Türkler yerleşik hayata geçtikçe dini daha mükemmel bir şekilde öğrenip benimsedikleri gibi, bu yeni hayat tarzı onların birbirlerine daha çok yaklaşıp kaynaşmasını sağlayacak şartları da yaratmıştır. Sosyal yapı siyasi yapının temelini oluşturduğu için, Türklerin en sağlam devletleri en çok yerleşik hayata dayandıkları zaman kurulmuştur.
Sayfa 166Kitabı okudu
"Bugünden sonra dîvânda, dergâhta, bargâhta (mecliste ve meydanda) Türkçe'den başka dil kullanılmayacaktır" şeklindeki meşhur emirnâmesi işte bu sırada verilmiştir. Çokları bunun Karamanoğlu Mehmed Bey'in Türkçülüğünden, milliyet şuûrunun kuvvetinden doğmuş bir emir olduğunu sanarak, Karamanoğlu'nu Selçuklular'a karşı milliyetçiliğin savunucusu gibi görürler. Aslında Karamanoğlu'nun bütün gâyesi, devlet idaresinde bulunan okumuş tabakanın yâni aydınların etkisini ortadan kaldırmaktı. Kendisinin hiçbir tahsili ve kültürü olmadığı için Selçuklu idarecileri karşısında eksiklik duyuyor, oralarda ne olup bittiğini bir türlü anlamıyordu.
Sayfa 135Kitabı okudu
Samatya'da lmrahor Şeyhi'nin de faaliyeti mühimdi. Bu
dergahın şeyhi ve biraderi hukuk talebesinden Vehbi Efendi'nin
de Paris'le münasebeti vardı. İzinli olarak Tıbbiye ve Eczacı
Mektebi talebeleri, cuma geceleri bu dergaha devam ederler bu
sayede el altından gazete ve mecmuaları ele geçirirlerdi.
Bilhassa bizim Yenicami'deki berberimiz, tarikat-ı
Bektaşiye'den Hacı Haşim Efendi de Jön Türkler'dendi.
Hacı Haşim, eline geçen bu gazete ve mecmuaları Merdivenköy
dergahında Bektaşi şair Harabi'ye yollar, o da tekke
mensuplarına okuturdu.
Topkapı Sarayı'nın içinde de Jön Türk teşkilatına mensup
kimseler vardı.
Denilebilirdi ki şehrin her semtinde, mektep olsun, dergah
olsun, tekke veya kıraathane bulunsun, hiç umulmayan kimseler
bu teşkilata dahildir.
Hepsi Padişah'a karşı diş biliyor, bir gün saltanatı yıkarak
iktidara hür fikirli bir padişah getirmeyi düşünüyorlardı.
Islahat ve meşrutiyete, cumhuriyete kadar bütün yeni ve
hayırlı hareketlere ordu mensupları rehber olmuşlardı. İşte bu
tarihte Harbiye ile Bahriye ve Askeri Tıbbiye birbirleriyle rekabet
halinde idiler.
Heybeliada'daki Bahriye Mektebi mezunlarından Edirneli
Mülazım Sami Efendi, Paris'ten gelen bu gazeteleri, o tarihte
Edirne Postanesi'nde genç bir memur olan Kırcaali'de doğumlu
Talat Efendi'ye gizlice gönderiyordu,
Milletimizin, târihte yetiştirdiği büyük adamlarla, bu arada, dilimize, edebiyâtımıza, şâheserler kazandırmış, büyük şâirlerle iftihârı, eski bir Türk fazîletiydi. Eski Türkler, böyle büyüklerini, üstelik, bilerek, anlayarak, okuyarak severlerdi.
Kader, bu fazîleti bizden alıp, başka milletlere vermiştir. Son asrın, her şeyden çok başkalarına hayran yetiştiririlen, kozmopolit münevverleri (!) arasında bu asil duygu ve bilginin her gün biraz daha söndüğü görülüyor.
Bugün, bilmem, Türkiye'de Fuzûlî'yi, önce hiç tanımayanlar, sonra, tanıyıp da okumayanlar, nihâyet okuyup da anlamayanlar yanın da bir de Türk şâiri saymayanlar bulunduğunu bilir misiniz?
Sayfa 108Kitabı okudu
Gerek Türk Ortodoksları gerekse Cumhuriyet Tarihi açıdan önem arz eden mazbatayı burada doğrudan aktarmanın gerektiğine inanmaktayız:
"İşbu 1922 senesi aclış-i teşrini evvelinin dördünc müsadif 21 Eylül 1922 çarşamba günü zevali saat birde Umum Anadolu Türk Ortodoks kilise kongresi Zincidere'de manastır bahçesindeki köşkte fevkalade
