Samet Ağaoğlu

Samet Ağaoğlu, Demokrat Parti döneminde başbakan yardımcılığı yapmış, çeşitli bakanlık görevleri üstlenmiş ve Adnan Menderes'e en yakın isimlerden birisi. Bu eserinde Menderes'in insanlık, kişilik özelliklerini bir arkadaşın, dostun gözüyle, o hisle anlatıyor. Demokrat Parti'nin kuruluşundan 1960 İhtilali'ne kadar yaşanan önemli siyasi gelişmelere değiniyor. Parti içinde yaşanan anlaşmazlıklar ve ayrışma da değindiği önemli konulardan biri. Partinin önde gelen isimleri Fuat Köprülü, Celal Bâyar, Refik Koraltan, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan gibi kişiler hakkında dikkat çeken yorumları var. Yazarın siyasi tarafı göz önünde tutulduğunda CHP ve İsmet Paşa hakkında yaptığı yorumları tahmin edebilirsiniz. Her ne kadar siyasi bir eser olsa da ihtilal sonrası asılarak öldürülen Menderes'in yakın dostu olan yazar belki biraz da bu üzücü sonun etkisiyle olayları oldukça duygusal bir dille anlatıyor. Daha önce Ağaoğlu'nun birkaç öyküsünü okumuştum. Aslında ilk olarak bütün öykülerini okumayı düşünüyordum ama kısmet bu kitabaymış. İyi okumalar...

Samet Ağaoğlu, eserin en başında Orhan Veli'nin, en sonunda Sait Faik'in, bu iki edebiyatçının arasında ise yirmi farklı siyasetçinin portresini çiziyor. Daha doğrusu portresini yazıyor. "Portre yazılır mı?" demeyin, Ağaoğlu yapmış; olmuş. Mesela, Osman Bölükbaşı'nın boyunu posunu, yüz hatlarını öyle anlatmış ki, okurken gördüm rahmetliyi. Aslında eserde bahsettiği "aşina" isimlerin ismini söylemiyor yazar, kitabı okuyanlar Ağaoğlu'nun anlattığı özelliklerden kim olduklarını çıkarıyor. Belki bahsettiği insanların yaşadığı dönemden şimdiye kadar çok zaman geçtiği için, belki de o isimlerin "aşinalıklarını" kaybettiğinden, çıkarmakta zorlandığım bazı siyasetçiler oldu. Siyaset meydanında daldan dala konan, çizgisini hiç bozmayan, bir sivrilip bir kaybolan birçok siyasetçi portresi var eserde. Genellikle ilk zamanlarda Demokrat Parti'de bulunan daha sonra başta Halk Partisi olmak üzere diğer siyasi partilere yakınlık gösteren siyasetçilere yönelik eleştirel bir anlatım var. Ağaoğlu'nun bazen övgüyle, bazen eleştirerek bahsettiği "Aşina Yüzler"i, özellikle Demokrat Parti dönemine ilgi duyan okurların sıkılmadan okuyacağını düşünüyorum. Keşke bütün tarihçiler kitaplarını yazarken, öykücü Ağaoğlu gibi akıcı bir Türkçe ile yazsaydı, biz de okurken sıkılmasaydık. Fakat Ağaoğlu'nun bir tarihçi değil siyasetçi olduğunu, bu kitabın da bir tarih kitabı değil anı olduğunu belirtmek gerek. Neden belirtmek gerek? Çünkü yazar tarafsız değil; olayları ve kişileri tamamen kendi siyasi bakış açısına göre yorumluyor. Bu kitap, okuduğum ikinci Ağaoğlu eseri oldu. Yazarın henüz tarif edemeyeceğim, doyamadığım, diğer eserlerini de okumaya sevk eden tatlı bir üslubu var. Son olarak Ağaoğlu'nun bu eserde anlattığı "Aşina Yüzler"in isimlerini, okurlara faydalı olacağını düşünerek ekliyor, iyi okumalar diliyorum...

Bir Şair - Orhan Veli
İhtilal Habercisi - Faik Ahmet Barutçu
Sarı Benizli Doktor - Yusuf Azizoğlu
Taşralı Avukat - Hasan Dinçer
Bağrı Açık Politikacı - Kasım Gülek
Orta Anadolu'nun Adamı - Osman Bölükbaşı
Naylon Politikacı - İsmail Rüştü Aksal
Baba Öğüdü - Suat Hayri Ürgüplü
Hürriyeti Örten Şal - Nihat Erim
Ankaralı ve Siyaset - Hıfzı Oğuz Bekata
Facia Artisti - Mehmet Avni Doğan
Kalp Ağrısı - Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu
Siyaset ve Güzellik - Fuat Sirmen
Ben Bilirim Her Şeyi - Fethi Çelikbaş
Bir Küçücük Fıçıcık - Osman Şefik İnan
Perde Arkasındaki Kudret - Ahmet Emin Yalman
Picasso'nun Modeli - Fuat Köprülü
Telden Tele - Mustafa Cihad Baban
Değişen Soyadı - Ahmet Tahtakılıç
Şans mı, Kurnazlık mı? - Osman Zehni Betil
Unutulan Adam - Fahrettin Kerim Gökay
Bir Hikâyeci - Sait Faik

“Bu portreler yalnızca benim aşinalarım sayılmaz. Bakmasını bilen herkesin, hatta Cumhuriyet'ten bu yana yaşayanların aşinaları.”

Samet Ağaoğlu, 1946 yılında Demokrat Parti’ye katılarak başladığı siyaset hayatını, 27 Mayıs 1960 ihtilalinde yargılanana kadar sürdürdü.

Bu kitapta da yaklaşık 1945'ten 1960'a kadarki süreçte tanıştığı siyasetçileri, edebiyatçıları anlatıyor. Özellikle o dönemki şahsiyetlerden kimisinin nasıl parlayıp yükseldiğini, kimisininse nasıl gözden düşüp unutulduğunu görmek açısından kıymetli bir kitap.

Yazar, kitabında -Fransız yazar La Bruyer’den
gelen klasik bir tarzda- tanıttığı kişilerin isimlerini vermemiştir ve bunların kim oldukları -hele de benim gibi genç kimselerce- ancak uzun arayışlarla bulunabilmektedir.

Kitabın dili, yer yer eski kelimeler barındırmasıyla birlikte fazla zorlayıcı değildi. Ancak dediğim gibi her bölümü okuduktan sonra şahsiyetlerin kimler olduğunu bulmak için internet üzerinden uzun uzun aramalar yapmak zorunda kaldım. Bulabildiğim şahsiyetleri de aşağıya yazıyorum ki okuyacaklar için bir kolaylık olsun.


Bir Şair : Orhan Veli Kanık
İhtilal Habercisi : Faik Ahmet Barutçu
Sarı Benizli Doktor : Yusuf Azizoğlu
Taşralı Avukat : Hasan Dinçer
Bağrı Açık Politikacı : Kasım Gülek
Orta Anadolu'nun Adamı : Osman Bölükbaşı
Naylon Politikacı : İsmail Rüştü Aksal
Baba Öğüdü : Suat Hayri Ürgüplü
Hürriyeti Örten Şal : Nihat erim
Ankaralı ve Siyaset : Hıfzı Oğuz Bekata
Facia Artisti : Mehmet Avni Doğan
Kalp Ağrısı : Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu
Siyaset ve Güzellik : Fuat Sirmen
Ben Bilirim Her Şeyi : Fethi Çelikbaş
Bir Küçücük Fıçıcık İçi Dolu Turşucuk : Rauf Selim Sarper(?)
Perde Arkasındaki Kudret : Ahmet Emin Yalman
Picasso'nun Modeli : Mehmet Fuat Köprülü
Telden Tele : (?)
Değişen Soyadı : Ahmet Tahtakılıç
Şans mı Kurnazlık mı? : (?)
Unutulan Adam : (?)
Bir Hikayeci : Sait Faik Abasıyanık