Bizde Fraşerî Sami Bey merhumdan başka ciddi, sebatkâr ansiklopedik bir adam yetişmemiştir. Milletin kütüphanesinde koca koca ciltlerini sıralamaya muvaffak olan yalnız işte o büyük zattır. Mektepte hocam bana “Şemsettin Sami Bey’in ruhuna rahmet okumadığım gün yok gibidir. Çünkü ne vakit kalemi elime alsam merhumla istişareden vareste kalamam.” derdi. Şimdikiler iddiaci, makaleci, konferansçı… Kadınnineme de bir kürsü veriniz de dinleyiniz bakınız size neler söyler…
İlk Arnavut tiyatro eserini yazan Şemsettin Sami Fraşeri Türklüğe o kadar hizmet etmiştir ki ilk romanımızı o kaleme almıştır. Onun Arnavutça yazdığı tiyatro eserini ise ilk defa Türkçe olarak Ermeni Güllü Agop oynamıştır. İmparatorluk budur.
Sayfa 37Kitabı okudu
Arnavut dilinin mimarı bu üç kardeşin en büyüğü Sami Fraşeri'yi Şemsettin Sami adıyla biliyoruz biz. Yalnızca Türkçe'nin ilk sözlüğünü değil, ülkemizde yapılan filoloji alanındaki ilk araştırmaları da ona borçluyuz. Ve, elbette, Türk romanının ilk örneği Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'ı (1872). Gerçekte, buradaki bazı aydınların öne sürdüğü gibi Arnavutluk'un bağımsızlığını pek fazla savunnıamış, Tanzinlat Dönemi'nde çıkan, çoğunun başyazarlığını yaptığı gazetelerde bu ülkenin Osınanlı İınparatorluğu'nun ayrılmaz bir parçası olduğunu ısrarla tekrarlamış Şemsettin Sami'nin büstünün, Tiran'ın merkezindeki bir parka, Arnavut nıilliyetçisi olan iki kardeşiyle birlikte dikilmesine bir anlam veremediğimi itiraf etmeliyim.
En ilginci de Arnavut milliyetçiliğidir. Şemsettin Sami; Fraşeri hanedanı'nın bu parlak üyesi hem Arnavut hem Türk milliyetçiliğine hizmet etmiştir. Türk imlâsı, lügat ve ansiklopedisi pek başarısız Türk roman denemesi Taaşşuk ı Talat ve Fitnat'ın yanında Latin karakterli Arnavut alfabesi, grameri ilk Arnavut tiyatro eseri Besa, bu dual milliyetçiliği yansıtır.
Sayfa 13 - Timaş yayınlarıKitabı okudu
Şemsettin Sami Fraseri
Sabah gazetesi 1875 yılında bir Rum yayımcısı olan Papadopulos tarafından kurulmuş, 1922 yılına kadar aralıksız devam etmişti. Gazete, Sultan II. Abdülhamid devrinin ikinci yarısında 12.000 tiraja ulaşmıştı60. Gazetenin yayın müdürlüğü önce Şemseddin Sami’ye verilmiş, Şemseddin Sami ayrıldıktan sonra da gazete ile yakından meşgul
