İslam’ı siyasetin ve tarihin dışına sürgün ederek, bir tür mistisizme indirgeyen zihniyetin İslami bir direniş gerçekleştirmesi beklenemez. Bu nedenle de ilerleme ideolojisi, sömürgeciliğin, tahakkümün ve kötülüğün ilerlemesi biçiminde belirleyiciliğini sürdürmeye devam eder.