Muhalifleri, Cumhuriyet'in ilanına ikna etmek kolay oldu mu?
İsmet İnönü:
"Onların usulünü Atatürk bilirdi. Hiç uğraşmadım ben bunlarla..."
Sayfa 26 - Thales, 1.Baskı, Röportaj: İsmet İnönüKitabı okudu
Terakkiperver Fırka’nın kapatılmasını Atatürk mü istemişti?
İsmet İnönü:
"Hayır... İstiklâl Mahkemesi kapattı Terakkiperver Fırka’yı... Şark İstiklâl Mahkemesi..."
Sayfa 30 - Thales, 1.Baskı, Röportaj: İsmet İnönüKitabı okudu
Sizce Atatürk’ün kişiliğine özellik veren hususlar nelerdir?
İsmet İnönü:
Atatürk’ün genç zabitliğinde bilmediğimiz, meydana çıkmamış vasıfları, büyük vazifeler karşısında bulundukça kendini göstermiştir. Büyük hassaları vardır. Karar sahibidir, kararları açıktır. Ve bir defa karar verdikten sonra, onu tatbik ettirmek için şahsiyeti çok tesirlidir.
Mesela, kumandanlıkta bu hassası bilhassa dikkati çeker. Muharebe meydanında yürütmek istediği muharebe şeklini, tertipleri en uzak yerde bulunan askere kadar duyurur, onun üzerinde kendi iradesini ve azmini şartlar ne olursa olsun hissettirirdi. Bu, bir kumandan için en büyük hasletlerden biridir.
Askerlik vasıfları hakikaten yüksektir. Her millete, her devirde yüksek vasıfta kumandan sayılır.
Siyasî vasıflarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu ikisi birleşince Atatürk’ün şahsiyeti müstesna bir ölçüye çıkmış oluyor.
Siyasî vasıfları hakikaten çok yüksektir. Millî Mücadele’nin askeri safhada idaresi kadar siyasi idaresi de nazikti. Hatta daha nazikti denilebilir"
Sayfa 39 - Thales, 1.Baskı, Röportaj: İsmet İnönüKitabı okudu
İsmet İnönü:
"Atatürk siyasî safhanın idaresinde de aynı derecede maharetli, hatta daha maharetli olmuştur. Mesela, benim kanaatimce Millî Mücadele’nin, bir Millet Meclisi kurularak onunla beraber yürütülmesi son derece güç, fakat harikulade isabetli bir karar olmuştur.
Padişah idaresi, saltanat idaresi, bütün tarihten gelen mekanizma hayatî bir mücadelede karşı tarafta bulunuyor... Bunun karşısında Millet Meclisi’nde ihtilalciler bir hükumet teşkil ederek mücadeleyi devam ettirebiliyorlar. Askerî sahada, idarî sahada, iç ve dış siyaset sahasında bu, harikulade bir buluştur. Emsali de hemen hemen yok gibidir.
Zannediyorum, anlattığım meziyetlerden sadece bir tanesi bir insanın hayatını dolduracak kuvvette ve ehemmiyettedir."
Sayfa 40 - Thales, 1.Baskı, Röportaj: İsmet İnönüKitabı okudu
İnönü ve Harf Devrimi...
İsmet İnönü:
Harf devrimi mevzu bahis edildiği zaman bu tecrübeyi bildiğim için başında mukavemet etmiştim. Bu, Atatürk’ün bu tezi ortaya atması ile ilân edip tatbike geçmesi arasında bir buçuk sene devam etmiştir.
O zaman aramızda olan ciddi münakaşada ben, “İlân edeceğiz, fakat eskisine alışmış olanlar bir yeni zahmete, bir yeni sisteme katlanmayacaklar. Hiçbirimiz tatbik etmeyeceksiniz. Kudret sahipleri yine bildikleri gibi eski harflerle yazacaklar, çizecekler” diyordum.
“İki harf ile canımız çıkacak. Bir harf ile doğru dürüst okutamıyoruz milleti, şimdi iki harf ile bir şey yapamayacağız” diyordum.
Sayfa 47 - Thales, 1.Baskı, Röportaj: İsmet İnönüKitabı okudu
En İlerici İki İnkılâp;
İsmet İnönü:
"Harf İnkılâbı Atatürk İnkılâpları’nın en ilerisinde olanıdır. İnkılâplarda benim kanaatimce en ileri iki tanesi vardır:
Biri harf inkılâbıdır, biri de kadınların cemiyete girmesi, kadın hürriyetidir. Bu ikisini en ileride görürüm ben."
Sayfa 47 - Thales, 1.Baskı, Röportaj: İsmet İnönüKitabı okudu
Oldum olası, daha İttihak ve Terakki zamanında İttihak ve Terakki Partisi ile aramızda beliren ilk mesele şudur: Ordunun siyasetten ayrılması...
Sayfa 35
Temel sağlam değilse o zaman mevcut usuller kâfi gelmez, başka usuller arayalım diye aşırı sağdan usuller teklif ederler, aşırı soldan birtakım heveslere kapılırlar. Her ikisine de karşı milletin tabii hayatını, huzurunu korumak lazım.
İlerde olan tehlike, aşırı sağdadır. Görüşüm budur.
Sayfa 36
