Robinson Crusoe

Affan Dede'ye para saydım,
Sattı bana çocukluğumu.
Artık ne yaşım var, ne adım;
Bilmiyorum kim olduğumu.
Hiçbir şey sorulmasın benden;
Haberim yok olan bitenden.

Bu bahar havası, bu bahçe;
Havuzda su şırıl şırıldır.
Uçurtmam bulutlardan yüce,
Zıpzıplarım pırıl pırıldır.
Ne güzel dönüyor çemberim;
Hiç bitmese horoz şekerim!

Cahit Sıtkı Tarancı

Robinson için ne yazabilirim bilmiyorum. Kaç satır doldurabilirim ki. Adada mahsur kalan bir adam ve onu kurtarmak isteyen benden başka bir şey yok şimdi çocukluk hayallerimden aklımda kalanlarda...

Ben Robinson'u mahsur kaldığı adadan kurtaramadım. Umarım tüm hayallerini gerçekleştirebilen çocuklar çoğalır ülkemizde.

Bu kitaba karşı bazı konularda sert çıkışlar yapacağım ama bunun sebebi tamamiylen kitabın gerçek yüzü ve edebiyatın ne kadar güçlü bir propaganda aracı olduğunu göstermek içindir. Ve de yazara karşı bazı çıkışlarım olabilir ama şunu da unutmayalım ki insanları sevmek zorunda değiliz ama edebiyatı ve sanatı medeniyetin en güzel meyvelerinden tatmak için sevmek zorundayız.
Daniel Defou'yu şahsen sevmiyorum ama bu kitap edebiyat için bulunmaz bir meyve.
İncelemeye başlamadan önce sizlere bu kitabın yanı sıra "Hay bin Yaksan" okumanızı tavsiye ederim. Tabi bunuda okuyun ama bu kitabın işlediği konunun orjinal ve gerçek halinide okunamız sizler için en faydalısı. Şimdi eleştirilerimize ve incelememize geçelim.

Bir ev düşünün, bu evin sahibi sizsiniz. Ve bu eve gelen insanlar doğal olarak bu evde ki kuralları sizden öğrenir, sizin sözünüzü dinler. Yani evde ki efendi sizsinizdir. Siz ne derseniz o olur. Mantiken eve sonradan gelen birisi size patronluk taslayamaz.
İşte bu kitabın propaganda aracı olduğu nokta bu. Gerçekten bu noktada batının tüm iğrençliği ortaya dökülüyor. Kitapta bir ada var ada da daha önceden bir yerli ve kabileler var, adaya sonradan bir adam geliyor ve bu yerlilere efendilik yapıyor. Mantiken adaya sonradan gelen kişi köle olur adanın sahipleri yerliler. Ama bu kitapta iş tam tersi.
Kitabın ana karakteri beyaz bir insan bu beyaz insanın altında bulunan bir siyahi adam var ve ismi Cuma. Bu ismin rast gele seçilmediğinin farkındasınızdır herhalde.
Bu beyaz adam siyahi adama bir şeyler öğretiyor, kısaca ona medeniyet getiriyor güya.
İşte kitapta ki iğrençlik burada; yazar açık bir şekilde avrupanın siyahi insanlara yapmış olduğu ırkçılığı ortaya üstünlükmüş gibi gösteriyor.
Bu yüzden sizlerin bu kitabın çok masum bir eser olduğunu zannetmesini istemem.
Tabi ki okuyun bu eseride ama kitabın gercek yazılma amacını asla unutmayın.
Batı hiçbir zaman medeni olmadığı gibi edebiyatta bile medeni olamamış.

Günaydın Çokomeller !! Naber , "nörüyonuz" kısmını atlıyorum .. Ben iyiyim! Ben iyiysem , herkeşler de iyi olmak zorunda =)) O kadar! Saygıdeğer Hünkarbeğendiler , öncelikle platformdaki TÜM ANNELERİN , ANNELER GÜNÜ KUTLU OLSUN ! Aslında bu incelemeyi bu "ÇİKİ ÇİKİ" gün dolayısıyla yapıyorum .. Aklıma eski günler ve bana hatırlattıkları gelince, yazayım karalayayım birşeyler istedim .. Yine her zaman olduğu gibi romanın arka planına dair olgulardan bahsedeceğim size ..Zaten konuyu herkeşler biliyor.. Yalnız hepimiz ,bir çocuk romanı olarak addetse de , olay genelinde hiçte öyle değil .. Neyse o konuyla alakadar olan maddeleri zaten sıralayacağım ..

Ah sevgili "Anneciğim" ah !! =)) Sayemde ne badireler atlattın .. Kaç kalp krizinin eşiğinden döndün.. Çok kahrettim seni .. İstemli ya da istemsiz .. Henüz küçük bir çocukken , Et Balık Kurumunda çalıştığın dönemlerde, kurumun kreşine gönderdiğin ve benim kreşten kaçıp koyunları görücem deyip bütün bir gün boyunca işyerinde KIRMIZI ALARMLARI aktif hale getirdiğim , akşamında ceplerimde misket sandığım topak topak koyun bokları ve elinden tuttuğum çobanlarla geri döndüğümde anlamalıydın aslında oğlunun hangi yola meylettiğini.. Pek tabii evlat bu .. Çocuktur diyip umursamadın .. Sonra okul dönemi başladı .. Elimize kalem almıştık .. Clementine izliyordum o günlerde Trt' de.. Ve ÇOK SIKILIYORDUM ! Cidden çok sıkılıyordum ama kardeşim !! TEK KANAL.. ÖĞLEN BİLMEM HANGİ SAATTE AÇILIP , BENİM UYKU SAATİMLE SON BULAN SAATLER !! İşte buna sebep duvarlara kalemle kapılar çizip , o günkü aklımla başka diyarlara gitme hissi hasıl olmuştu bende .. Çok kızdın , bir araba zopa yedik senden.. Haketmiştik de ! =)) Yine yılmadın ! Gittin bir resim defteri ve o yoklukta 24 lük bir MonAmi pastel boya seti aldın bana .. Resmi yapacaksan bunun üzerine yap diyip .. Kader bu ya ..O dönemde de Erkin Baba ile karşılaştık .. Tanıştık "BABA" ile .. Hem resim yapıyor hem elimizi yüzümüzü boyuyorduk ..O zamanlar bilmesek dahi Rock denen illetin ne olduğunu , muhteşem (HELL YEAH!! ) birşeydi !! Ama cidden çok yüce bir insanmışsın .. Ben olsam senin yerinde , tinerle yıkar , ak pak ederdim suratımı üstüne bir de kibrit çakıp .. "YA SABIR" levelinin karşısı cidden sonsuzmuş .. Sendeki sabırla dedin ki bana , " Gel beraber resim yapalım." Peki dedik , aldık kalemi elimize .. Başladık çizmeye .. Seni bir korku , bir telaş aldı bu kez .. Normal insanlar gibi kafadan başlayarak çizmiyordum insan figürlerini ...AYAKLARDAN başlıyordum çünküm .. Eve kapısından başlıyordum çizerken, çatıdan değil de ..2 3 gün sonra beyaz önlüklü bir amcanın yanında aldık soluğu .. Çiz dedi.. Biz de çizdik! =)) Sonrasında şimdi hatırlayamadığım bir dolu soru ile güreştik .. AMA GALİP GELDİK ! Kitap okuyor muyum diye sormuştu bana hatırladığım kadarıyla .. Kitabım yok demiştim .. "K İ T A P S I Z D I M !" O dönemlerde pastel çok paraydı ya , kitap bir ütopyaydı .. Bana bulabildiklerini sahaflardan ,bulamadıklarını Kızılaydaki Arkadaş Kitabevinden alıyordun .. Ayda bir kitap... Tek bir kitap !! Şimdi neyin ne olduğunu biliyorum ama o zaman aklım ermiyordu .. Bir dolu, bir "sülü" kitap istiyordum ben senden .. O zamanlar çok kızıyordum sana , içim öfkeyle doluydu..Anlamamışım seni ama YOKLUKTAN kelli kandırmışsın beni .. Ben şimdiki aklımla affettim seni ama sen de affet beni ..Zira "turgut özal" denen göbekli zatın okuyan bünyeyle pek ilgisi yokmuş .."SAT , SATALIM MAYKIL! LİBERAL EKONOMİ VAR OLSUN!" tribinin bilincinde değildik.. Sonradan okuduk da gördük ! İlk bu kitabı almıştın bana .. Kitapların dünyasına , bir adada adım attım ben senin sayende .. Sonrasında AZİZ BABA ile perçinledik muhabbeti (VAR OL SEN!! EY BABALARIN BABASI !!! ÇOOOOOOK BÜYÜKSÜN! "ADAM" ın "TA" kendisisin!! )...Pek tabiidir ki maceralar bununla bitmedi .. OCAKTA KAYNAYAN süte, un , yumurta ve mercimek(?!?!?!) katarak peynir yapmaya kalktık evde .. Robinson 'dan neyim eksikti benim zohahahahah =)) Sonuç : OKLAVA TIME !! Neyse ne dediğimiz kısımlar.. Sen ve karşıma bir kış günü çıkan Aziz Nesin olmasaydı , sanmıyorum ki bugün ben dediğim BEN olayım !! Hakkınız ödenmez !!

Velhasıl kelam...Takriben 30 sene sonra okuduk kitabı bir kez daha .. İncelemenin bundan sonrası , kalpleri refresh edecek kısımlar .. EEEEEEYYYY Sevgili çokomel severler ! Yazıldığı dönemi göz önüne aldığımızda pek çok farklı ve kısmi değişkenden bahsetmemiz lazım bu kitap için ..Öncelikli olarak bu kitabın , basıldığı dönemde bir bestseller olduğunu bilmemiz lazım .. Çünkü dönem itibari ile BİREYİ , romanın merkezine oturtan romanların ilklerinden biri bu .. Don Kişot' a selam olsun diyerek devam edelim ... Cervantes olguların arka planına İspanya' yı konuk etmişse de, burda olayların katığı bir yalnızlık , bir izolasyon... Bireyin kendi ile baş başa kalınması durumu .. Yazar ile ilgili bir kaç kelam etmek de lazım .. Zira kendisi , yazarlıktan tüccarlığa ve casusluğa kadar çok geniş bir skalada yer almış ... Dönemin Osmanlı sultanlarına bilgi sızdırdığı şu an için biliyoruz ki bir sır değil .. Ve bundan kelli ,kitaba bu eksen ile baktığımızda Robinson ' un Türk korsanların eline düşürülüşü de bir tesadüf değil ..O dönemki püriten hıristiyan ahlakı göz önüne getirdiğimizde de ,bayındır ve müreffeh ortamlar geliyor gözümüzün önüne .. Sürekli bir kıtlık ve yetmezlik moduna mukabil tanrının, çalışan ve üreten kulları söz konusu kitapta .. Olaya ,bu gözle ve MİKRO ölçekte baktığımızda bir varoluş , bir beka sorunuyla başbaşa kalıyoruz .. Yalnız makroya geçildiğinde , yani tepeden bakıldığında olay bir "GÜNEŞ BATMAYAN İMPARATORLUK" propagandası haline evriliyor ..İngilizlerin "barbar" toplumları , kendilerince yola getirmek istediğini ve buna hikmet Hindistan' ı nasıl sömürdüğünü hepimiz biliyoruz.. Al bu örneği , koy sonrasında Cuma ile şenlenen ada ortamına .. Arada tek bir tane dahi fark yok .. Bu bakımdan kesinlikle okunası eserler arasında yer alıyor .. Yazarın romanda Robinson olarak can verdiği karakterin İngiltere , kader birliği yaptığı "VAHŞİ VE BARBAR" Cuma' nın ise dünyanın öte kalanı olduğunu bilmem söylememe gerek var mı ?

Anılarla yoğrulmuş bu incelememizin ardından hepinize selam olsun EY İŞSİZLER !!!

Kitabı okuma amacım Ali şeriati'nin bir eserinde avrupalının yaptığı sömürgeciliği meşrulaştırmaya yönelik olduğu eleştirisiyle başladı . Robinson abiyi iyi insan bilirdim ama bizim Robinson aslında pekte iyi değilmiş .Bize birşeyler ima ediyor .İnternette ilgili birkaç yazı da okuyunca kitabı okumak artık farz oldu . Emperyalizmi savunan bir yapıt olması ilginç . Siyah adam yamyamdır, eğitilmesi gerekir ve biz avrupalı (sözde medeni toplum) siyahilerin medenileştirdik . Daniel Defoe, bu efendi-köle ilişkisinin öylesine mantıki sebeplere dayandırarak anlatır ki, okurken hiç de insanlık dışı olduğunu düşünmeyiz bile.
Birçok yazar hasır altından birşeyler anlatır. Daniel de bunu anlatmış...
Okuyup bu düşünceye sahip olmaya da bilirsiniz .Ben bu düşünceyle okudugumu varsayalım ama eserin yazıldığı dönem bununla paralelik gösterir. Gene de anlamak istediğiniz size kalmış. Çünkü bazı duyumlarıma göre raskolnikov da baltayla ev sahibine değil sisteme saldırmıştı. Kafka böceğe dönüşmeside öylesine bir mutasyon bişey değil .Fikri manada insanın kendine yabancılaşmasını anlatıyordu..

Bir insanın zor şartlarda neler yapabileceğini anlatan, hayat şartlarının zorluğu ve üstelik bir adada tek başına mahsurken 25 yıl nasıl geçirebilir bir insan işte bunun gizemini anlatan harika ötesi bir kitap. Deneyin derimm

Hepimizin bildiği bir romandır ya da roman kahramandır Robinson Crusoe. Muhtemelen dünya üzerinde en fazla tanınan roman kahramanlarından bir tanesidir. Benimde tanışıklığım eskilerde dergilerde yayımlanan çizgi roman tarzı karikatürlerdendir. Okumam ise bu döneme denk gelmiştir.

Yazarı 16. yüzyılda İngiltere’de doğmuş, zengin bir ailenin çocuğu olan ve iyi bir eğitim gören, ticaret ile uğraşan Daniel Defoe’dir. Eserinde ise sıkı bir Katolik olduğu gözükmektedir. Avrupa’da birçok ülkeyi gezmiş, bir dönem siyasete ve gazeteciliğe merak salmış ve 71 yaşında Londra’da ölmüştür.

Her ne kadar Robinson Crusoe bir adada yaşam mücadelesi olarak gözükse de aslında olan şey kişinin Tanrı’ya hesaplaşmasıdır. Sebep-Sonuç ilişkisi gözeterek Neden’e ulaşma isteğidir. Adada kaldığı süre boyunca önceleri Tanrı’nın hatası olduğunu ve kesinlikle ettiklerini bulduğunu düşünen Robinson, zaman geçtikçe aslında Tanrı tarafından cezalandırılmadığını hatta ödüllendirildiğini ve bu ödüllendirme nedeniyle Tanrı’ya sürekli şükran duyulması gerektiğini okurlarına çok güzel bir şekilde izah etmektedir. Şundan emin olabiliriz ki mutlu olabilmek ve Tanrı’ya şükran duymak için binlerce hatta milyonlarca sebebimiz vardır.

“...minnettarlık insanın doğuştan gelen bir erdemi olmadığı gibi, insanlar zorluklarla karşılaştıklarında çıkar umdukları zamanların aksine sözlerinden döner.” (Alıntı)

Eserdeki süreklilik ve devamlılığa diyecek sözüm yoktur, muazzam kalitece akıcı. Uzun cümle kurulumlarında cesaret takdir edilebilecek seviye de manalı ve hoş. Olay örgüsü ise okuru heyecanla bir akışa sürüklemektedir.

Ayrıca eserde toplumun insan üzerindeki kin, nefret, bencillik, daha fazlasını kazanma hırsı ve sayısızca insani duyguları nasıl ortaya çıkardığını; aslında bize lazım olan sadece hayatımızı idame edebileceğimizken, sürekli bir toplama ve stoklama girişiminde olduğumuzu; bizim için hiçbir önem arz etmeyen eşyanın, hayatımızı nasıl kolaylaştırdığını; normaldeyken anmadığımız Tanrı’yı bir başımıza kaldığımızda nasıl baş tacı ettiğimizi; doğanın kıymetini bilmeyip, tamamen insan yararına olan her şeyi insan eliyle mahvettiğimizin yüze sille atılmış halidir Robinson Crusoe.

“Tehlikenin korkusu, gözle görülür bir tehlikenin kendisinden on bin kez daha ürkütücüdür; endişenin yükü bize, endişe duyduğumuz kötülükten kat be kat büyük gelir.” (Alıntı)

Tavsiyem ise kesinlikle tam metin olarak küçük dostlarımıza kitabı okutmanızdır. Çünkü içerisinde hayal dünyalarını genişletecek, insan tek başına olsa bile kendine bir düzen kurabilecek ve hayatını idame edebilecek bir akla sahip olduklarını kitaptan ders niteliğinde kendilerine pay çıkaracaklardır.

Sözün özü; kitap muazzam denecek kadar kaliteli, okunulabilir ve tavsiye edilebilirdir. Çıkarılacak çok iyi dersler ve öğrenilecek çok fazla bilgiler vardır.

Sevgi ile kalın….


En çok hoşuma giden alıntı, tek bir cümlelik alıntı….

"Bu gerçeği yabana atmazsam, yaşamın felaketlerinin hep insanlığın en üst ya da en alt kesimi arasında paylaşıldığını, ama o orta basamaktakilerin bu yıkımlardan çok azına uğradıklarını ve üst ya da alt kesimdekiler kadar iniş çıkış yaşamadıklarını mutlaka görürmüşüm; yani onlar bir yanda mücadeleyle dolu bir yaşamın, lüks ve aşırılıkların, öte yanda ise çok çalışma, ihtiyaçlarını karşılama isteği ve kötü ya da yetersiz beslenme gibi yaşam tarzlarının doğal sonucunda katlandıkları, gerek ruhsal gerekse bedensel pek çok rahatsızlık ve sıkıntıların uzağındaymışlar; yaşamın orta basamağı her tür erdem ve her tür zevk için biçilmiş kaftanmış; huzur ve bolluk, ortalama bir kaderin hizmetkârlarıymış; ölçüyü kaçırmamak, ılımlılık, sesini çıkartmamak, sağlık, toplumda kabul görmek, makul tüm eğlencelerle arzulanabilecek her türlü haz, yaşamın orta basamağında kalmanın ödülleriymiş; insan bu şekilde ellerini ya da zihnini yormak zorunda kalmadan, günlük tayını için kendisini köle gibi satmadan, başına ruhun ve bedenin huzurunu çalan allak bullak edici işler gelmeden, kıskançlık hırsıyla ya da büyük işler başarmak için gizliden gizliye içini yakan tutkuyla gözü dönmeden, dünyada kolayca, kendi halinde akıp giderek, yaşamın zevklerini acısız tadarak ve mutlu olduğunu hissedip gündelik deneyimleriyle bunu daha akıllıca öğrenerek bu dünyada sessiz ve sakin yaşayıp rahatça da göçüp gidermiş."

Eserde Robinson'un bulunduğu geminin fırtına sebebiyle kayalara çarparak parçalanmasından sonra, kurtulan tek kişi olarak çıktığı ıssız bir adadaki hayatı anlatılmaktadır.
Bir insanın elindeki imkanları en iyi şekilde değerlendirerek yaşama tutunmasını; zorluklara karşı amansız mücadelesini anlatan harika bir serüven romanı.
Eserde Robinson'un bulunduğu geminin fırtına sebebiyle yön kaybedip parçalanmasından sonra, kurtulan tek kişi olarak ıssız bir adadaki 28 yıllık hayatı anlatılmaktadır.
Ada'da ilk günlerindeki korku, zaman ilerledikçe yerini yaşamının sevincine bırakır. Sürekli çalışır Robinson. Çitlerle çevirdiği keçi sürüsü, şatosu ve kendisine arkadaşlık eden köpeği ve papağanı olur. Bu yalnızlık süresince zamanının çoğunu iş yapmakla, bunun yanı sıra kutsal kitabı okumakla sürdürür. Hakikatleri derinlemesine düşünmeye başlar; hiçbir şeyin tesadüf olmadığını, kötü şeylerde bile iyiyi bulabileceğimizi, yazgının elimizde olmamakla birlikte, buna asla karşı koyamayacağımızı, ama çalışarak, azm ederek bunun üstesinden gelinebileceğini hatırlatır bizlere Robinson. Sayfaları çevirirken şunu çok düşündüm: 'İnsan yalnızken kendisini bulup, hakikatlere daha yakından bakabiliyormuş' yalnız geçen 24 yıl sonunda insan yiyen yamyamların adaya ayak basmasıyla Robinson korkmaya başlar ve binbir güçlükle önlem almaya başlar. -daha öncesinden bir ayak iziyle ortaya çıkan kuşku gerçek olur.- insan yiyicilerin elinden kurtardığı "Cuma" onun adadaki geri kalan zamanında dostu (uşağı) olacak, yeni maceralara ve korkulara birlikte göğüs gereceklerdir.
Robinson Crusoe bir romandan, bir serüvenden daha fazlası...

Öncelikle yazarımız 16.yüzyılda İngilterede doğmuş,iyi eğitim görmüş zengin bir ailenin Katolik ticaretle uğraşan biridir.
Robinson Cruose bir adada yaşam mücadelesi vererek gözüksede aslında Tanrıyla hesaplaşmasıdır. Sebep sonuç ilişkisi gözeterek nedene ulaşma isteğidir. Ancak adada hayatta kalarak aslında Tanrının cezası değil aksine ödüllendiriğini düşünmektedir. Bu sayede Tanrıya çokca şükranlarını dile getirmektedir. Tanrıyla bir başımıza yanlız kaldığımızda nasıl baş tacı ettiğimizi, doğanın bizlere lütfünu görmeyip nasıl duyarsız ve pervasızca yaşadığımızı ve herşeyi yine kendi elimizle mahvettiğimizi bizlere gözleri önüne sermektedir.
Eserde süreklilik ve devamlılığa diyecek yok. Uzun cümlelerde muazzam akıcı ve hoş. Olay örgüsü okuyucu heyecanlı bir akışa sürüklemekdir.

Robinson Crusoe adlı roman Daniel Defoe’nun 1719 yılında yazıp yayımladığı bazı edebiyat tarihçileri tarafından İngiliz Edebiyatının ilk romanı olarak kabul edilen romanıdır. Eser hemen her dile çevrilmiş her ülkede en çok okunan ve satılan romanların başında gelmiştir.Daniel Defoe'nin Robinson Crusoe' adlı çevirisi  edebiyatımızın ilk çeviri romanlarından birisi olmuştur. Romanın içeriğine gelecek olur isek, macera severler için müthiş bir kitap diyebilirim. Her sayfasını bir sonraki sayfanın merakıyla okuduğum bu eseri kesinlikle tavsiye ederim.
Keyifli okumalar dilerim..

Bazı eserler üzerinden yıllar geçse de değerlerini kaybetmezler. Aksine her döneme hitap ettiklerinden dolayı daha da değerlendiklerini söyleyebilirim.

Robinson Crusoe, insanın doğayla mücadelesini konu alan muhteşem bir eser. Bir kaza sonucu bir adada kalıyorsun. İnsanın kendisiyle ve doğasıyla mücadelesi demek daha doğru olur. Yaşadığımız yüzyıl kalabalıklara o kadar alışkın ki birçok insanın hayali sakin bir adada küçük bir evde yaşamak belki. İster istemez düşünüyor insan o adaya düşen ben olsaydım yapabilir miydim, diye. O düşünceden itibaren Robinson oluyor ve romanın içine giriyorsun.

Dile kolay, yıllar...
Uzaktan kolay gibi görünen şeylerin içine girildiğinde çok daha farklı olduğu anlaşılıyor.
Daniel Defoe'nin ölümsüz eseri.
Okunması, okutulması dileğiyle...