Tapınak, toplayıcıydı. İnsanları topluyor ve onların Allah'a karşı kulluk, birbirlerine karşı kardeşlik ilişkisine mekân ve merkez oluyordu. Yani, cami, bina olan tapınak değildi. O âdeta tapınağın göğdesiydi. Asıl tapınak, cami, tapınağın, caminin ruhu olan inananlar toplumuydu, inananlar toplumunun ruhuydu. O ruh ki, topluma da, devlete de, tek kişiye de, kültüre de, ahlâka da kaynaklık ediyordu.