Avrupa kaynaklarında Regina (Kraliçe), Regina Madre (Ana Kraliçe), İmparatoriçe diye anılır. 1. Ahmet'in nikahlı eşidir, bu bilgi Venedik kaynaklarında da yazar. Aslen Ortodoks Rum'dur. Son derece tutkulu bir iktidar hırsı damarlarında, Harem'e girmesinden ölene kadar coşkun bir biçimde dolaşmıştır. Gözlerini karartan iktidar hırsı ve güç takıntısı yüzünden öz oğlu Sultan 1. İbrahim'in tahtan indirilip öldürülmesine sebep olmuştur.
Padişah otoritesinin inanılmaz sarsıldığı bir dönem olan 17.yüzyıl başlarında imparatorlukta kaos hakimdir. Rüşvet, adam kayırma, zorbalık kök salmış, Genç Osman gibi reform düşüncesine sahip bir padişah alçakça, hunharca katledilmiş, sefil dönemin utanç verici bir nişanı olmuştur. IV. Murat kaybolan padişah otoritesini temin etmek için sıkı önlemler alır. Zorba paşaların hakkından gelir. Rüşvet alanları affetmez. Orduyu tekrar bir savaş makinesine çevirir. Erivan'ı ve Bağdat'ı feth eder. Fakat genç yaşta hayatını kaybettiği için bu toparlanma devresinin meyveleri çabuk bozulur ve yeniden kaos yeniden Kösem hakim olur imparatorluğa... Kösem Sultan'ın ve Ağaların (asker ve emniyet amirleri) oluşturduğu iktidara bir nevi zorba iktidarı yada cunta iktidarı diyebiliriz. Kösem'in ölümü bile, torununu yani 4. Mehmet'i tahtan indirme hesapları yaparken gerçekleşmiş, öldürülen ilk ve tek Valide Sultan olarak tarihe geçmiştir.
Kösem Sultan'ın katlinden sonra cuntadaki diğer ağalar farklı sancaklara sürüp bir müddet sonrada idam edilirler.
