"Bir insan geceleyin kendisi için bir lamba yakar, gözleri kapandığında; yaşayan uyurken bir ölüye, uyanıkken uyuyan bir insana dokunur"
Sayfa 19Kitabı okudu
Hem Parmenides hem de Herakleitos ikişer önerme getirmiştir.
Parmenides şöyle diyor:
a) Hiçbir şey değişemez.
b) Dolayısıyla duyusal izlenimlere güvenilemez.
Buna karşılık Herakleitos şunu söylemektedir:
a) Her şey değişir ("Her şey akar") b) Duyu izlenimlerine güvenilebilir.
Herakleitos "Tanrı hem gece hem gündüzdür, hem kış hem de yazdır, hem savaş hem de barış, hem açlık hem de tokluktur," demişti. "Tanrı" sözcüğünü kullanıyor, ama tabii kastettiği mitlerdeki tanrılar değil.
Herakleitos'a göre Tanrı —ya da tanrısallık— bütün dünyayı kapsayan bir şeydir. Tanrı kendini tam da sürekli değişen ve karşıtlıklarla dolu olan doğada göstermektedir.
"Tanrı" sözcüğü yerine çoğu zaman Yunanca akıl anlamına gelen "logos" sözcüğünü kullanmıştır. Biz insanlar hep aynı şekilde düşünmesek ve aynı akla sahip olmasak bile, Herakleitos'a göre doğada olup biten şeyleri yönlendiren bir "dünya aklı" olmalıdır. Bu dünya aklı —ya da "doğa yasası"— her şeyde bulunur ve tüm insanların ona uygun şekilde davranması gerekir. Oysa çoğu insan kendi kişisel aklına göre yaşamaktadır.
Böyle düşünüyordu Herakleitos ve diğer insanlara da pek yüksek bir değer biçtiği yoktu. Pek çok insanın düşüncesi "çocuk oyunlarından" farksızdı onun gözünde.
Yani Herakleitos doğadaki tüm değişimler ve karşıtlıklar arasında bir tür birlik ya da bütünlük bulmaktaydı. Her şeyin altında yatan bu "şey"e de "Tanrı" ya da "logos" adını vermişti.
"Her şey akar" demişti Herakleitos. Her şey hareket halindedir ve hiçbir şey sonsuza dek kalmaz. Bu yüzden de "Aynı ırmağa iki kez giremeyiz".
Çünkü ikinci kez ırmağa girdiğimde ben de değişmiş bulunuyorum, ırmak da.
Böylece felsefeci evlilikten, onu evliliğe götürebilecek şeylerden de kaçınır - en iyiye giden yolunda bir engel ve bela olarak evlilik. Şimdiye kadar hangi büyük filozof evlendi ki? Herakleitos, Platon, Descartes, Spinoza, Leibniz, Kant, Schopenhauer - evlenmediler: Üstelik evli olmaları düşünülemez bile! Evli filozof komediye aittir(Aristophanes'in Bulutlar komedyası), savım bu: Kuralı bozan bir Sokrates var - sinsi Sokrates, öyle görünüyor ki, acı mizahla yürüttü evliliğini, bu da savımı destekliyor. Her filozof, kendisine çocuğu olduğu söylendiğinde, Buddha'nın dediğini der: "Rahula doğdu bana, bir pranga vuruldu ayağıma." (Rahula, burada, "bir küçük şeytan" demek).
İnsanın karakteri kaderidir.
Sayfa 275 - KABALCIKitabı okudu
Kendi dar ilgileri içinde yaşayan insanlar başlarιna gelenleri ya da doğrudan doğruya karşιlaştιklarι şeyleri (enkyreusin) derinliğine dϋşϋnmezler νe anlayamazlar. Bu açıdan
çok şey tecrϋbe etmek νe yaşamak tek başιna yeterli değildir. Çoğunluk çοk şey öğrense (mathontes) bile öğrendiklerinden ders çıkarmaz ve içsel olanι kavrayamaz. Herakleitos tek başιna çοk şey bilmenin, doğrudan tecrϋbe etmenin yeterli olmadιğnι vurgular. lnsanlarιn çoğu kendi kanιlarιyla (doksa) hareket ettiklerinden, gördϋklerini tanιyacak, aslιnι kavrayacak bilgiye (gnoskousin) sahip değildir.
Sayfa 63
Herakleitos, Dionysoscu ritϋeller ve arιnma (katharsis) törenleriyle alay eder. Fragmanda geçen "kana bulanarak" (miainomenoi) ifadesi, Orfik inanışı çağrıştιrιyor. Çünkϋ bu inanιşta, "çamur, kir" (miasma) terimi kirlenmenin, ruhun ceza çekmesinin simgesidir. Herakleitos da arιnmaya önem verir, ama onun için arιnma bedensel hazlardan uzak durmak ve bilgece bir yaşam sϋrmekle olanaklιdιr. Herakleitos son cϋmlelerde açıkça dönemin yaygιn din anlayιşınι sϋrdϋren insanlarιn tanrιsal olan şeylerin aslιnι bilmediğini vurgular.
Sayfa 39
Mutluluk bedensel hazlardan kaynaklanmış olsaydι, öküzler yemek için burçak bulduklarında, onlara mutlu varlıklar derdik.
Muhtemelen sahte bir fragman olan bu Latince aktarιmda, mutluluğun bedensel hazlardan kaynaklanmadιğι νurgulanιr.
Herakleitos'a göre mutluluk, hakikati bilerek νe ona uygun yaşayarak elde edilir.
Sayfa 37