Tıp dünyasının beyin sanatçısı olarak tanınan henry marsh: yaşam ve ölüm onun parmaklarının ucunda.
"Henry Marsh bir aşk ilişkisi (beyin cerrahisi) hakkında anlaşılır bir kitap yazdı ve insan onun tutkusunu paylaşmadan edemiyor. 'Zarif, hassas, tehlikeli ve derin anlamlarla dolu.' Ancak bu dört sıfat birlikte bu kitabı tanımlayabilir."
-Ed Caesar, The Sunday Times-
"Nöro-cerrahinin Knausgaard'ı. (…) Marsh bir romancı gibi yazıyor."
-The New Yorker-
"Bir kitap 'Çoğu zaman beyni keserek içeri girmem gerekir ve bunu yapmaktan hiç hoşlanmam," diye başlıyorsa o kitabı bırakamazsınız, okumaya devam etmeniz gerekir, değil mi? Bana çok uzak bir şey olan beyin cerrahisi hakkında hiçbir şey bilmiyorum ve bu konuda tamamen cahilim. Bu alanda çalışanların yeteneklerine güveniyorum; başarısızlıkları, yanlış anlaşılmaları, hataları, talihi, kötü talihi ilgilendiren ve uzman olmakla ilgili olmayan, günlük yaşantılardan ibaret olan insan etkisini unutmaya bütünüyle meyilliyim. Henry Marsh'ın yazdığı Sakın Zarar Verme: Hayat, Ölüm ve Beyin Cerrahisi Öyküleri, hayati tehlike içeren durumların ortasında, insan faktörü ile ilgili her şeyi ifşa ediyor ve hiç beklenmedik bir yerden gelen bu saf dürüstlük tek başına kitabı okumak için yeter de artar da. Fakat başka nedenler de var, örneğin var olmanın mekanik, maddi yönünden bahsetmesi; biz insanların da arabalardan ve çamaşır makinelerinden pek farklı olmayıp, tamir edilebilen kablolar ve tellerden oluştuğumuz gerçeği."
-Karl Ove Knausgaard, Financial Times-
"Mükemmel bir kitap, tutku dolu ve açık sözlü. Eğer Marsh yazarlığının onda biri kadar iyi bir beyin cerrahıysa, istediği zaman kafatasımı açmasına izin verirdim."
-Leyla Sanai, The Independent on Sunday-
"Marsh'ın ameliyat sanatına ilişkin betimlemeleri (bu işin inceliklerini bomba imhasına benzetiyor) şairane ve bağımlılık yapıcı. Huysuz ama hoşa giden, işin gizemlerini açıklamaya başladığında ise insanüstü gelen bir anlatımı var."
-Paul Laity, The Guardian 'Best Biographies and Memoirs of 2014'-
"Şaşırtıcı bir anı kitabı. Bir doktorun kaleminden yaşam ve ölüm hakkında samimi fikirlerle dolu, can acıtacak kadar dürüst bir eser. Marsh, bomba imha işine benzettiği beyin ameliyatlarından bahsediyor, bu hassas ve mikroskobik ameliyatlar hakkında aldığı acı verici kararların dünyasına okurlarını açık yüreklilik ve tutkuyla çekiyor. Muhteşem ve unutulmaz bir çalışma, bütün övgüleri sonuna kadar hak ediyor…"
-Ian Birrell, The Independent-
"Henry Marsh tarafından yazılan Sakın Zarar Verme'yi gerçekten çok beğendim. Sanki, bir adamın beyin cerrahisiyle yasak aşkını anlatıyor."
-William Leith, The Spectator 'Books of the Year'-
"Operasyon odasına bir nöro-cerrahın omzunun üzerinden göz atmanın heyecanını yadsımak mümkün değil ve Doktor Marsh çok sayıda hastane dramını gözler önüne seriyor. Ama öte yandan akılda kalan, objektifin döndüğü ve görüş alanının genişlediği zamanlar oluyor ve nöro-cerrahinin inceliklerini öğrenirken hayatın kendisi hakkında bir kavrayış da geliştirdiğinizi fark ediyorsunuz."
-The Wall Street Journal-
"Tanrıyı oynamanın nasıl bir şey olduğuna dair inanılmaz bir rehber . Marsh, başka bir insanın yalnızca yaşamını değil, bizzat bilincini de elinde tutmanın iyi ve kötü yanları hakkında korkusuzca, neredeyse rahatsız edecek kadar dürüst bir şekilde yazıyor."
-Lucy Scholes, The Independent 'Books of the Year'
"Marsh anılarını bize çarpıcı bir dürüstlükle sunuyor… Marsh'ın açık sözlülüğü, alışılmadık bir kariyer rotası çizen düşünceli mi düşünceli bir karakteri yansıtıyor. Otuz yıl boyunca işini ilk günkü zindelikle yapmış bir cerrah var karşımızda. Teşhis koyma konusunda biraz Sherlock Holmes'u, biraz da sinemanın Action Man'ini yansıtıyor. Zaman zaman iyimser bir neşe yayıyor ve cerrah ayakkabılarını giyip beynin gizli coğrafyasında bize yol gösterirken onun heyecanını paylaşıyoruz."
-Ben Felsenburg, The Mail on Sunday-
"Nöro-cerrahi, Henry Marsh'ta kendi Boswell'ini buldu. Bir beyni 'mahvedebilecek' hatalar hakkında fazlasıyla dürüst, doktorla hasta arasındaki gergin ve kısa süreli ilişkiyle mükemmel bir biçimde uyumlu ve hastane idaresine karşı gülünç bir şekilde sabırsız bir cerrahla karşı karşıyayız. Marsh bizi tıp sanatının en çetin derinliklerine taşıyor ve ruhlarımızı canlandırıyor. Olağanüstü bir başarı."
-Ian McEwan-
"Bu çarpıcı ve sürükleyici anıların yazarı olan Henry Marsh gibi beyin cerrahları, korkunç bir ikilemin tamamen farkında olarak yaşar, nefes alır, operasyon yapar ve anlık kararlar verirler: eğer kafatasını açarlarsa hastanın hayatını kurtarabilirler ama neşterin bir anlık kayması dehşet verici sonuçlar yaratabilir. Marsh'ın da dediği gibi, hastalar ölümden bile kötü sonuçlarla karşı karşıya kalabilir… İşte bu hoş dürüstlük, bu kitabı büyüleyici bir hâle getiriyor… Gerçekten inanılmaz."
-Gavin Francis, The Guardian-
"Sakın Zarar Verme, çağdaş nöro-cerrahiye ilişkin keskin, içe işleyen bir bakış sunuyor. Nadir bulunan ve gözü kara bir dürüstlükle Henry Marsh yalnızca müthiş zaferlerini değil, bütün cerrahların hayatının bir parçası olan yıkıcı trajedileri de anlatıyor. Kayda değer bir başarı."
-Michael J. Collins, Hot Lights ve Cold Steel'in yazarı-
"Sakın Zarar Verme'de aptallara katlanamayan ve ruha inanmayan, 'mucize' yerine 'istatistik sapma'yı tercih eden ve bir cerrahın nihai başarısının 'tamamen iyileşip doktorunu tamamen unutan' hastalar tarafından belirlendiğine inanan, pratik zekâlı bir nöro-cerrah içini döküyor. Hastaları unutsa da, okurlar Doktor Marsh'ı hemen unutamayacaklar."
-Katrina Firlik, Another Day in the Frontal Lobe: A Brain Surgeon Exposes Life on the Inside'ın yazarı-
"Sakın Zarar Verme, bir nöro-cerrah olarak yaşamanın gerçekliğine büyüleyici bir bakış sağlıyor. Hastaların kişisel hikâyeleri büyüleyici; okuyucu, kendini işine adamış bir nöro-cerrahın kusurlarına ve kusursuzluğuna ilişkin samimi bir dünya ile karşılaşıyor. Sakın Zarar Verme'de Doktor Marsh okurunu hayat, ölüm ve ikisinin arasındaki her şeyi içeren bir dünyanın derinliklerine götürüyor. Buna rağmen, Doktor Marsh'ın hastalarına ve mesleğine olan bağlılığı hiç azalmıyor. Bu kitabı elinizden bırakamayacaksınız."
-Paul Ruggieri M.D., cerrah ve Confessions of a Surgeon and The Cost of Cutting'in yazarı-
"Sakın Zarar Verme, beyin cerrahisinin ardında yatan insaniyetin sertliklerini ve yumuşaklıklarını açığa çıkarmaya cesaret ediyor. Her bir hikaye okurları bir nöro-cerrahın kişisel düşüncelerinin içine davet ediyor ve onları ameliyat odasında ihtiyaç duyulan anlaşılması zor şefkatle şaşırtıyor."
-Michael Paul Mason, Head Cases'ın yazarı-
"Henry Marsh nöro-cerrahinin ışıldayan, yürek parçalayan ve bütünüyle merak uyandıran dünyasını ortaya çıkarmak için beyin zarlarını açıyor. Sağlığa ilişkin mükemmel bir anlatı."
-Danielle Ofri, MD, PhD, What Doctors Feel: How Emotions Affect the Practice of Medicine'in yazarı-
"Sakın Zarar Verme'nin en göze çarpan özelliği, yazarın bir nöro-cerrahi kariyerini tüm iyi ve kötü yanlarıyla, tamamen içtenlikle anlatması. (…) Sıra dışı ve hayran kalınası dürüstlüğü, bilgeliği ve mizahı ile Sakın Zarar Verme, en tecrübelisinden en gencine tüm nöro-cerrahlara çok şey öğretebilecek, çarpıcı bir kitap."
-AANS Neurosurgeon-
"Sürükleyici. (…) Marsh, bize mesleğinin olağanüstü içtenlikte, şefkatli ve zaman zaman korkutucu hâllerini anlatıyor."
-The New York Times-
"Şaşırtıcı biçimde sürükleyici olan Sakın Zarar Verme, İngiliz beyin cerrahı Henry Marsh'ın kariyerinin en görkemli ve en korkunç noktalarının büyüleyici bir anlatısı, cesaret ve tevazuunun ilginç bir bileşimi. (…) Marsh'ın yazını gereksiz gösterişten uzak, zarif ve tecrübeli. (…) Sözcükleri kullanma yeteneği, okuyucuları derin bir meraka sürüklüyor.
-Seattle Times-
"Tıp dünyası hakkındaki en iyi kitaplardan biri olan Sakın Zarar Verme, bir hekim olmanın kırılganlığını ve acı verici ayrıcalığını hem cesaretle hem de incelikle gözler önüne seriyor."
-Booklist 'Starred Review'-
"Sakın Zarar Verme, en iyi tıp dizileri kadar çarpıcı ve sürükleyici. Üstelik tamamen gerçek olmanın etkileyiciliğini taşıyor. Bir beyin cerrahı olmanın gerçekte neye benzediğini anlatan bu kitabı elinizden bırakamayacaksınız."
-Sandra Parsons, Daily Mail 'Summer Reading'-
"Sakın Zarar Verme, bir nöro-cerrahın insancıl, etkileyici ve karanlık mizahla yoğrulu anılarını anlatıyor. Anestezi sisinin diğer tarafındaki hayata ilişkin bu samimi bakışa hayran kaldım. Okurları hem insan beyninin hem de Ulusal Sağlık Sistemi'nin içine, derinlerine götürüyor ve bazen hangisinin daha korkutucu olduğuna karar vermek gerçekten zor."
-Patrick Marnham, The Spectator 'Books of the Year'-
"Sakın Zarar Verme birçok açıdan kendi kendini kanatan bir anlatı: genel olarak zafer öyküleri ya da yazarın yetenek ve uzmanlığını içermiyor, aksine işler korkunç bir şekilde yanlış gittiğinde ortaya çıkan duygusal ve psikolojik bedeli içeriyor. Acının doğasını derin ve kişisel bir biçimde kavrıyor."
-Erica Wagner, New Statesman-
"Neden daha önce kimse böyle bir kitap yazmadı? On yıllar boyunca alanının zirvesinde yer almış, emekliliğin yaklaşmasıyla birlikte dürüst bir kitap yazmayı seçmiş olağanüstü bir nöro-cerrahın hikâyelerini yalın bir biçimde, müthiş bir sevecenlik, içgörü ve kendinden şüphe ile okuyoruz. Neden daha fazla cerrah kitap yazmıyor, özellikle de bu sıradan güzellik hakkında? Eh, neyse ki Henry Marsh var… Bu olağanüstü kitapta ortaya çıkan en iyi itiraflardan biri de her cerrahın yaşadığı ikilem…"
-Euan Ferguson, The Observer-
Beynine Bir Kez Hava Değmeye Görsün ve 
Son Nefes Havaya Karışmadan kitaplarıydı. 
Ünal Özüm e ne kadar teşekkür etsem azdır. Okurken ondan ve kendimden çok şey buldum bu kitapta. Ve bir beyin cerrahi asistanı olarak ilerleyen zamanlarda da kendimden çok şey bulacağıma eminim. Hayatım ve mesleğim konusunda bana çok fazla bakış açısı ve tecrübe kattığı ve katacağından şüphem yok.
Teşekküründe "Bu kitabı yazdığım için hastalarım ve meslektaşlarımın beni affetmelerini umuyorum." cümlesinden bu kitabı sadece içindekileri samimice aktarmaktan başka hiçbir kaygı duyarak yazmadığı sonucuna ulaştım.
Meslekte bazen bunalım ya da kaygılara ve hatta bazen soğumaya kadar gittiğim şu günlerde bu kadar insani yaklaşımlar bazen kendimden utanmama sebep oldu. Aynı zamanda ise bu duygular da bu seçimin ve hayatın bir parçası dedirtti.
Bu kitabı en azından her sene açıp bir kere daha okuyabilirim umarım. Sadece doktorlar değil bu hayatta bizi neyin beklediğini bilmediğimiz için herkesin okuması gerektiğine inanıyorum. Kitabın dili ise çok anlaşılır ve sade.
İyi okumalar ve hepimize kibirden uzak hayatlar dilerim.
