Birey ile cemaati, din ile bilimi, özgürlük ile ahlâkı, millet ile devleti, akıl ile tarihi, kimlik ile aidiyeti karşı karşıya getiren modernleşme tecrübemiz ortaya yarım kişilikler, karışık zihinler, daralmış vicdanlar ve neticede parçalanmış bir toplumsal ve tarih tasavvuru çıkarttı.