‘Ateş’ iyi bir savaş romanı; savaşın vahşetini, dehşetini, acımasızlığını, cephedekilerin ve cephe arkasındakilerin duygularını iyi anlatıyor. Ama bence ‘en iyi’ savaş romanı değil, daha iyilerini okudum. Örneğin benzer bir kitap olan ‘Garp Cephesinde Yeni Birşey Yok’ benim kişisel görüşüne göre daha iyi, daha etkileyici, daha vurucu bir roman.
Ateş 1916’da, henüz 1. Dünya Savaşı devam ederken yazılmış ve Fransız askerleri cephesinden savaşı anlatıyor. Zaten hemen bir sonraki yıl da Goncourt ödülünü almış - ki, o dönem için bundan daha normal bir durum olamazdı herhalde.
368. Sayfada askerlerin içlerinden biri’ soruyor:
‘ her birimiz kendimize soracagiz, dedi. Bütün bunlar oldu, ama niçin savaşıldı?.. Niçin?.. Hiçbirimiz, hiçbir şey bilmiyoruz. Fakat, kimin için yaptık bunu, söyleyebiliriz. Eğer her ulus, savaş tanrısına günde yüzbinlerce körpe delikanlının taze etini hediye ediyorsa, herhalde bundan faydalanan bir iki kışkırtıcıdır. Bunlar için, parmaklarımızla sayabileceğimiz bir azınlığın çıkarı için, bütün memleketlerin halkları mezbahaya gidiyor. Hayvan sürüleri gibi ölüme gönderiliyorlar.’
Her savaş için geçerli bu ifade, eğer 1916’da, dünyanın altüst olduğu bir dönemde söylenmişse, elbette gönüllere taht kuracaktır.
