Ne içindeyiz zamanın ne de büsbütün dışında! Belki de zamanın ta kendisiyiz. Tıpkı muvakkit Nuri Efendi'nin dediği gibi; Cenabı Hak insanı kendi sureti üzere yarattı; insan da saati kendine benzer icat etti..." derdi. Bu fikri şöyle tamamlardı,
"İnsan saatin arkasını bırakmamalıdır. Nasıl ki, Allah insanı bırakırsa her şey mahvolur!" 'Saatin kendisi mekan, yürüyüşü zaman, ayarı insandır... Bu da gösterir ki, zaman ve mekan, insanla mevcuttur!"
Dün okuduğum kitabın hemen ardından inceleme yazamayışımın sebebi işte bunun gibi birçok alıntıdan dolayı. Çoğu kez durup düşündüren, karakterlerin başlı başına bir metafor olup bir şeyleri temsil edişini fark ettiren ve bu karakterler arasında kendinizi aramaya çıktığınız bir seyahat gibi. Belki aşırı yorumdur bu yaptığım ama bana hissettirdiklerini buraya yazmadan duramazdım, bundan eminim. İnsan geçmiş, gelecek ve şimdi arasında hep kendine bir yer bulmaya çalışır. Hangisi daha huzur verici hangisi daha refah vaat ediyorsa bize, onu bulmaya çalışırız. Arayışımız hep, Eski-Yeni, Gerçek-Batıl üzerine sürüp gidiyor.
Bu kitap da tam olarak insanın bu 'değişimini', 'arayışını' ve bu yolculuktaki serüvenlerini Hayri İrdal üzerinden anlatıyor. Hayri İrdal, muvakkit Nuri Efendi ile Halit Ayarcı arasında sürekli bir bocalama içinde gidip geliyor. Hangisi daha sahici ve gerçek sürekli kıyaslıyor. Geleneği, eskiyi temsil eden Nuri Efendi ve değişim ve ilerlemeci Halit Ayarcı. Peki gerçekten bir seçim yapmamız şart mı?
İçinde mi kalmalıyız zamanın, yoksa büsbütün dışında mı?
