı kendinden 100'lerce yıl önce yaşamış bir ressamı, geriye bıraktığı tablolardan nasıl tanıyıp düşüncelerini tahmin etmeye çalışır? Dinin bizlerin evrimindeki yeri, önemi ve gerekliliği nedir, nasıldır? Peki şempanzeler de kendi aralarında adalet ister mi? Filler yemeğe ulaşmak için arkadaşlarıyla işbirliği yapar mı? Tüm bu sorular sizin kafanızı kurcaladı ve ilginizi çektiyse kesinlikle keyifle okyacağınız bir kitap olacaktır, ben okurken bitsin istememiştim :)
Adalet, eşitlik ve empati gibi ahlaki değerlerin aklın ve dinin bir ürünü olmadığı; primatlar ve hatta filler de dahil bir çok sosyal memeli hayvan türünde duygulardan ve fizyolojik dürtülerden kaynaklandığı tezi, yapılan gözlem ve deneylerle kanıtlanmaya çalışılmıştır. Yazar, teizm ve modern görüş olarak bilim ile popülerleşen ateizme birçok ilginç noktada eleştiriler getirmiştir. Anlatım birçok filizof, edebiyatçı ve ressamın eserlerine göndermeler yapılarak çok güçlü bir hale getirilmiştir. Merakla okunabilecek bu kitap, bilim ve felsefe tutkunlarına tavsiyemdir.