Hayvanlarda öğrenebilir
Peki hayvanlar yeni bir şey bulabilirler mi?
Ben burada daha çok "yenileştirme" ya da " uyarlama" sözcüğünü kullanacağım. Zaten yaşamak, hep birtakım yenileştirmeler gerektirir. Büyük maymunlar bir sürü sorunu çözmeyi başarmışlardır: Kapı açmak, yüksekteki bir nesneye ulaşmak için sandıkları üst üste koymak, yapraktan yapılmış bir şemsiyeyle yağmurdan korunmak, biraz yaprak çiğneyerek sünger yapmak gibi . . . Hayvanlarda yeni çözümler bularak, yeni deneyimler yaşayarak ve bunun sonuçlarını yeni durumlara uyarlayarak bilinmeyen durumlara ayak uydurma yeteneği vardır. Bunun en ünlü örneklerinden biri, Japonya'da, Koşima Adası'nda yaşayan, tatlı patatesleri denizde yıkayan makaklardır.
- Ne yapıyor bu maymunlar?
- Günlerden bir gün, on sekiz aylık genç bir dişi, kum kaplı patatesleri denizde yıkamaya karar verdi. Küçükler analarına baktılar, yaptığına öykündüler. Öbür dişiler onları izledi, yeniliğe en çok direnen yaşlı erkekler de sonunda kervana katıldı. Üç kuşak sonra, patatesleri yıkamayan yavru şaplağı yiyordu.
- Öğrenmeyi sağlayan şey gözlem mi?
- Evet. Bu yüzyılın başında, martılar az kalsın yok oluyordu, ama kentlerin gelişmesi, kimi ailelerin çöplerle beslenmesini sağladı ve onları kurtardı. Kaydettiğimiz gelişmeler martılarda gerçek bir kültürel devrime yol açtı, bu devrim sonraki kuşaklara aktarıldı. Daha sonra, çöp yakma makineleri ortaya çıkınca, yetişkin martılar yavrularına yeniden balık avlamayı öğrettiler.
AZİZ PETRUS'UN MARTILARI
Ellis'in dediği gibi, martılar, başınızı gagalamanın yanı sıra, "dışkılarını hedeflemekte çok usta" olabilirler. Appledore Adası'nda yoğun bir kanyonu geçerken kendini korumayı umarak yağmurluk giyen ve kapüşonunu sımsıkı çeken bir öğrencinin hikâyesini paylaştı. "Bir martı doğrudan ağzına sıçmayı başardı."
Sayfa 223Kitabı okudu
¶¶
Salih de ağ örmesini biliyordu. Çabuk da örüyordu. Buradaki herkes ağ örme ustalığına şaşıyordu. Nasıl olmuştu, gerçekten bunu Salih de bilmiyordu. Belki altı belki yedi yaşındaydı. Bir gün, belki de bir gün ışırken, deniz apak olur o zamanlar, martılar uykudadır, Salih işte bu oturduğu kayalıktan, rıhtımla birleştirilmiş Zeytin adası kayalığından balıkçıların yanına inivermiş. Temel Reisin yanına sokulmuş, ondan bir iğne istemiş, delikli iğneyi ilk olarak eline almış, alır almaz da Temel Reis kadar düzgün, iyi, kusursuz, ağın yırtıklarını örmeye başlamıştı.
¶¶
Sayfa 21 - 1. baskı: 1976, Cem Yayınevi; YKY Yapı Kredi Yayınları, 6. baskı, İstanbul, Mart 2014Kitabı okudu
Şu son yıllarda dünya çok değişti.Herkes bir garip, herkes bir acayip.Olamaz dediğimiz şeyler oluyo hiç kimse de üzerinde durmuyor.
Acı patlıcanı kırağı çalmaz oğul. Bunu bildiğim için adadan ayrılmadım.
Sayfa 153 - DüşkanatKitabı okudu
Sait Faik'in adası gibi hâlâ..
" (...) Burgazada'ya ayak bastığımızda nicedir tanık olmadığımız görüntülerle karşılaşmış, 'Sait Faik'in adası gibi hâlâ... ' demiştik. Balıktan dönen bir tekne sahile yaklaşırken, köpekler, kediler ve martılar bekleşiyor. Ne kavga var, ne kargaşa; hepsi de rızkına razı. Balık kasaları kasaya indirildiğinde, her biri payına düşeni alıyor, sessizliği bozan yaygaracı martıların çığlıkları sadece... "
Sayfa 309 - Everest Yayınları - Ayşe Sarısayın'dan..
