İnsanın kendisi vardır; yani istenç ve bilinç, hür irade ve yasa insanda bitimsiz bir uzlaşmazlık içindedir. İnsan kendi kendiyle savaş halindedir. Niçin?
Zavallı Sevdazade sevgilisinin bu siyah çarşaflı habercisi görünce üç gündür geçirdiği o dayanılmaz intihar işkencesinden gelen bir küskünlükle az kaldı kadına, "yürü Leyla yürü ben mevla'yı buldum," diye bağıracaktı.
Kendini uzatılan mektubu aldı. Zarfın neşrettiği hafif bir Leyla kokusu ashabındaki buhranı biraz dindirdi. İrfan için meçhul sevgilisinin varlığı işte bu kokudan ibaretti. Her mektup alışında bu ruhu okşayan koku sanki onunla temas etmiş kadar ona şevk veriyordu.
Nutku tutuldu kadına bir şey diyemedi. O da emanetin teslimden sonra hemen bir şey söylemeksizin veda ederek çıktı gitti. acaba mektupla ne sitemler, ne takdirler, belki de hakaretler vardı. Aralarındaki münasebetin kesildiğini bildiren bir söz olmasın da İrfan her şeye razıydı.