Osmanlı'nın yüzünü Batı'ya çevirmesinin ilk geniş ölçekli örneği, Yirmisekiz Mehmet Celebi'nin 1721 'deki Fransa ziyaretini anlattığı Sefaretname'sini okuyan Saray çevresinin o yaşam biçimine özenerek, oradan getirttikleri planlara göre Sadabat'ta çeşitli kasırlar inşa ettirmesiyle görüldü. O dönemde Batı'da yaygın olan Barok üslup böylece Osmanlı sanatına ve mimarlığına da girmiş oluyordu. Bu üsluptaki ilk önemli Osmanlı binaları olan Nuruosmaniye (1754-1755) ve Laleli (1760-1763) camileri plan şeması bakımından Klasik Dönemin tek kubbeli camilerinden pek farklı olmamakla birlikte, birincinin "U planlı iç avlusu, ikincinin yelpaze gibi açılan dış merdivenleri açıkça Barak etkisi taşıyan öğelerdi. 18 yüzyılda savaşlarda arka arkaya gelen yenilgiler, Osmanlı'yı askeri gücünü sorgulamaya yöneltti. Osmanlı ordusunun Batı ordularının gerisinde kalmış olmasına çare olması için Batı'dan askeri uzmanlar getirtildi, bunlar aracılığıyla bir yenilenmeye gidilmek istendi. Yüzyılın son çeyreğinde yine aynı amaçla önce Mühendishane-i Bahri-i Hümayun (1776), birkaç yıl sonra da Mühendishane-i Berri-i Hümayun (1795) kurulup öğretime başladı Batılılaşma sürecinin yönlendiricileri Tanzimat (1839) ve Islahat (1856) fermanları oldu. Yönetim, hukuk, eğitim, sağlık, toplumsal yaşam vb. gibi alanlarda gerçekleştirilen yenilikler, Batı'dakiler örnek alınarak yapılan ve Osmanlı mimarisinin yabancısı olduğu çeşitli yeni bina türlerinin ortaya çıkmasına yol açtı Bir yandan Avrupa devletlerinin yaptırdığı İstanbul'daki sefarethaneler, bir yandan da yüzyılın yarısından sonra Batı tipi saray, kasır, okul, hastane, postane, istasyon, apartman, iş hanı vb. gibi binalarla İstanbul'un fiziki çehresi değişmeye başladı.
