Veba

Albert Camus'nun varoluşçuluğu Cezayir'in Oran şehrindeki bir veba salgınında ve bu salgınla mücadele eden bir grup insanın ölüm karşısındaki acizliğini anlattığı romanı. Kuşkusuz Camus'nün trajik bir olayı basit bir şekilde dramatize ederek anlatması, idealize edilmiş yapay karakterler yaratması beklenemez. O yalnızca insanın varoluş sorununa farklı bir bakış açısı getirmiştir. Roman, düşünmeyi ve sorgulamayı seven her insanın zevkle okuyacağı türden.

Albert Camus'un Yabancı ve Düşüş eserlerinden sonra en zor eserlerinden biri olarak anılan Veba'yı sona bırakmıştım; ve sonunda tamamladım. Öncelikle şunu belirteyim; kesinlikle çeviride bir sıkıntı var. Diğer yorumlara ve başka sitelere de baktım herkes çeviriden şikayetçi. Kitabı çevirisine rağmen bitirdim. Benim elimde olan Can Yayınları'nın Nedret Tanyolaç Öztokat'ın çevirisi ama önerilen Oktay Akbal çevirisi bilgilendirme olarak söyleyeyim. Kitap kesinlikle sürükleyici ve ağır. Ağır derken dil bakımından, içerdiği konuların çok fazla olması bakımından diyebilirim. Onlarca alıntı ( ders ) bulabilirsiniz. Diyeceksiniz ki hem ağır, hem sürükleyici hem de bu kadar akıcı ( hızlı okunulabilen ) kitap nasıl olur diye ? İşte o kitaplardan biri.
Yazara geçecek olursak Albert Camus'un dili ve anlatımı hakkında bir şey söylemem ayıp olur sanırım. Nobel Edebiyat Ödülü ( En Genç Ödül ) sahibi bir yazar.
Kitabın konusuna gelirsem; kitapta Cezayir'in Oran şehrinde çıkan Veba salgınının yansımalarını anlatmış bize yazar. Yaşanılan felaketten alınan dersler de diyebiliriz aslında. Umutsuzluğun, çaresizliğin tavan yaptığı bu romanda; son bölümle birlikte gelen dayanışma gücünü ve bununla birlikte kazanılan savaşı anlatır aslında ana fikir olarak. Beğendiğim bölümlerden biri bilim ve din kıyası. Bir tarafta işledikleri günahtan dolayı hastalığı ceza olarak gören ve bundan dolayı hiçbir şey yapmayan din adamları. Diğer tarafta ise hastalığa karşı savaş açan ve insan hayatına önem veren, umut dolu doktorlar. Bunun kıyasını çok iyi anlatmış yazar.
Esaret, ümit, mücadele konularının çokça işlendiği bu romanı okumanızı tavsiye ederim. Son olarak öğrendiğim kadarıyla bu romanın Fransa'nın Cezayir'i sömürge haline getirmesini metafor olarak kullandığını öğrendim. Gerçekten muazzam bir metafor ve muazzam bir yazar. Romanı bu şekilde düşünürşek sömürgeyi veba'ya benzetmek gerçekten mükemmel bir başyapıt.

1 puanı çeviriden kırdığımı söylemek isterim.

Gerçekten de felaketler ortak bir şeydir, ancak başınıza geldiğinde inanmakta güçlük çekilir.

Sayfa 45 - Can Yayınları

Albert Camus'nün felsefe anlayışı, dünya ve siyasi görüşü, dine yaklaşımı bir kenara bırakılırsa kitabı bir cümleyle özetleyebilirim: "Cezayir'in Oran şehrinde 194... yılında yaşanan veba salgını anlatılıyor." Ama durum öyle değil... Camus, ne veba hastalığını açıklayacak bir tıp doktoru, ne de 1940-1949 yılları arasında Cezayir'de yaşananları anlatacak bir tarihçi. Zaten o yıllarda Cezayir'de yaşanmış bir veba salgını da yok. Camus'nun felsefi, edebi dehası da asıl burada ortaya çıkıyor. 1940-1949 yılları arasında,  Cezayir'de ve dünyada  yaşananlara bir bakmak gerek. 1940'larda, Camus'nün yazdıkları üzerinde  önemli ölçüde etkili olan ll. Dünya Savaşı ve Almanların Fransa'yı işgali söz konusu. Yine o yıllarda  Fransa'nın Cezayir'i sömürge olarak kullanması, Cezayirlilerin savaştan sonra bağımsızlık için ayaklanmaları  ve 1945 yılında  gerçekleştirilen "Setif Katliamı" var. Oran şehri Setif Katliamı olarak adlandırılan olayların yaşandığı en önemli yerlerden bir tanesi. Camus'nün bu olayları farklı bir kurgu ile bu kitapta anlattığı düşünülebilir. Kitapta böyle düşünmeme sebep olan birçok söz var; veba bir hastalık gibi değil de karşı konulması, mücadele edilmesi gereken bir düşman ordusu gibi anlatılıyor. Bunların yanı sıra okurken  benzerlik gördüğüm bir konu daha var. 1871'de katliamla sona erdirilen "Paris Komünü." O yıllarda Paris'te binlerce fare sokakta ölmüş, binlerce kedi tehlikeyi yaydığı gerekçesiyle katledilmiş, Paris'e beş yıl sıkıyönetim hakim olmuştur. 1871 ilkbaharı itibariyle çocuk, kadın denilmeden Federe Duvarı'nın dibinde binlerce insan kurşuna dizilmiş, binlerce Komüncü idam edilmiştir. Kitapta anlatılan; fare ölüleriyle dolu sokaklar, öldürülen kediler, veba duvarı dibinde ölen insanlar o tarihte yaşananları anımsatıyor. Son bir benzerlik daha söyleyeyim; o da Camus'nün bu kitaptan bir yıl sonra kaleme aldığı "Sıkıyönetim" eseri. Albert Camus'nün Sıkıyönetim eseri için "Bu kitap Veba'nın bir uyarlaması değildir" demesi bile bir benzerlik olduğunu gösteriyor.

Kitabın ilk sayfasında Daniel Defoe'nun şu sözü var: "Bir hapsedilmişliği başka bir hapsedilmişlikle göstermek, gerçekte var olan herhangi bir şeyi, var olmayan bir şeyle göstermek kadar mantığa uygundur." Bu söz Albert Camus'nün Veba kitabını yazarken etkilendiği en önemli sözlerden biridir sanırım. Kendisi kitabı hakkında bir söz söylese ancak bu kadar uygun olurdu. Sözün kitapta anlatılanları yansıtma açısından önemi kitabı okuduktan sonra anlaşılıyor aslında. Burada hapsedilmişlik "umutsuzluktur." Umutsuz insanların yaşadığı başka bir hapsedilmişlikse şehrin karantina bölgesi ilan edilip dört taraftan kapatılmasıdır. Gerçekte var olan şey "savaş" ya da "katliamdır." Yani "ölümdür." Ölümün gösterildiği var olmayan şey ise vebadır. Umutsuzluk ve ölüm gerçektir. Karantina ile veba kurgudur.  Albert Camus'nün dikkatimi çeken en önemli eleştirisi mücadeleyi, iradeyi umursamayan kaderci anlayışa yöneliktir. Ölümün var olması, ölümle mücadele etmek veya yaşamak için engel değildir.

İyi okumalar...

Veba, benim açımdan çok hüzünlü bir kitap oldu. İnceleme yapmayı yeni yeni deniyorum o nedenle yanlışım olursa affola. Evet kitap şu 'Camilerde değilde hastanelerde en içten dualar edilir' mantığıyla aynı bence. Çünkü veba Oran kentini yavaş yavaş ele geçirirken insanların umutlarını sevinçlerini aşklarınıda kendiyle götürür. Aşk bir kitapta hiç bu kadar hasretli ve hüzünlü olmamıştı. İnsanlar karantina altında ve uzakta olan sevdiklerine hasret çekiyorlar. Albert Camus insan her zaman çelik gibi iradeli olamaz her zaman dimdik duramaz demekle durumu özetliyor. Kitabın ana teması felaketin yazgıya dönüşümü, Camus'un aslında istediği şey okurlarının yenilginin ve sonu gelmeyen kötülüklerin karşısında savaşma gücünü bulması ama yinede insanın yıkılacağını da belirtmekten geri kalmamış. Dünyanın saçmalığını vurgulamayı yine unutmamış tıpkı yabancı kitabındaki gibi. Ve ana karakterimiz olan doktorun tüm bu olanlara karşı gösterdiği çabalar diğer insanlara umut aşılaması olayları sonlara doğru gitgide daha nahoş bir hale getiriyor. Okunmasını tavsiye ediyorum. Sevgiler.

Bazı, zengin içerikli derin kitapları anlamak için iki açıdan düşünmek gerekir:
1.Gerçek Anlam 2.Mecazi Anlam


VEBA kitabı hakkında;
1.Gerçek Anlam

-Veba salgını sonucu giriş-çıkışların yasaklandığı bir kentte veba dehşeti ile yüzleşen insanların hayatta kalma mücadelesi...
- Vebanın insani duyguları nasıl değiştirdiği,abluka altında yaşamanın dehşeti,kent, ablukaya alındığı için abluka altında yaşayan halkın,kentin dışında yaşayan yakınlarının ayrılığı sonucu (kente giriş-çıkışlar yasak )gelişen duyguları,gözyaşları,hüzünleri,ayrılık acısı...
Sonuç:Yazar,vebanın dehşetini karanlık ve etkili bir atmosfer ile okuyucuya aktarmış.Okurken biz okuyucular da veba altında yaşayanlarla empati kurabiliyoruz.


2.Mecazi Anlam

-Hastalıklı toplum(mecazi anlamda),varoluş arayışı,bireylerin inanç sorgulaması,iyilik-kötülük kavramlarının doğasını sorgulama...

Sonuç:Yazar,veba kavramını metafor olarak kullanmış.Yazar,inanç konusunda ve varoluş arayışında kendi fikirlerini okuyucuya mesaj vererek yansıtmıştır.Aynı zamanda toplumdaki bireylere ve toplumu yönetenlere gönderme yapmıştır(Mecazi anlamda yaşadığımız topluma ''vebalı toplum '' demektedir yazar )

Kitaba ilgim tarihte veya diğer kitaplarda bahsedilen veba salgınlarından sonra oldu. Bu konu hakkında daha çok bilgi edinmek ve bu hastalığın insan üzerindeki etkilerini öğrenmek için bu kitabı okumaya karar verdim.

Bu eserde sadece Cezayir'in Oran kasabasındaki veba salgının yanı sıra İstanbul'da da görülmüş ve 10.000 kişinin ölümüne neden olmuş veba salgınından da alıntılama yapılıyor.

Oldukça beğendim ve okunması gereken kitaplardan olduğunu düşünüyorum. Camus, bu edebiyat ödüllü kitabında insanı bir üçüncü şahsın ağzından çok iyi tasvir etmiş. Öyle ki bazı yerlerde yazar bir psikiyatrist gibi insan duygularını ince ince ayrıntılarıyla irdelemiş.

Kitabın zor olduğu konusunda önceki değerlendirmelerde bulunan arkadaşlara hem katılıyorum hem de katılmıyorum. Yazarın uzun uzadıya kurduğu bazı cümleler evet okuyanı tekrar başa döndürüyor ama hızla okunabilineceği ve bir insanın kendiyle bağdaştırabileceği çok yer olduğunu düşünüyorum ki benim elimdeki zamanında Sabah Gazetesi'nin kupon biriktirme sonucunda kötü bir kopyası olmasına rağmen.

Cezayir'in Oran şehrinde kendini gösteren korkunç bir hastalık ...
Fareler yavaş, yavaş lağımlardan sokaklara çıkıp burada ölmeye başladıktan sonra, bölgedeki insanlar büyük acılarla ölmeye başlıyorlar. Baş karakter bir doktor, yardımcı karakterler gazeteci ve bir rahip olmak üzere veba salgını sırasında insanlarla değişik şekillerde yüzyüze gelmeleri de bir olumsuzluk karşısında dayanışma bekleyen doktoru aşırı derecede etkiliyor. Özellikle Cezayirli bir kişinin bir arabı öldürdüğünü anlattığı küçük bir kısım es geçilmemelidir. (YABANCI KİTABINDA DA VURULAN KİŞİ ARAP)

İnsanların hayatta kalabilmek adına yaptığı seçimler ve günümüzde olduğu gibi toplumsal bir olayda çekingen oyunu kullanan büyük topluluklar çıkarım yapmamamız gereken bu konuların bir kez daha güncel bir sorun olduğunu gözler önüne seriyor. Rahiple konuştuğu bölümler en ilgimi çeken kısımlardan bir tanesi oldu.
Kesinlikle okunması gereken bir yapıt...

Bana göre tek eksisi okunması zor , çünkü çeviri sıkıntısı var . Sanırım yanlış yayınevi tercih ettim. Bazı satırları dönüp dönüp tekrar okuduğum oldu. Onun dışında ben çok beğendim .

AMA DERLER Kİ KADERDEN KAÇILMAZ;YAZGISINI DEĞİŞTİRMEYENLER

Veba;toplumda bilinen adıyla kara ölüm .İsmini tamda tesir ettiği gibi bulaştığı bedeni kömür karasına çevirmesinden alıyor .
Avrupanın nüfusunun büyük bir çoğunluğunun bu hastalıktan öldüğü ne kadar da korkutucu.

Tıbbi olarak tedavisi bulunsa da insanların kendilerince geliştirdiği çok cani çözümler uygulanmış zamanında malesef.

Salgının baş gösterdiği toplumlar, öncelerde bunu bir ‘Tanrının Gazabı’ olarak nitelendirdi. Bazı toplumlar ise, salgının nedenini, burçlara (astrolojiye), hurafelere, cadılara bağlamış, hatta cadı oldukları ileri sürülen kişiler, hastalıktan kurtulmak için yakılmıştır. Tanrı’nın gazabını yatıştırmak için Orta Çağ karanlığındaki Batı toplumlarında, "vebalıların yakılması", "cadı" ve "Yahudi avı" meşhurdur.

Adı her ne kadar değişse de verdiği zarar ve insanların verdiği büyük kayıplar değişmedi .Bulunan bir antibiyotikle bu ölümcül hastalığın tedavisi sağlanmış oldu .

Albert Camus’un anlatmış olduğu vebası hastalığın toplumdaki etkisini,bunun fizyolojik ve ruhsal etkilerinin nasıl vuku bulduğuna değinilmiş.Dönemin insanlarının veba savaşı, zamanla bir kişilik savaşını beraberinde getirirken ,aynı zamanda insan ırkının hezeyanının bir örneğidir .

Kitapta anlatılardan anlaşılacağı üzere hastalığın ölümcül etkisinin yanında ,insanların bilinsizliği,gerekli önlemlerin alınmamsı,çeşitli inançlardan kaynaklı yanlış uygulamaların beraberinde neler getirdiği de açıkça ortaya serilmiş.Bu ölümcül hastalığa karşı üç arkadaşın gösterdiği çaba,umutsuzluğu bir umuda dönüştürme çalışmaları okunmaya değerdi.

“Dünyadaki kötülük neredeyse her zaman cehaletten kaynaklanır ve eğer aydınlatılmamışsa ,iyi niyet de kötülük kadar zarar verebilir.
İnsanlar kötü olmak yerine daha çok iyidir ve gerçekte sorun bu değildir.Ancak insanlar bir şeyin farkında değillerdir,şu erdem ya da kusur denilen şeyin ;en umut kırıcı kusur,her şeyi bildiğini sanan ve böylece kendine öldürme hakkı tanıyan cehalettir .Katilin ruhu kördür ve insan her tür sağduyudan yoksunsa güzel aşk ve gerçek iyilik diye bir şey olamaz.“


Son derece sade ve akıcı bir anlatımı var Veba’nın.Ancak Yazar kadar çevirmenin de ne kadar önemli olduğunu görüyoruz bu kitapta .Kitabın ilk aşamalarında çevirmeden kaynaklı bazı yazım ve anlatım bozuklukları var ancak ilerleyen kısımlarda bu sıkıntı giderilmiş.
Verilmek istenen mesajların bir olay örgüsü beraberinde anlatılması daha kalıcı ve anlaşılır olmuş bu yüzden kesinlikle okunmaya değer diye düşünüyorum .

Ünlü bir fransız yazarı olan Albert Camus aynı zamanda bir filozoftur .Zorlu bir hayatın ardından bu kitabı ödül aldıktan sonra bir trafik kazasında yaşamını yitirmiştir . Her ne kadar absürtizm ‘in öncülerinden kabul edilse de kendisi bu konuya açıklık getirmiş kendine has bir tarzı olduğunu ifade etmiştir .

ALBERT CAMUS SÖYLENDİĞİ GİBİ
SARTRE’DEN ETKİLENMİŞ MİDİR?

Albert Camus bu konuda Sartreden farklı olduğunu,Sartre’nin daha çok varoluşçuluk üzerine konuştuğunu kendisinin de bağımsız olduğunu söylemiştir.

PEKİ SÖYLEDİĞİ GİBİ SARTRE DEN FARKI VAR MI?
Sartre Ve Camus’un bir dönem arkadaş oldukları bilinmektedir .Bu durumda birbirlerinden etkilenmediklerini düşünmek imkansız gibi görünse de ;Bu iki yazarı okuyanlar da görecektir ki ;Sartre’nin hem anlatım tarzı olarak ,hem de düşünce olarak Albert Camusa göre daha felsefik yaklaştığı,daha yoğun anlamlar barındırdığı ve varoluşçuluğu hem kelime olarak hem de konu olarak çok kullandığını anlayacaktır .


Veba bir edebi roman olmamın dışında bir sosyoloji,Toplum bilim kitabı olarak da değerlendirilmeli .Her yönden kapsamlı olduğu görülmelidir .

Albert Camus okuyucusunu asla zihni boş göndermeyen bir yazar olarak mutlaka değerlendirilmeli .

Albert Camus bu kitabında 1940 lı yıllarda Cezayir'in iki yüz bin nüfuslu Oran şehrinde ortaya çıkan bir veba salgınını anlatıyor.Konuyu, şehrin içindeki olayları bizzat yaşamış olan bir kişinin gözlemlerinden bize aktarıyor.Şehir içindeki bir grup insanın umutsuzca, ama mücadeleden vazgeçmeyerek, verdikleri ölüm kalım savaşını büyük bir gerçeklik ve müthiş bir akıcılık içerisinde okuyoruz.oradaki kişilerin ruhsal yönden durumlarını o kadar güzel irdeleyerek bize yansıtıyor ki,insanoğlunun ne kadar farklı yapılarda olduğuna bir kez daha tanık oluyoruz. Her gün yüzlerce insan ölürken bile bunu ranta dönüştürenler,eşini bir daha göremeyeceğini bile bile ,üzüntüsünü içine gömüp sadece insanları kurtarmak için kendilerini yıpratanlar,hiç üzerine vazife olmadığı halde sırf insanlar ölmesin diye gönüllü olarak gece gündüz herşeyini kaybetme pahasına çabalayanlar,çocuğunun veba olduğunda kendisi için ayrıcalık yapılmasını istemeyen ve kurallar neyse onun uygulanmasını isteyen şehrin üst kesimindeki insanlar, bu kadar ölüme gözlerini kapatıp,bize bir şey olmaz havasında hala eğlenmeye devam edenler vs...bunlardan sadece bir kaç örnek. Yazar,bu kadar büyük bir felaket karşısında her çeşit insanın ruh ve iç dünyasını bize çok güzel yansıtıyor. ayrıca insanoğlunun ölüm karşısında ne kadar çaresiz olduğunu bize kitap boyunca ayrıntılı bir şekilde gösteriyor. kitap okurken baştan sona kadar akıcılığından hiç bir şey kaybetmeden okunuyor. son söz olarak mutlaka okunması gereken bir kitap diyorum.

-SPOİLER İÇEREBİLİR-

Oran kentinde vebanın baş göstermesiyle birlikte şehrin tecrit edilmesi sonucu yaşanan olaylar...

Bir yanda felaketi insanların günahlarına yoran din adamları; bir yanda hâlâ para kazanma derdinde olan, her türlü fırsatı değerlendiren açgözlü insanlar... Ve tüm bunlara rağmen insanlara yardım etmeye çalışan doktorlar...

Vebaya yakalanan kişiyi ailesinden ayırmak, aileyi de tecrit etmek, çocukların ölürken ki çırpınışlarını görmek, her gün gün çıkan ölüm haberlerini izlemek... Daha da kötüsü bunlara alışmak... Çare bulamamak...

Bir tarafta ekmek bulamayan fakirler ve bir tarafta rahat içinde yaşayan zenginler... Vebanın tek bir iyi yanı vardı: Zengin ya da fakir ayırt etmiyordu. Ölüm söz konusu olduğunda herkes eşitti.

gözlerinizi kapatın ve bir şehir düşünün.

orada sırtını denize dönmüş, doğaya küsmüş, kokuşmuş çöp torbaları arasında cirit atan fareleriyle hoşnutsuz bir şehir düşleyin. insan burada hasta bile olamıyorlar. çünkü öylesine kendi dertlerine düşmüşler ki gözlerinin önünde gerçekleşen olayı kayıtsız bir şekilde izlemekten başka bir şey yapmıyorlar. hadi bu asla olmak istemeyeceğiniz şehri biraz daha düşleyelim. cirit atan farelerinin bir gün apansız öldüğünü hayal edin. akabinde insanlar... ve şehriniz karantinaya alınsın. yok oluşun dibinde yaşayan şehrinizin insanlarının karşısına sürgünleri çıkarın. sevdiklerinden ayrı kalanlar, şehirde kalmak zorunda kalanlar... ve acı gerçek yaklaşıyor hepsi için. içeridekilerin kalbi dışarıdayken dışarıdakilerin kalbi içerideki sevdikleriyle kalıyor. ve kayıtsız toplumun fertleri aslında hiç özgür olmadıklarını o an anlayıveriyorlar. bunu veba gibi bir salgınla anlamış olmaları kendi kıyametleri olduğunu dahi farkedemiyor insanlar. ve gündelik yaşama o kadar kapılmışlar ki veba'nın biteceği günü bekliyorlar. ve şehir vebadan temizleniyor. herkes bunu bir zafer olarak görüyorken aslında dünyanın başka bir noktasında başlayacak olmasını akıl edemiyorlar. çünkü veba vardı, yok olmadı.

bu da insanoğluna vebalarından kurtulmaları için bir mücadele mesajı veren kitaplardan. Camus veba imgelemesi ile öyle bir şey işliyor ki anlatılmaz okunur...