NAZAR BER KADEM
Ey Yolcu,
Dikkatini kendi adımlarına yönelt.
Bırak başkası koşsun, öteki geride kalsın. Ko yolun kenarında oturanlar otursun. Ko yoldan çıkanlar gitsin, dilediği yere. Sen adımlarını sabit, yürüyüşünü kavi kıl.
Başkası laf ile güzaf.
İlmin ilk adımı -NAZAR BER KADEM
Abdûlhâlik-ı Gücdûvani (k.s)’ın Hâcegân yolunda ilerlemek için on bir madde olarak belirlediği usullerden biride ‘gözle sağa sola bakmak değil, kendi ayağımızın ucuna bakaraktan adım atmak’ ve ‘başkalarının kusurlarını gözlemlemek değil kendi kusurlarımızı gidermenin derdiyle yol almak’ usulüdür. Ki, tasavvufta bu usul ‘Nazar ber-kadem’ düsturu olarak karşılık bulur.
Hiç kuşkusuz tasavvufta karşılık bulan bu usulün kaynağı bizatihi Resûlullah (s.a.v)’in kendisidir.
Nitekim Rabbül Âlemin, Habib’ini Miraçla huzuruna aldığında şöyle över:
-O’nun gözü bir lahza olsun sağa sola kaymadı.
Hâcegan yolunun esasları 2
Nazar Ber-kadem
(Ayağa Bakış)
Sâlik şehirde, kırda, çarşıda, pazarda, velhâsıl her yerde, gidip gelirken, huzurunun dağılmaması ve bakılmaması gereken yere ilişmemesi için bakışını ayağına çevirmelidir.
Hâcegan yolunun esasları
Hâce Abdülhalik Gucdüvânî, tarikat binasını sekiz direk üzerine kurmuştur. Bu direkler şunlardır:
1. Hûş der-dem (nefeste şuur).
2. Nazar ber-kadem (ayağa bakış).
3. Sefer der-vatan (vatanda yolculuk)
4. Halvet der-encümen (toplulukta yalnızlık).
5. Yâdkerd (zikretmek).
6. Bâzgeşt (dönmek).
7. Nigâhdâşt (korumak).
8. Yâddâşt (hatırda tutmak).
Kalabalıklar içinde yalnız ol, elin kârda gönlün yârda olsun, elin işte gönlün Hak ile oynaşta bulunsun. Nazar ber kadem. Toprağa nazar eyle, ölümü daima gezdir içinde, tevazu ile donan. Sefer der vatan. İyiliğin ve güzelliğin yurduna hicret eyle. Nefsinden sefer et,hakikati kendine yurt bil.
Sayfa 20Kitabı okuyor
“ Huş der dem. Aldığın her nefesin farkında ol; ömür iki nefes arasında madem, her nefes arası bir ömürde, yaşadığının hakkını ver. Şükret, hamd et, sabret. Halvet der encümen. Kalabalıklar içinde yalnız ol, elin karda gönlün yarda olsun, elin işte gönlün Hak ile oynaşta bulunsun. Nazar ber kadem. Toprağa nazar eyle,ölünü daima gezdir içinde, tevazu ile donan. Sefer der vatan. İyiliğin ve güzelliğin yurduna hicret eyle. Nefsinden sefer et, hakikati kendine yurt bil.”
Sayfa 20Kitabı okuyor
Aldığın her nefesin farkında ol, ömür iki nefes arasında madem, her nefes arası bir ömürdür, yaşadığının hakkını ver. Şükret, hamd et, sabret. Halvet der encümen. Kalabalıklar içinde yalnız ol, elin kârda gönlün yârda olsun, elin işte gönlün Hak ile oynaşta bulunsun. Nazar ber kadem. Toprağı nazar eyle, ölümü daima gezdir içinde, tevazu ile donan. Sefer der vatan. İyiliğin ve güzelliğin yurduna hicret eyle. Nefsinden sefer et, hakikati kendine yurt bil
Sayfa 16Kitabı okuyor
~•~
Bin güzellikleri olsa âriflerin, bir de çirkin hâlleri, hep o bir’le meşgul olmuşlar. ‘Nazar ber kadem’ idrâki ile nazarlarını kendilerine öyle bir çevirmişler ki; elin noksanından haberleri olmamış.
~•~
Sayfa 135Kitabı okudu
"Şimdi bir kılavuz vereyim de var git sahibine söyle:
Hûş der dem.
Aldığın her nefesin farkında ol; ömür iki nefes arasında madem, her nefes arası bir ömürdür, yaşadığının haktını ver. Şükret, hamd et, sabret.
Halvet der encümen.
Kalabalıklar içinde yalnız ol, elin karda gönlün yarda olsun, elin işte gönlün Hak ile oynaşta bulunsun.
Nazar ber kadem.
Toprağa nazar eyle, ölümü daima gezdir içinde, tevazu ile donan.
Sefer der vatan.
İyiliğin ve güzelliğin yurduna hicret eyle. Nefsinden sefer et, hakikati kendine yurt bil."
Merhûm Mehmed Zâhid Kotku rha Hazretlerinin hadîs derslerinde tutulan notlardan bir derleme:
● Az ye.
● Az uyu.
● Az konuş.
● Cömert ol.
● Nefsine muhâlefet et.
● Tevâzu'lu, alçak gönüllü ol.
● Güler yüzlü ol.
Nazar ber-kadem olacak; gözü yerde yürüyecek, harama bakmayacak, gözünü haramdan sakinacak. Dilini yalandan dolandan, gıybetten, iftiradan, küfürden, azardan, incitmekten sakınacak!
11 Kandil
2 | Nazar ber kadem
Zâhirî anlamı, sâlikin lüzumsuz şeyler görüp gönlünün dağılmaması için yürürken önüne (ayağına) bakması anlamında bir terimdir. Bu terimi, sûfînin yürürken gaflet içinde olmaması ve attığı adımları hayır yolunda atmak için bilinçli olması şeklinde yorumlayanlar da vardır. Ahmed Kâsânî nazar ber kademin bâtınî mânâsını şöyle açıklamıştır: 'Sûfî tasavvuf yolunda hangi makama ulaşmış ise kalben orayanazar etmeli, böylece gaybet değil huzûr ve sahv içinde olmalıdır ki buna fark ba‘de’l-cem' de derler.‛
İlk dönem sûfîlerinden Ebû Muhammed Murta‘iş (ö. 328/940), 'Sûfî, himmeti (nazarı, düşüncesi) ayağının yanında olan kişidir.' demiş, Hücvîrî de bu sözü sûfînin bedeni neredeyse kalbi ve düşüncesi de oradadır, bu kişi gaybeti olmayan bir huzûr ve cem‘u’l-cem makâmındadır, diye yorumlamıştır. Ahmed Kâsânî’nin bâtınî yorumu, Hücvîrî’nin yorumuna benzemektedir. Nazar ber kademin bir diğer mânâsı şudur: 'Sâlik nefs engellerini aşmada ve tasavvuf yolunda öyle hızlı ilerlemeli ki, gözünün ulaştığı son noktaya bir anda adımını atıp ulaşmalıdır.' Meykede-i Muhabbet adlı eserde bu terimin ‚Nazar ber kıdem‛ şeklinde okunup, ezelî (kadîm) olan Allah’ı düşünmek ve dünyânın fânî olduğunu bilmek diye yorumlanabileceği söylenmiştir. Bu terim bazı kaynaklarda ‚Nazar der kadem‛ şeklinde kaydedilmiş ise de mânâsı değişmez.Muhammed Murta‘iş (ö. 328/940),
