“Hakikatlerin (Gerçeklerin) Eşiği” anlamına gelen eser, Edip Ahmet Yüknekî tarafından 12. yüzyılda yazılmış ve Dad Sipehsalar Mehmet Bey (Emir Muhammed)’e sunulmuştur.
Ayet ve hadislerin yer aldığı dinî, didaktik bir eser olan Atabetü’l- Hakayık bir ahlak
ve öğüt kitabıdır.
Eserde; cömertliğin, dindarlığın, doğruluğun, alçak gönüllü olmanın, bilginin yararlarından ve bilgisizliğin, cimriliğin zararlarından söz edilir.
Eserde ayet ve hadislere yer verildiği için Arapça, Farsça sözcükler çokça kullanılmıştır. Dolayısıyla dili dönemin diğer eserlerine göre daha ağırdır.
Allah, Peygamber ve Dört Halife’nin övüldüğü, eserin yazılışıyla ilgili giriş kısmı; gazel tarzında uyaklanmış (aa, ba, ca…) ve 40 beyitten oluşmuştur. Asıl konunun anlatıldığı bölüm ise mani biçiminde uyaklanmış (aaxa) ve 101 dörtlükten ibarettir.
Aruz ölçüsünün kullanıldığı eserde Şehname vezni denilen ve Kutadgu Bilig’deki aruz kalıbının aynısı kullanılmıştır (Feûlün / Feûlün / Feûlün/ Feûl).
Eser, “Geçiş Dönemi”nin diğer eserleri gibi Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle yazılmıştır.
14 bölümden oluşan eserin Uygur ve Arap harfleriyle yazılı nüshaları bulunmaktadır.
İlk defa 1918 yılında Necip Asım tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır.
Eser; sanat yapma kaygısıyla yazılmadığı için edebî değer ve şiir tekniği açısından Kutadgu Bilig’e göre daha geridedir. Bu da Edip Ahmet’in eserin sanatsal yönünden ziyade didaktik yönüne ağırlık verdiğinin bir göstergesidir.
