“Ha anladım, öbür taraf. Dünyanın tersi!” demişti. “Yani, burada olan şeylerin tersi oluyor orada.”
“Ne gibi?”
“Ne bileyim; ağaçlar çiçek açacağına, çiçekler ağaç açıyor; otomobiller uçuyor, okullarda ders yerine eğlence var. Öğrenciler eğlenmekten zaman bulabilirlerse, gizli gizli kitap okuyorlar. Her çocuğun günde en fazla iki saat çalışma hakkı var. Zorunlu Eğlence Saatleri’nde kitap okumak, matematik problemi çözmek, tarihi konularda bilgilenmek falan yasak.”
Meltem suratını ciddileştirerek susmuş ve, “Anlıyorum,” demişti. Öteki tarafın nasıl bir yer olduğunu hayalinde canlandırmaya çalışmış, sonra da İlyas’ı soru yağmuruna tutmuştu.
“O zaman, bulutlar gökyüzünde değildir orada, değil mi?”
“Elbette ki değil. Yerdeler. Zaten yağmur da yerden yukarı doğru yağıyor. Yağmurdan sonra, yürürken ayağın yerdeki gökkuşaklarına takılıyor. Hastaneler gökkuşakları yüzünden düşüp, kolunu bacağını kırmış insanlarla doluyor. Allah’tan yerlerde bulutlar var. Düşünce, bu yumuşak şeylerin üstünde buluyorsun kendini. Tabii şanslıysan. O zaman incinmiyorsun.”
Bana bir gün İlyas-ı Habır isimli bir Mardinlinin hikâyesini anlatmıştı. İlyas’ın Roma’da bir restoranda çalışan akrabaları varmış. Onları ziyarete gitmiş. Akrabaları her gün çalışmaya gidince o da sokağa çıkıyor, Roma’da bilmediği yollarda dolaşıp duruyormuş. Bir gün yolu park gibi nefis bir yere düşmüş. Orada çiçekler, ağaçlar, göller arasında
Sayfa 404 - Doğan Kitap
Şefkatli karısının dikkatli bakımına, bir an üzerinden ayrılmayan gözlerine rağmen sürekli rahatlık, hareketsizlik, gamsızlık yavaş yavaş hayat makinesini körletmişti. İlya İlyiç zahmet çekmeden, can çekişmeden, kurulmamış olduğu için duran bir saat gibi bitivermişti. Kimse son anlarını görmedi, son iniltilerini işitmedi. Birincisinden bir yıl sonra bir inme daha gelmiş ve iz bırakmadan geçmişti. Yalnız İlya İlyiç zayıflamış, sararmış, az yemek yer, bahçeden başka bir yere gidemez olmuş, gittikçe daha sessiz, daha dalgın bir hale düşmüştü. Zaman zaman da ağlıyordu. Ölümün yaklaştığını hissedip korkuyordu. Birkaç defa bayılıp kaldığı da oldu. Bir sabah Agafya Matveyevna ona her zamanki gibi kahvesini getirdi ve onu sakin sakin uyuyormuş gibi ölü buldu. Yalnız başı yastıktan biraz aşağı düşmüş, eli herhalde ağrı duyduğu için kalbinin üstünde gerilip kalmıştı.
“Burası özel bir mezarlıktır” demiş. “Buraya gömülen insanlar mezar taşlarının
üstüne gerçek yaşlarını değil, hayatta mutlu oldukları günleri yazarlar. Kimi 21
gün mutlu olmuş, kimi 37 gün. 52’yi geçen çıkmadı daha.”
Bekçiye teşekkür edip ayrılmışlar. İlyas bir süre sonra Mardin’e dönmüş. Uzun
bir ömür sürmüş, sonra bir gün hastalanmış. Ölüm döşeğinde oğullarını başına
toplamış ve demiş ki:
“Size bir vasiyetim var. Mezar taşıma aynen şöyle yazacaksınız: İlyas-ı Habır
bitti / Anasından doğru kabre gitti.”Mardinli arkadaşım, bu gün görmemiş, hayatta bir gün bile mutlu olmamış
adamcağızın hikâyesini anlattığında hep beraber gülerdik. Frankfurt uçağında,
kendi kendime gülmemeye dikkat ederek bu hikâyeyi düşünüyor, bir yandan da
onu kendi hayatıma uyarlamaya çalışıyordum. Acaba ben mezar taşıma kaç gün
yaşadığımı yazdırırdım?
Hayatımda mutlu günlerim olmuştu elbette, ama mesele sadece mutluluk
değildi. Önemli olan yaşadığını, hayatın bir anlamı, bir değeri olduğunu
hissetmekti. Elinde çiçekler tutan beyaz gelinlik giymiş bir kızın mutluluğu gibi
bir şey değildi bu. Daha derin bir varoluş sorunuydu. Dünyaya gelmiş olmamın
bir anlamı var mı, bu yaşlı gezegene ya da üstünde yaşayan insanlara küçücük
bir katkım oluyor mu gibi tuhaf soruların cevabıydı.
Bu açıdan bakınca profesörle geçirdiğim günleri mezar taşıma yazdırabilirdim.
Acı çekmeme rağmen bir değerim olduğunu hissettirmişti bana. Ve bunu sadece
karşımda şapkasını çıkararak yapmamıştı.
Ştolts Oblomov'un bu hayat hamlelerini elden geldiği kadar sürdürmeye çalışırdı. Oblomov'un şiire olan sevgisini bu yolda kullanmış, bir buçuk yıl kadar onu düşünce ve bilgi sevgisiyle yaşatmıştı. Dostunun gençlik coşkunluğunu şiir dünyasından daha olumlu çabalara çevirmek istemiş, gelecek için onu daha olumlu, daha verimli bir hayat
Sayfa 75Kitabı okudu
Bana bir gün İlyas-ı Habır isimli bir Mardinlinin hikâyesini anlatmıştı. İlyas’ın Roma’da bir restoranda çalışan akrabaları varmış. Onları ziyarete gitmiş. Akrabaları her gün çalışmaya gidince o da sokağa çıkıyor, Roma’da bilmediği yollarda dolaşıp duruyormuş. Bir gün yolu park gibi nefis bir yere düşmüş. Orada çiçekler, ağaçlar, göller arasında