Outliers (Çizginin Dışındakiler)

Azərbaycan dilinin türk dilinə nisbətən məhdudluğuna və təbii ki, tərcümanların bərbad tərcümələrinə görə mən uzun müddət Malcolm Gladwell-ə önyargılı yanaşmışam. İlk oxuduğum kitabı "David və Goliaf" idi və əvvəli yaxşı başlasa da, sonra dili çox ağır gəlmişdi və kitabı tamamlamamışdım və müəllifin dilinin anlaşılmaz olduğunu düşünmüşdüm. Ta ki "Outliers" kitabını türkçə oxuyana qədər. Ondan sonra gördüm ki, bu yazar kifayət qədər aydın yazır, sadəcə problem bizim tərcümanlardaymış. Nəysə, keçim kitabın təsvirinə.
Kitab "uğur qazanmaq həqiqətən də yalnız böyük istedadən və çox çalışmağın nəticəsimidir?"- sualına cavab ətrafında yazılıb.
Və nəticə belədir: Tarixdə iz qoymuş və böyük uğurlar qazanmış insanların əksəriyyətinin həyatında ilk başda qazandıqları uğurla əlaqəsi görünməyən amillər var: doğulduqları tarix, yer, formalaşdıqları mühit və s. Məsələn bunlardan doğulduqları tarix mənim ən çox diqqətimi çəkəni milliyətin tərisləri oldu. Həqiqətən ilk əvvəl, qəribə görünür amma kitabdan bir nümunəylə izah edim (bu hissə biraz spoiler olacaq). Niyə görə riyaziyyatı ən yaxşı bilənlər ən çox uzaq Şərqdən( xüsusəsn Hindistan, Çin və Yaponiya) çıxır? 2 səbəb göstərilir. Birincisi, onların say sistemi ilə bağlıdır. Belə ki, Çində saylar çox sadədir, demək olar ki, hamısı 1 hecadan ibarətdir. İnglis dilində isə( və bir çox dünya dilində) saylar artdıqca hecalar da artır. Nəticədə çinli bir uşaq 4 yaşında 40-a qədər saya bilir. İngilis isə (nümunə olaraq ingilis deyirəm) bu rəqəmə yalnız 5 yaşında çata bilir. Beləliklə hələ təhsilin lap əvvəlində 1 il kimi böyük və ciddi avantaj yaranır. Eyni sadəclik toplama və çıxma kimi təməl riyazi əməliyyatlarda da var. Çinlilərin hesabın cavabı cümlənin içində artıq verilmiş olur.
Beləliklə nəticədə asiyalılar riyaziyyatı daha rahat anlayır, buna görə də daha həvəsli olurlar ki, bunun da təbii nəticəsi olaraq daha çox çalışırlar və bunun da nəticəsi daha uğurlu olurlar.
Bəs daha çox çalışmağın səbəbi təkcə budur?- Xeyr. Yuxarıda qeyd etdiyim 2-ci önəmli bir səbəb var ki, bu da hətta orta əsrlərə qədər gedib çıxır. Artıq onu özünüz oxuyub görərsiz ;)
Kitabda mənim diqətimi ən çox çəkən bir hissə də Təyyarə qəzaları ilə bağlı olan hissədir. Belə ki, bu hissə Koreya hava şirkəti nümunəsi əsasında verilib. Bu şirkət uzun müddət təyyarı qəzalarında ciddi fərqlə 1-ci yerdə gedirdi. Lakin araşdırmalar nəticəsində çox maraqlı bir fakt ortaya çıxdı və onun zamanla aradan qalxmasından sonra bütün problemlər aradan qalxdı və qəzalar demək olar ki, sona çattı. Bunun haqqında uzun yazıb kitaba marağı öldürmək istəmirəm, çünki mənə görə kitabın ən maraqlı yerindən biri idi.
Son olaraq Çalışmanın uğur üzərində təsirini də qeyd edim. (amma kitabda bu hissə əvvəl bölümlərdədi, mən sadəcə unutduğum üçün axırda yazıram)). Əksər Şəxsi İnkşaf kitablarında rast gəldiyimiz 10.000 saat qaydası məncə elə ilk burda verilib (ən azından elmi cəhətdən əsaslandırılmış və detaylı şəkildə). Ciddi uğur qazanmış və öz sahəsində ustalığa çatmış hər kəsin o sahə üzrə 10.000 saat çalışmışlığı var. Bu olmadan ustalığın ən pik həddinə çatmaq olmaz. 10.000 saat isə təxmini 10 il edir. Bu hissəni çox da uzatmadan yekunlaşdırım.
Son olaraq bir şeyi şiddətlə tövsiyyə edim ki, ən azından Malcolm Gladwell-in kitablarını mümkün qədər ya orginal dildə, ya da ən azından türkçə oxuyun. Çünki bizim tərcümanlar özlərinin ən "möhtəşəm" işlərini bu kitabda nümayiş etdiriblər (David və Goliafı bizim dildə 10 səhifə oxuyun görəcəksiz).
XOŞ Mütaliələr ;)

Çizginin dışındakiler kendilerine fırsat verilenler ve bu fırsatları değerlendirecek güç ve soğuk kanlığa sahip olanlar ki hayatta çok başarılı olmuş kişiler. Yazarımızın iddiası ve örneklerle, olaylarla bu iddiasını savunduğu bir anlatı diyebilirim kitap için. Birbirinden ilginç bilgiler, bilgi dağarcığınızı genişletme fırsatı sunduğu kadar başarı için hiç düşünmeyeceğiniz etmenlerinde devrede olması gerektiğini öğreneceğiniz bir çalışma. Olmazsa olmazların başında çok çalışmak gerekiyor bunu hepimiz kabul ederiz, bunun dışında da genlerden, doğduğunuz yıldan, doğduğunuz ayın bulunduğunuz organizmanın sistemine göre etkisinden, kültürel mirastan, bir sürü ilginç şartlardan söz ediyor yazar başarılı insanları incelerken. Kitabın içinde gerçekten çok ilginç şeyler mevcut; 10 bin saat kuralı bunlardan biri. Edebiyat manasında da bir cümle var ki Kentucky'nin, Harlan kasabasında kan davaları üzerine anlatımların içinde geçiyor. Kan davası sebebiyle vurulan bir genç yaralı bir halde eve geldiğinde, sızlıyor, can çekişiyor ve gence annenin söylediği söz : "Adam gibi öl, ağabeyinin yapmış olduğu gibi"

Çizginin dışındakiler 1000k nın bana kattıklarından; kimin tavsiye ettiğini hatirlamamakla birlikte öncelikle teşekkür ederim...Çizginin dışında bildiğimiz insanlar neden çizginin dışında bunu çok güzel anlatmış yazar.Hep en zeki olana ,en zengine, en çok bilene hayranlık duyarız ve büyük çoğunluk tarafından o insanlar bu dünyadan değilmiş gibi onlara giptayla bakarız. Bu kitapta tesadüfün , Şansın,aile ortamının ,doğduğunuz yerin ve doğum tarihinizin hayatınızı nasıl etkilediğini verilerle çok güzel anlatıyor. Beni en çok etkileyen kısmı ise dünyanın en zeki insanının şu an Fedai olmasıydı. Anlatılacak değil okunacak kitaplardan tavsiye ederim ...

Kitap gerçekten çok farklı ve ilginç bilgiler barındırıyor... Aslında başarılı insanlar için söylenen süslü kelimeler yerine istatiksel ve gerçek bilgilerle insanların neden başarılı olduğunu açıklayarak hayaller dünyasından çıkıp kendi hayatımıza göre adımlar atmamız açısından bizleri yönlendiriyor... Herkesin okumasını şiddetle tavsiye ederim...

Okuduğum en farklı kişisel gelişim kitabı diyebilirim. Kitapta başarmak için sadece çalışmanın yeterli olmadığı istatistiklerle açıklanmaya çalışılmış. IQ seviyeniz, nerede ve ne zaman doğduğunuz, anne babanızın ne iş yaptığı ve yetişme koşullarınızın nasıl olduğu, bütün bunlar dünyada başarılı olacağınızı ne kadar etkilemekte? Atalarımızdan miras kalan geleneklerin ve davranış tarzlarının aynı rolü oynayıp oynamadığı. Kültürel mirasları ciddiye alarak, insanların neden başarılı oldukları konusunda, insanların başarılı oldukları şeyi nasıl daha da iyi yapabilecekleri konusunda bir şeyler öğretmeyi amaçlamış. Sıkılmadan okuyabilceğiniz güzel bir kitap.

Harika bir kitaptı, hemen okuyayım diye vakit aradım resmen. Dünyaya bir amaçla geldiğini, eğlenmenin bir yere kadar olacağını düşünenler için çok faydalı bir kitap bence.
Benim en çok hoşuma giden bölüm ise 4. bölüm Dehaların sorunu, 2.Kısım oldu.
Nedeni ise, başarıyı sağlayan birçok faktörün olduğu evet kitapta söyleniyor. Ancak bu kısımda geçen aile yapımızın, aile ortamımızın, anne babamızın bizi nasıl yetistirdiğinin daha doğrusu küçük yaşlarda elde edebildiğimiz fırsatlarla ilgili bölüm bence insan gelişiminde en önemli kısımlardan birisi. Bu nedenle özellikle bu bölümün yeni anne-babalar veya adaylar tarafından okunması önemli olabilir bence :)
Son olarak diyeceğim :
Yazar bu ve benzeri birçok başarıda rol oynayan faktörü çok güzel bir şekilde açıklamış. Okunması gereken bir kitap :)

Outliers - Çizginin Dışındakiler kitabı başarılı olmanın sırlarını bize veriyor. Başarılı olmak için çok çalışmanın yanında şansın da önemli olduğunu. Öne çıkan bir girişimci, bir hokey oyuncusu, bir yazılımcı olmak için doğum tarihinin önemini bize vuruguluyor. Bazı şeyleri erken farkedebilmek için doğru tarihte doğru yerde doğmalıyız. Bunun yanında başarılı olmak için çok çalışmak gerektiğide aşikar. Çok çalışmak 10 bin saat kuralı ve 360 gün güneş doğmadan önce kalkmak gibi belirli şeylere bağlı. Bütün o bildiğimiz zenginler, başarılı futbolcular ya da hokey oyuncularının sadece yetenekli değil aynı zamanda çok çalışmış, doğru zamanda ve doğru ailede doğmuş olduklarını bize anlatıyor bu kitap.

Bu kitap neden bazı insanların daha başarılı olduğunu inceliyor. Başlığı dikkatimi çektiği için alıp okumaya başladım. 10 bölümden filan oluşuyor, farklı kişilere ve farklı olaylara değiniyor. Bill gates mozart gibi. Mozartın aslında sanılanın aksine geç gelişim gösterdiğini iddia ediyor ve bunu çok güzel bir şekilde açıklayıp başarı dediğimiz olguya yep yeni bir bakış açısı getiriyor. Başarılı insanların hayatında yeteneklerin az ve fırsatların büyük rol oynadığını bize gösteriyor. Başarı sanıldığı kadar zor görünmüyor artık. Tüm bunları nasıl açıkladığını merak ediyorsanız okumaya baslamanizi tavsiye ederim :)

Kitapta, basarinin ve zekanin bizim kabullerimizden cok daha farkli ve derin sebepleri ve anlamlari olabilecegi anlatiliyor. Einstein dunyanin en zeki insani degil, ondan cok daha zeki olan fakat hicbirimizin tanimadigi birinin oykusune yer veriliyor. Zeka ve basari dogru orantili degil. Gercek bir basari icin cok calismak mutlak bir gereklilik olmakla birlikte, tek basina yeterli degil.

Bu ve tum bunlar gayet derin orneklerle, verilerle sunulmus. Oldukca akici bir kitap fakat etkileyiciligi konusunda ayni seyi soyleyemem. Yeni bilgiler, ornekler, anektodlar ile zengin olmasinin yaninda beni cok da sasirtmadi.

Cesitliligi ve akiciligi yonuyle tavsiye ediyorum, fakat kitabin sonunda "kisa yoldan daha basarili olmanin sirri" ni bulmayi bekliyorsaniz, cok (minimum 10 bin saat) calismak disinda bir sonuc elde edemeyeceksiniz.

Eğer başarısız olduysanız bu kitabı mutlaka okumalısınız.Hayatta Çalışırsan başarırsın diye bir şey yok!Başarı etkileyen bir sürü faktör var.Bu kitapta onları görüyorsunuz.

Kitap çizginin dışına çıkıp başarılı olmada nelerin etkili olduğunu anlatıyor. Başarı ile nesiller, aile, kültür ve sınıf açısından ilişkisi değerlendiriliyor. Yapı olarak ise bir fikir ve fikrin iyice inandırıcı olması için bir çok örnekle desteklenmesi şeklinde.