Yalnızca şu kadarını belirtelim ki, sanat yapıtlarının etkileme olanaklarının toplumsal açıdan mutlak nitelikte olmak üzere sınırlandırılması, örneğin proleter sınıf temeline dayanarak oluşan bir
yapıtın burjuva sınıfı içersinde hiç etkin olamayacağını ya da bunun tersini ileri sürmek, çok yüzeysel ve gerçekliği
çarpıtıcı bir tutum olur; çünkü çok sayıda örnek (Baumarchais'nin «Figaro»su, zamanımızda Gorki'nin yapıtları, Potemkin filmi, Brecht vb) bu savın tersini canlı biçimde ortaya· koymaktadır. Buna karşılık kendini bir alımlayıcı olarak yapıta verme çabasının önüne dikilen bu türden bireysel ve toplumsal kökenli engellerin, sanata karşı bir eğilimi ortaya koyduğunu varsaymak, sorunu onaylanması olanaksız yalınlıkta bir düzeye getirmek olur; çünkü bu durumun tam tersine, canlı, dahası tutkulu bir sanat duygusunun, gerçekliğin günlük insanının yaşam· görevleri ile
bir çatışmaya girmesi olanaklıdır.
Çarlık Rusyası'nın kentlerin en ücra köşelerine kadar işlemiş sefaleti, bu sefalet, yoksulluk, hayatı eksilte eksilte geriye ne bırakmışsa onun izini sürer Gorki. Bu alt sınır, dışı da bir hapishane yapmaya yetmiştir. Gorki dünyası sadece taşrada değil, kentte de “adacıklar”dan oluşmuştur. Kendi cehennemlerinin adacıklarında debelenen ölü canlar tiyatrosudur bu dünya. İç ile dış arasındaki sınırın silindiğinin farkındadır Gorki; çamurların içinde debelenen sarhoş fahişe kadının “inine” indirir bizi; haznesi tenekeden yapılmış idare (gaz) lambasının ölgün ışığı arkasında, felç olmuş bacakları çuvallara sarılı, böcek koleksiyonu yapan çocuk, gerçekliğin snırlarını zorlayan bir metafordan başka bir şey değilmiş gibi gelir bize; inanılmazlık ve imkânsızlık, yoksulluğun akıllara durgunluk veren bu alt sınırı, gerçekliği, kendisinin imgesine dönüştürmüştür sanki; dayanabilmemiz için. Çocuk kararmış bodrum penceresinden sızamayan güneş ışığının özlemini çeker; ama asıl gelmesi gereken kara bulutlarla birlikteki o fırtınadır; baştaki tuhaf varlığın haberini verdiği fırtına. Ve bu bodrum deliğinde, bu “zindanda” bile böcekleri ile arasındaki sınır çizgisi ortadan kalkmışa benzeyen çocuk, “ışığı” bekler.
Sayfa 14 - Bordo Siyah Yayınları, önsözden...Kitabı okudu
