"Öz, sanat eserinde nasil canlanir? Ya da ayni anlama gelmek üzere: Sanatçı-özne, kendisini bireysellestiren ve ebedi kılan özü 'iletmeyi' nasıl başarır? Öz, maddelerde canlanir. Fakat bu maddeler kolayca bicimlendirilebilir, öylesine iyi yoğrulmuş ve inceltilmistir ki, tamamen manevi olmuslardir. Bu maddeler, kuşkusuz Vermeer'in sarısı gibi, ressam icin renk, müzisyen icin ses, yazar icin sözcüktür. Bunlar aslında daha derin olan sözcükler, sesler ve renkler aracılığıyla kendisini ifade eden serbest maddelerdir. Örneğin Thomas Hardy'de taş bloklari, bu bloklarin geometrisi ve çizgilerin paralelligi sözcüklerin düzenlerini çekip çıkardıkları manevileşmiş bir maddeyi oluşturur; Stendhal'de yukseklik, 'manevi hayatla iliski kuran' havai bir maddedir. [Mahpus, s. 373]. Demek ki bir eserin gercek temasi, ele alınan konu, sozcuklerin gösterdiği şeyle karışan bilinçli ve istenilmis konu degil, sözcükler kadar renklerin ve seslerin de anlamlarini kazandıkları ve hayat buldukları istemdışı afketipler ve bilinçdışı temalardir.
Sanat maddenin hakiki bir dönüşümüdür. Madde orada manevilestirilmiştir ve fiziksel ortamlar ise özü, yani asal bir dünyanın niteliklerini kırılmaya uğratmak için maddelikten arındirmistir. Ve maddenin bu islemi 'üslüp'la koparilamaz bir biçimde birleşmiştir."
Güzel Sanatlar Akademisi’nde Rembrandt, Caravaggio veya van Hans Helbein, Diego Velazquez kasvetli ve karanlık bir yerde kadifeden bir çadırda oturup küçük bir mercekten kâğıda yansıyan dış dünyanın taslağını çizmişler. Veya kavisli bir aynadan yansıyan görüntüleri. Veya iğne deliği yönteminde olduğu gibi, küçük bir delikten minik, karanlık odalarına yansıyan nesneleri. Dış dünyayı tuallerinin perdesine yansıtmışlar. Canaletto, Gainsborough, Vermeer saatlerce, hatta günlerce karanlıkta oturarak dışarıdaki gün ışığı altında duran bir binayı veya çıplak bir modeli kopyalıyormuş. Hatta bazen doğrudan tuale yansıyan renklerin üzerini boyuyorlarmış. Yarım günde tıpatıp bir portre çıkarabiliyorlarmış.
Sayfa 68Kitabı okudu
Kum Güzeli...
En elde edilmemiş şiirdin sen. Kuşluk vakti yazılanlardan... Bıkkın bir rahibin, bir sabah, yorgun bir vezirin akşamın alacakaranlığında muhtemelen yazacağı... Masadan doymadan kalkmış gibi okunmalı... güzelsin...
Uzaktan zor seçilebilir bir harf... Hayır hayır! Şimdi anlıyorum... Gizli bir rakam, Kabala'dan... kumun üzerine çizilen... Çöldeyiz