Estonya’ da doğan, yetenekli bir metal işçisinin oğlu Jaan Kross Jakob Westholm Gramer Okulu'nda okudu ve katıldığı Tartu Üniversitesi (1938-1945) bentleri ile onun Okulu'ndan mezun oldu. Orada 1946' ya dek öğretim görevlisi olarak ve 1998' de Artes Liberales Profesörü olarak ders verdi .
1940' da Kross 20 yaşında iken, Sovyetler Birliği, üç Baltık ülkesini işgal etti: Estonya, Letonya ve Litvanya, tüm hükümetlerini Sibirya'ya gönderdi. Sonra 1941'de Nazi Almanları, nüfusun birçoğu için kısa süreli (elbette Estonya Yahudileri hariç) ülkeyi istila edip devraldı ancak Estonyalılar yakında Alman Nazilerin Sovyet Komünistleri kadar kötü olduğunu fark etti. Her ikisi de Molotov-Ribbentrop Paktı'nı imzalamış olsalar bile, bu iki güç biricik kısa ömürlü bir ateşkes geçirdi. Hitler ve Stalin, bu antlaşma kapsamında Doğu Avrupa'yı gizli bir protokolle bölmüşler ve Baltık ülkeler Stalin'in payının bir parçası haline geldi.
Kross, 1944 yılında Estonya'nın işgali sırasında (1941-1944) Almanlar tarafından altı ay önce "milliyetçilik" denilen, yani Estonya'nın bağımsızlığını teşvik ettiğinden şüphelenildi. Sonra, 5 Ocak 1946'da Estonya bir kez daha Sovyetler Birliği'nin bir parçası haline geldiğinde, onu NKVD karargahının mahzeninde kısa süre bekleten Sovyet işgal yetkilileri tarafından tutuklandı ve daha sonra Tallinn'de tutuklu kaldı. Ekim 1947 yılında, sınırdışı edildi. Kuzey Rusya'nın bu bölümünde toplam sekiz yıl, altısı Inta'daki çalışma kampındaki mayınlarda çalışıyordu , daha sonra daha kolay işler yaptı, artı iki yıl daha bir sınır dışı edici olarak yaşıyor, ancak yine de bir çalışma kampında değil. 1954'te Estonya'ya döndüğünde profesyonel bir yazar oldu, en az değil, çünkü Estonya'nın bağımsızlığı süresince yaptığı kanun çKross, en tercüme edilmiş, ulusal ve uluslararası tanınmış en tanınmış Estonyalı yazardı. 1990'ların başında Edebiyatta Nobel Ödülü için birkaç kez aday gösterildi ve Estonya SSR'sinin Halk Yazarı (1985) seçildi ; Aldığı Estonya SSC Devlet Ödülü (1977). Ayrıca, en yüksek Estonya düzenini ve en yüksek Alman emirlerinden birini içeren fahri doktoralar ve uluslararası süslemeler düzenledi. 1999'da Baltık Meclisi Edebiyat Ödülü aldı .
1990'da Kross Uluslararası Af Örgütü Altın Alev Ödülünü kazandı . [5]
Estonya'nın önde gelen bir yazarı olan Kross'un statüsü ve görünürlüğü nedeniyle eserleri bir çok dile çevrildi ancak çoğunlukla Fince, İsveççe, Rusça, Almanca ve Letonca'ya çevrildi. [6] Bu coğrafi yakınlık nedeniyle değil aynı zamanda ortak bir tarihtir (örneğin, Estonya, 17. yüzyılda bir İsveç kolonisi ve Alman, yüzlerce yıldır Estonya toplumunun üst şubelerinin dili idi). 2015 yılına kadar aşağıdaki listeden görülebileceği üzere, Birleşik Devletler ve Birleşik Krallık'taki yayınevleri ile İngilizce çeviride yayınlanan beş adet Kross eseri bulunmaktadır. [7] Ancak, daha kısa romanlar, romanlar ve kısa öyküler Sovyet döneminde (yani 1944-1991) İngilizce çeviride yayınlanmış ve Sovyetler Birliği'nde yayınlanmıştır.
Tercümeler çoğunlukla Estonya orijinalinden yapılmıştır. Bazen çeviriler Sovyet döneminde önce Rusça'ya tercüme edilerek, sonra da Rusça'dan İngilizce'ye geçerek yapıldı; nadiren de olsa Rusça veya Estonyaca'yı anadili olan kişiler tarafından yapıldı. Günümüzde, Kross'un eserleri ya doğrudan Estonya'dan ya da Fince versiyonundan İngilizce'ye çevriliyor. Jaan Kross'un İngilizce dışındaki dillere yaptığı çevirilerin makul tam listesi ELIC web sitesinde bulunabilir. [8]
Kross, ailenin arkadaşları anadil olarak konuştuğu için Alman dili çok erken yaşta biliyordu ve Kross'un annesi onun için iyi bir emir verdi. Bununla birlikte, Rusları esas olarak Gulag'da köle emeklisi olarak çalışırken zorlu bir yol öğrenmişlerdi. Fakat aynı zamanda İsveççe hakkında bazı bilgiye sahipti ve o İsveç'ten Christian Steen'in (sürgündeki Estonyalı romancı Karl Ristikivi'nin takma adı) bir suç romanı tercüme etti. O da eserlerini tercüme Pierre-Jean de Béranger , Honore de Balzac ve Paul Eluard Fransız gelen Bertolt Brecht'in ve Rolf Hochhuth'un Alman dan, Ivan Goncharov ve David Samoilov Rus gelen ve Harikalar Alice , Macbeth ve Othello İngilizce'den.
İçerik ve stil Düzenle
Kross romanları ve kısa öyküleri neredeyse evrensel olarak tarihi; Gerçekten de, çoğunlukla tarih romanı türünün önemli bir gençleşmesi ile alakalı . Eserlerinin çoğu Estonya'da gerçekleşiyor ve genellikle Estonyalılar ile Baltık Almanları ve Ruslar arasındaki ilişkiyi ele alıyor . Çoğu kez, Kross'un Estonya'lıların Baltık Almanlara karşı tarihsel mücadelesinin tanımı aslında Sovyet işgaline karşı çağdaş mücadele için bir metafordur . Bununla birlikte, Kross'un uluslararası alanda (ve ulusal olarak Estonya'nın bağımsızlığına kavuşmasından sonra bile bile) övgü alması, romanlarının bu endişelerin ötesinde konuları ele aldığını gösteriyor; Karma kimlikler, sadakat ve aidiyet konularıyla ilgilenirler.
Genellikle, Çar'ın Madman'ı Kross'un en iyi romanı kabul edilmiştir; aynı zamanda en çok çevrilmiş olanıdır. Konu alanı (akademisyenler, uzmanlık ve ulusal sadakat) nedeniyle akademide ve önemli bir "profesör roman" olan Professor Martens'in Ayrılışı da iyi tercüme edilmiştir . 1950'lerin ortalarında ortaya çıkan yeni kazılar , Stalin'in ölümünden sonraki eritme süresinin yanı sıra, Ortaçağ'da Danimarka'nın Estonya'yı fethi ile uğraşıyor ve günümüzde çok sayıda eleştirmen tarafından en iyi biri olarak kabul ediliyor ve tercüme edilmiyor henüz İngilizceye; ancak Almanca olarak mevcuttur. [9]
Tarih romanı çerçevesinde, Kross romanları iki tür haline ayrılabilir: gerçek tarihi olanlar ve otobiyografi unsuru taşıyan daha çağdaş anlatılar. Aşağıdaki listede, genellikle önceki yüzyıllarda set gerçekten tarihsel olanlar dahil Üç Arasında veba , 16. yüzyılda ayarlayın tetralojisi A Rakvere Roman / Romantik (başlık belirsiz) 18. ayarlanır, Çar'ın deli ayarlanır 19'uncu yüzyılda Profesör Martens'in Gidişleri 19. ve 20. yüzyılların başında kuruldu ve Yanıplanma / Kaçınma 1918'in etrafında kuruldu. Yarı otobiyografik romanlar, okul arkadaşlarının nihai kaderi hakkında Kross'un romanı, yani Wikman Boys'u (Wikman onun mezuniyet belgesine dayanan Westholm Gramer Okulu - her ikisi de isveç kökenlidir) üniversite öğrencileri Mesmer's Circle / Ring hakkında romanda benzer bir tür ; Kross 'alter ego Peeter Mirk ve arkeoloji, konformizm, ayaklanma, uzlaşma ve skottggery ile olan maceralarını Sibirya'daki çalışma kamplarından ve iç sürgünlerden geri döndükten sonra anlatan yeni Kazılar . Ayrıca, Treading Air başlıklı İngilizce çeviride çıkan roman ve kısa öykülerinden çoğu bu alt türe ait.
Kross romanlarında sıkça görülen bir üslup mektubu, başlıca kahraman dikenli bir sorundan çıkmaya çalışırken dahili (veya iç) monologun kullanılmasıdır. Okuyucu Timotheus von Bock her kahraman veya anlatıcı, dikkat edecektir Çar'ın Madman yarı otobiyografik roman KROSS' iki alter egos, Jaak Sirkel ve Peeter Mirk için, bu şımartmanızı. Ve özellikle Bernhard Schmidt, şanssız teleskop mucidi olan İngilizce Rüzgara Karşı Yelken (2012) olarak ortaya çıkan romanda .
Kross romanlarında bir diğer ortak özellik de, çeşitli tarihsel dönemler ve günümüz arasındaki bazen açık fakat genelde gizlice olan bir karşılaştırmadır; Kross'un yazarlık hayatının büyük kısmı sansür dahil olmak üzere Sovyet gerçeğinden, yurtdışından özgürce seyahat edemeyen bir yetersizlikten tüketici malları, KGB'nin sürekli denetlenen gözleri ve muhbirleri vs. Kross, her zaman Sovyet makamlarının kabul edebileceği sınırlar içinde kaldığı için çok becerikli idi. Kross, aynı veya neredeyse aynı adı taşıyan kişilerin kimlikleriyle oynamaktan keyif aldı. Bu, iki farklı Martens figürünün tartışıldığı Profesör Martens'in Kalkışında, birkaç on yıllarca yaşayan yasal uzmanların ve Rüzgara Karşı Yelken'de ortaya çıkıyor; buradaki kahramanın Bernhard Schmidt'in bir rüya dizisinde Schmidt adlı bir dizi diğeriyle buluşuyor.
Kross, 70'lerin sonlarında zaten Tartu Üniversitesi'nde, karakterlerinden epey azının gerçek hayat insanlara dayandığı gerçeği göz önüne alındığında, romanların belirli yönlerini, en azından à clef boyutunu anlatan bir dizi konferans verdi; Hem gerçek tarih romanlarında hem de yarı otobiyografik romanlarda. Bu dersler 2003 yılında yayınlanan Omaeluloolisus ja alltekst (Autobiographism and Subtext) isimli bir kitapta toplanmıştır .
Hayatının son yirmi yılı boyunca Jaan Kross, anılarını yazarak zamanının bir kısmını işgal etti ( Kallid kaasteelised , yani Sevgili İşbirlikçiler adlı - başlığın bu çevirisi, diğer gezginlerin ifadesinin talihsiz çağrışımından uzak duruyor ). Bu iki cilt, yaşamından pek çok fotoğraf da dahil olmak üzere toplam 1.200 sayfaya ulaştı. Hayatı sessizce yeterince başladı ancak çocukluğunda yaz döneminde olduğu gibi oldukça zararsız olan şeyleri anlattıktan sonra Kross, Estonya'nın ilk Sovyet işgaline geçti ve Nazi döneminde Waffen-SS için hazırlanmaktan kaçınma girişiminde bulundu. Alman işgali ve cezaevindeki ve çalışma kamplarındaki deneyimlerini anlatan uzun bir bölüm. Son bölüm kamplardan dönüşünü ve yazarlık alanındaki yeni girişimleri anlatıyor. İkinci cilt, Tallinn kentinde taşındığı ve yaşamının geri kalanında yaşadığı arşivlerin yanı sıra yazar olarak büyümekte olan başarısına da devam ediyor. Yeniden bağımsızlıktan sonra parlamento üyesi olarak bir yıllık görev süresini ve eşiyle birlikte Birleşik Devletler ve Kanada'ya yaptığı çeşitli gezilerini kapsayan bir bölüm var.alışmaları Sovyet yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte hiçbir değer taşımıyordu.
İlk başta Kross, tarihsel figürler üzerine yazma kılıfı altında bir dizi çağdaş fenomene atıfta bulunan şiir yazdı. Fakat kısa sürede yazdığı eser, asıl metne dönüşecek bir tür haline geldi.