Destansı Troya Savaşı'ndan Önemli Bir Anın Yeniden Resmedilmesi: Resos
“İyiler daima azdır.” – Euripides
1. Euripides’e Dair:
Yunanistan’ın antik çağının en önde gelen tragedya yazarlarından biridir 
Euripides . 
Aiskhylos ve 
Sophokles ile birlikte adı en çok anılan ve yarışmalarda en çok ödül kazanan üçüncü kişidir. Ayrıca içlerinde günümüze en çok eseri ulaşmış olan da yine Euripides’tir. Yazdığı 90 eserin, 1’i satirik drama, 18’i tragedya olmak üzere 19’u tam metin şeklinde korunmuş ve günümüzün edebiyat dünyasında okunmaktadır. Bu sayı Sophokles ve Aiskhylos içinse 7’dir.
M.Ö. 484’te doğduğu düşünülen Euripides, zengin bir aileden geliyordu. Genç yaşlardan itibaren tragedyalar yazmaya başladı ve tam 45 yıl boyunca bu uğraşını devam ettirdi. Kendi döneminde fazlasıyla eleştiri oklarının hedefi olmasına rağmen o tartışmalara pek girmedi. 73 yaşındayken, bir nevi inzivaya çekildi ve konuk olduğu Makedonya kralının sarayında yazmayı sürdürdü. Tanrı Dionysos onuruna düzenlenen oyunlarda birçok ödül kazanmasına rağmen, ölümünden sonra daha büyük bir üne kavuştu.
2. Tragedyaların Kökenleri ve Homeros Etkisi:
“İnsanın en fazla yararlı olduğu işi yapması gerekir.” –Diomedes.
Bilindiği üzere tragedya sanatı Antik Yunan’da doğmuştur. Ana kaynağı mitolojik öğeler, tanrılar ve kahramanlık öyküleridir. Hepsinin ortak noktası ise anlatılan hikâyenin dram öğeleri taşımasıdır. Bu etki genelde ani ölümler ve beklenmedik olayların bir anda gerçekleşmesiyle sağlanır ve izleyiciler büyük şaşkınlık yaşardı. Oyunlar ilk oynandıkları yıllarda yazılı metinleri okuma geleneği olmadığından, daha çok seyircilere yönelik olurlardı ve haliyle bir “tribünlere oynama” söz konusuydu. Bu sebeple “şok etkisi” her şeyden daha önemliydi.
Yunan mitolojisine dayanan öykülerin birçoğu da Yunanistan’da “kutsal kitap” vasfında görülen ve çocuklara bile ders olarak okutulan 
Homeros eserlerini referans alırdı. 
İlyada ve 
Odysseia destanlarındaki olaylar ve karakterler, tragedya ve komedya yazarları tarafından sıkça kullanılmış ve hatta “Homeros miti” genişletilmiştir. Euripides, Sophokles ve Aiskhylos de dahil olmak üzere antik dünyada yaşamış her yazar ve şair Homeros’un eserlerine dayanan eserler kaleme almışlardır. Euripides’in “
Resos” oyunu da yine bu oyunlardan biridir.
3. Resos Oyununun Karakterleri:
“Niçin büyük bir sevincin ardından,
bir Tanrı Troya’yı yine yasa sürüklüyor,
ne getirecek?”
Homeros’un İlyada destanında anlattığı görkemli Troya Savaşı zamanında geçen Resos öyküsündeki karakterler doğal olarak destanda karşımıza çıkan karakterlerdir. Yüzlerce kişi ve onlarca tanrının adı zikredilen İlyada’dan Resos’a konuk olan karakter sayısı 7’dir. Bunların yanı sıra tanrılardan yalnızca Athena’yı görürüz. Ek olarak Çoban Haberci, esin perisi Musa, Sürücü ve Koro da oyuna renk katan ve çok sesliliği sağlayan diğer karakterlerdir.
Karakterleri kısaca tanıyalım:
Hektor: Troya Kralı Priamos ve Kraliçe Hekabe’nin en büyük oğulları Hektor, savaşçı kimliğiyle bilinen çok güçlü bir karakterdir. Anadolu’nun ilk ulusal kahramanı olarak kayıtlara geçen Hektor’un Troya Savaşı’ndaki rolü büyüktür.
Aineias: Troyalı bir Prens olan Aineias, Tanrıça Aphrodite ile Troya’lı Prens Ankhises’in oğludur. Yine savaşın önemli kahramanların biridir ve bir diğer önemi de, Roma’nın kurucularından biri olarak görülmesidir. Anadolu’dan İtalya topraklarına göç eden Aineias, büyük Latin şairlerden 
Vergilius’un aynı adlı destanına ilham kaynağı olmuştur: Bakınız: 
Aeneas .
Dolon: Troyalı haberci Eumedes’in oğlu olan Dolon’a, Troya Savaşı zamanında Hektor tarafından önemli bir görev verilir. Eğer başarılı olursa karşılığında Akhalı büyük savaşçı Akhilleus’un atları ve arabasını alacaktır.
Odysseus: İthakeli Odyssues da Akha ordusuyla denize açılan ve Troya’da savaşmak üzere Anadolu topraklarına gelen kahramanlardan biridir. Leartes’in oğlu, Telemakhos’un babası ve aynı zamanda Penelope’nin de kocasıdır. Savaşın kazanılmasında büyük rol oynayan kahramanların başında gelir. Fakat savaştan sonra tanrılar tarafından lanetlenir ve evine uzun yıllar dönemez. Bu macerayı Homeros, Odysseia destanında anlatır ve bu destan, “kahramanın sonsuz yolcuğunu”nun başlangıç noktalarından biridir aynı zamanda. Kendinden sonraki bütün bir dünya edebiyatındaki yolculuk hikâyelerini derinden etkilemiştir.
Diomedes: Tydeus’la Deipyle’nin oğlu olan Diomedes, Argos Kralıdır. Troya Savaşı’ndaki başarısı dillere destan olan Diomedes başka birçok mitolojik öyküde daha karşımıza çıkar.
Resos: Trak Kralı Resos, Trakya’dan ordusunu toplayarak denizin karşı tarafına, Troya saflarına desteğe gelen güçlü ve sevilen bir kraldır.
Paris: Hektor’un kardeşi, Troya Kralı Priamos’la Hekabe’nin en küçük oğullarıdır. Abisi Hektor kadar büyük bir savaşçı olarak görülmeyen Paris de yine İlyada’daki önemli karakterler arasındadır.
Athena: Zeus ve Metis’in kızı olan Tanrıça Athena, 12 Olimpos tanrısından biridir. Resos oyununda karşımıza çıkan tek tanrı/tanrıça olan Athena’nın rolü oldukça kritik. Zekâ ve strateji tanrıçası olarak da bilinen Athena’nın oyundaki hamlesi de tam olarak bu doğrultudadır.
4. Resos Tragedyası Hakkında:
“Keşke bileği güçlü olduğun kadar basiretli biri olsan,
Fakat birbirine benzeyen ölümlüler her şeyi bilmez doğası gereği,
Bir başkası başka bir hüneri taşır.
Sen savaşmada iyisin, bazıları se düşünmede!
(Aineias’dan Hektor’a)
Elbette Euripides’in Resos’u okunmadan önce Homeros’un İlyada’sı okunmalıdır. Bu devasa kitaptan küçük bir anın genişletilmiş bir versiyonunu anlatır tragedyasında Euripides. Savaş devam ederken ve başladığı günden itibaren tam 10 yıl geçmişken, Trak Kralı Resos çıkagelir ve Hektor’la aralarında bir konuşma geçer. Hektor, onun çok geç desteğe geldiğinden yakınır ve Resos bahanelerini sıralar. Hektor tam olarak tatmin olmasa da, dost dosttur nihayetinde ve seve seve onu kabul eder. Ertesi gün savaşın seyrinin değişeceği düşünülür zira Resos’un güçlü ordusuyla savaş meydanına çıkması, Akha orduları için büyük bir moral kaybı olacaktır.
Dolon, Hektor tarafından bir casus olarak Akha ordusuna gönderilir. Fakat oldukça uyanık bir adam olan Odysseus, Diomedes’le birlikte bu durumun farkına vararak saflarına bir casusun sızmasını engeller. O esnada sahnede beliren Tanrıça Athena, oldukça kilit bir rol oynayarak savaşın seyrini değiştirecek bir hamlede bulunur. Sadece insanlar değil, tanrıların da savaşıdır Troya ve önemli anlarda belirerek birçok hamlede bulunmuşlardır. Resos’ta anlatılan olay da yine ani bir şekilde gerçekleşir ve şok etkisi içererek unutulmazlar arasına girer.
5. Son Söz:
“Bilge birinin bilge bir adamdan bir şey öğrenmesi gerekir.” –Koro
Ben kitabı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nın Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi kapsamında yayımlanan baskısından okudum. 
Sema Sandalcı’nın tragedyayı Eski Yunanca aslından Türkçeleştirdiğini de dip not olarak düşeyim.
Henüz Antik Yunan tragedyaları ile tanışmamış bir okursanız, başlangıç için Resos’u önermem. Euripides’ten 
Medea, 
Bakkhalar, 
Yakarıcılar gibi direkt Troya Savaşı’yla alakası bulunmayan tragedyalar tercih edilebilir. Ardından hemen Sophokles ve Aiskhylos’la tanışmak şartıyla tabii ki.
Keyifli okumalar dilerim.
··
2.563 görüntüleme
İlgilisine not:
Arkeologlar tarafından yüzlerce yıl süren araştırmalar sonuç vermiş ve Troya’nın Anadolu’daki yeri saptanmıştır.
1870’lerde Alman arkeolog Heinrich Schliemann tarafından keşfedilen Troya antik kenti bugün, Çanakkale sınırları içinde, Boğaz’a yakın bir mevkide, Tevkifiye Köyü civarında bulunur. Kuzeybatısında, Yunan mitolojisinde “Ida Dağı” olarak bilinen Kaz Dağı bulunur.
Unutulmaması gereken şey ise Schliemann’ın bir hırsız olduğudur. Troya’yı kafasına göre kazmış, en önemli buluntuları yurt dışına kaçırmıştır. Elbette bu durumda Osmanlı hükümetininin umursamazlığını da anmak gerekiyor. Antik Anadolu coğrafyası böyle böyle hırsızlıklarla yok oluyor işte.
Troya’dan çektiğim birkaç fotoğrafı paylaşmak istiyorum.
1. eksiup.com/images/44/87/4w...
2. eksiup.com/images/49/42/os...
3. eksiup.com/images/29/44/wc...
4. eksiup.com/images/61/14/ct...
5. eksiup.com/images/30/93/6m...
6. eksiup.com/images/99/23/mo...
Bahri hocam sizi tebrik ediyorum gerçekten. İncelemeleriniz bilgi dolu.
Bir günümü sadece sizin yazdığınız incelemeleri okumaya ayırmayı düşünüyorum hatta. Eminim ki benim için çok faydalı olacaktır. Şimdiden her inceleme için elinize sağlık :)
Çok teşekkür ederim efendim, yorumlarınızla mutlu ediyorsunuz. ^^ Belki günün birinde hepsi birer video olur ve izlersiniz, kim bilir? 🤓
1 sonraki yanıtı göster
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.