ÇEVİRMENİN ÖNSÖZÜ Tarihi yasaklarla dolu Kürt halkının dilinin ve kültürünün yaşatılıp yeni kuşaklara aktarılmasında sözlü edebiyatın rolü büyüktür. Sözlü edebiyat deyince de kuşkusuz akla öncelikle dengbejler gelir.
Büyük dengbej, efsanevi Kürt şairi Evdale Zeynıke, Kürt sözlü edebiyatının önemli ustalarından biridir.Yalnız Kürtler arasında
Dengbejler kitap gibidirler
Kürtlerin arasından, o son derece yalın yaşam koşullarıdan çıkmış bu adlar ve benzeri yüzlerce dengbej, yani "sese ruh veren"ler, Kürt dili, kültürü, kimliği ve tarihinin ustaları, hatta kurtarıcıları, Kürt ruhunun nakkaşlarıdır.
"Sözün yüreği neden bu kadar sıcak? Dediler ki "Sorma bize, dengbêjlere sor, onlar anlatsın." Ya dengbêjlerin dili yara bağlamışsa? Kim anlatır tarihin yaşadıklarını?"
"MEHMED UZUN"
Sayfa 91Kitabı okudu
Evdal, bu diline hükmedebilir mi hiç? Dili onun özgürdür,kusur saymayın ona, o dengbej ve sanatkardır ve her sanatkar gibi delicedir biraz.hem ne yapılabilir ki?.. aşkın ateşi yakıcıdır, kemiğe,deriye karışır,ne utanç dinler nede ayıp..
Sayfa 38Kitabı okudu
Gerçekten bir toplum için, toplum içinde bir halk için kültürü, dili, sanatı çok önemli, bunlara sahip çıkmalıyız
Dili onun özgürdür, kusur saymayın ona, o dengbej ve sanatkar gibi delicedir biraz. Hem ne yapılabilir ki?... Aşkın ateşi yakıcıdır, kemiğe, deriye karışır, ne utanç dinler, ne de ayıp.
Cegerxwin dengbejleri Kürt dilinin emekçileri olarak kabul eder ve şöyle der:
"Kürt Dengbej ve Stranbejlerinin emeğini unutmamak gerekir. Dengbej ve stranbejler sanatlarıyla Kürt dilinin eriyip yok olmasının önüne geçmişlerdir. Onlar Kürt dilinin emekçisidirler; yaptıklarıyla Kürt dili ve kültürünün yaşatılmasında büyük pay sahibidirler
Başkalarınada bu stranları okumaya başladı. Kimse de çıkıp ayıplamadı
_Evdal bu, diline hükmedebilirmi hiç? Dili onun özgürdür, kusur saymayın ona, o dengbej ve sanatkardır hem ne yapılabilir ki?.. Aşkın ateşi yakıcıdır, kemiğe, deriye karışır, ne utanç dinler, ne de ayıp.
Sonsöz
Mehmet Uzun'un romanında yeğlediği dilin, başka dillere çevirilebilir olduğunu söylemek oldukça güçtür. Zira bu dil, dengbej geleneği gibi son derece zengin ve tamamen üslup üzerine kurulu bir dili yakından tanımaktadır.
Sayfa 189 - SonsözKitabı okudu
Dengbej dili
Ellerini koy sözün yüreğinin üstüne. Hissettin mi o sıcaklığı, yakıyor değil mi ellerini? “Neden?” diye sordum bilenlere. Sözün yüreği neden bu kadar sıcak? Dediler ki “Sesin izini sür”. Dediler ki “Sorma bize, dengbejlere sor, onlar anlatsın”… Ya dengbejlerin dili yara bağlamışsa? Kim anlatır tarihin yaşadıklarını?
Size dengbejlerimi* anlatayım.
Evet, dengbej*, dengbejlerim*, dengbejlerimin*sesi, kelamı, dili. Bunları anlatayım size. Ancak dengbejlerimi* anlatmaya başlamadan önce ilkin dengbejin* ne olduğunu, kim olduğunu, ne yarattığını belirteyim.
Anadilim Kürtçede "deng" sestir. Bej* ise sese biçim verendir, sesi söyleyendir. Sese ruh kazandıran, sesi canlı hale getirendir. Sesi meslek edinmiş usta, mekanı ses olmuş insandır. Dengbej* sese nefes ve yaşam verendir.
Sayfa 11 - İthakiKitabı okudu