Son Ada Zülfü Livaneli

Son ada okumaya başladığım ilk andan itibaren beni içine çeken bir roman oldu. Kitabın konusu kısaca: Sadece kırk ailenin yerleştiği kimsenin bilmediği bir adada başlıyor. Bu adada insanlar huzur ve eşitlik içinde yaşıyor. Buradaki yaşam hayatın bütün streslerinden uzak, politik ve siyasi çekişmelerin dışında bir yerdir. Daha sonra darbeci albayın buraya gelerek bir takım uygulamalarından sonra “Cennet Ada” yitirilir. Aslında kitabı ilk elinize aldığınızda bir ütopya kitabı okuyacağınızı düşünüyorsunuz ama öyle değil. Kitap bir ütopya sayılamaz. Yazarın vermek istediği mesajı örtülü bir şekilde vermiş sadece. Kitapta sözü edilen ada aslında bizim kendi vatanımız Türkiye’dir. Eskiden herkes Türkiye’de huzur içinde yaşıyor ama sonra işler değişiyor. (Yazarın burada pek haklılık payı yok. Çünkü millet olarak bizler kendimizi bildik bileli sürekli bir açmazın içindeyiz) Son Ada tamamen yazarın özlem duyduğu eski huzurlu Türkiye’dir. Herkes bu adada eşittir. Kimse mülkiyet hakkına sahip değildir. Adanın ormanlarındaki çam fıstıkları herkes tarafından ortak çalışmayla toplanır ve gelir eşit şekilde dağıtılır. (Tabi burada iki sorun var. Birincisi bu düşünce komünist düşünce yapısının bir hayalidir. Fakat bu hayal geldiği her yerde yine kan ve gözyaşı getirmiştir. Hiçbir yere bir huzur ve eşitlik getirdiğine şahit olan kimse yoktur. İkincisi ise eşitlik ve adalet kavramlarının tartışılmasıdır. Bir yerde eşitlik mi sağlanmalıdır yoksa adalet mi? Benim şahsi kanaatim eşitlik olan yerde zaten adaletsizlik vardır. Fakat bu ayrı bir tartışma konusu olduğu için çok fazla bu konudan söz etmeyeceğim.) Daha sonra bu adaya emekli olan darbeci bir albay gelir. ( Kenan Evren’in kast edildiği çok açıktır.) Bu darbeci albay adaya geldiği gibi bir sürü değişlik yapmaya başlar. İlk yapacağı şeylerden biri de martıları düşman ilan etmesidir. Martılar düşman ilan edildikten hemen sonra martılara karşı bir katliam yaşanır ve martılar da saldırıya geçerler. Bunun üzerine halk kendine gösterilen düşmana karşı açıkça tavır alır ve barış içindeki adada artık savaş başlar. ( Burada yazar gerçekten eşine az rastlanacak bir şekilde alegorik bir anlatıma başvurmuştur. Daha önce bu şekilde başarı sağlayan iki öykü okumuştum: “Martı ve Küçük Karabalık.” ) Sonrasında martılar ile baş edilmeyeceği anlaşılınca martılara karşı adaya tilkiler getirilir. (1980 öncesi gibi ilk olarak bir düşünce taraftarları düşman seçilir. Ardından düşmana karşı ayrı bir düşman ortaya sürülür. Bu iki düşman birbirini yer.) Fakat ummadıkları bir şey olur ve tilkilerin martıları yemesiyle ortaya bu sefer yılanlar çıkmaya başlar. ( 1980 sonrasında aslında ülkede anarşi bitecekken kimsenin hesap bile etmeği şekilde, o andaki boşluktan yaralanarak en büyük terör örgütleri kuruldu.) Ada artık yaşanmaz bir hal almıştır. Yılanlardan, tilkilerden ve martılardan dolayı insanların için artık o ülke yaşanmaz hale gelmiştir. O ülkeyi de o hale getirenler hiçbir suçları yokmuş gibi ortada dolaşırlar. Adadaki halk ilk olarak kısık sesle bu olanlara karşı çıksa da sonradan herkes albaya uymuştur. Onun dediklerini yapmışlardır. Adada ismi geçen yazar ise adanın aydını olarak geçmektedir. Sürekli albaya muhalefet etmekte halkı uyarmaktadır. Kendini halka anlatamayan yazar, halkında bu tavrını bir türlü anlayamaz. İşin sonunda her cuntada olduğu gibi bu muhalifte önce kelepçelenir ve bir daha akıbeti hakkında kimse bir şey duymaz. ( Özellikle yazar üzerinden ülkedeki aydın kesimin hali anlatılmaya çalışılmış. Derin hayallerde bile “aydın kesim” kendini halka anlatamamış. Görüldüğü üzrede bunun sonucunda halk suçlanmış. Keşke yazar birazda bu aydın kesim “neden kendini hakla anlatamıyor” diye sorsaymış.) Neticede ada herkesin gözü önünde yok olur. Artık yaşanmaz. ( Ülke de böyle giderse yakında yanacak ve Türkiye artık yaşanmaz bir ülke olacaktır mesajı verilmiş.)
Tabi bu kitap 1980 dönemi Türkiye’si için yazılmıştır. O günden bugüne değişen çok şey oldu. Örneğin millet kendine darbe yapmaya çalışanlara karşı bir darbe indirdi. Adadaki halk gibi korkup köşeye çekilmedi. Yazarın ayrıca verdiği mesajlarda katılmıyorum. Bu ülke ve bu ülkenin insanı muhtemelen gelecekte de çok büyük acılar yaşayacaktır. Fakat bu ülkeyi yakmaya Allah’ın izni ile kimse muvaffak olamayacaktır.
Sonuç olarak kitaptaki siyasi düşünceler ve yazarımızın genel olarak siyasi düşünceleri tutarsız bulsam ve eleştirsem bile Edebiyat Dünyamız açısından ardında çok güzel bir eser bırakmıştır. Böyle başarılı, sade, anlaşılır ve akıcı bir romanla edebiyat dünyamıza katkıda bulunduğu için kendisine teşekkür ediyorum. Bu incelemeyi okuyan herkese de uyanık olarak kitabı okumasını tavsiye ediyorum.
Son olarak bu darbeci albay yaptığı her şeyi demokrasi ve medeniyet adına yapmıştır. Bu aklıma ABD’nin Irak halkına demokrasi getirmesini aklıma getirdi.
Sözlerimi Mehmet Akif’in dizleri ile bitiriyorum:
Medeniyet denilen maskara mahluku görün
Tükürün maskeli vicdanına asrın tükürün.

Tüm kitaplarını okuduğum Zülfü Livaneli'nin, diğerleri kadar değeri bilinmemiş, lakin benim en çok beğendiğim kitabıdır. Hayvan Çitfliğini okuyanlar muhakkak bunu da okumalılar.

Kitabın ilk sayfalarını okurken bir ütopyaya dalacağımı düşündüm. Her şey çok güzel başlamıştı. Ancak kitap ütopyadan distopyaya dönüştü. Ve distopya olarak bitti (son sayfada yeni bir ütopyaya göz kırparak). Kitabın bazı kısımlarını okurken George Orwell'in Hayvan Çiftliği kitabını anımsadım. Masalımsı ve sıkmayan bir anlatıma sahip kitap. Kitaba hayran kaldım ve evdekilerden başladım kitabı önermeye. Gördüm ki, doğa kendisine yapılanları asla unutmaz! Kesinlikle tavsiye edilir.

Son Ada...Nasıl anlatılır bilmiyorum... Verdiği edebi zevkin yanında insanın bakış açısını genişleten, dününü, bugününü daha iyi anlamasını sağlayan ve ben bu toplumun hangi kesimindeyim diye kendinizi sorgulayarak okuyacağınız, herkesin kendinden bir parça bulabileceğine inandığım kesinlikle okunması gereken bir kitap...

Zülfü Livaneli'nin kitaplarını hep merak etmişimdir ama bir türlü okumaya fırsat bulamadım. Aklımda başka kitapla okumaya başlamak vardı aslında ama okulumdaki kulüpte düzenlenen toplu kitap okuma etkinliğinde oy birliğiyle bu kitap seçildi ve böylelikle ilk Livaneli kitabım 'Son Ada' oldu.
Kitaba gelirsek; kolay anlaşılır, akıcı bir dili vardı. Yazar kitabın başından itibaren aralarda ufak ufak spoiler vermesine rağmen bu durum beni rahatsız etmedi. Aksine bu ufak spoilerlarla merakım arttı diyebilirim.
Kitabın adından da anlaşıldığı üzere olay adada yaşanıyor. Issız bir adayı alıp şehir hayatından kurtulmak isteyen bir adam, bu adayı satın alır ve buraya yerleşir. Daha sonra adada tek başına yaşamak istemediğinden başka insanları da adaya çağırır. 40 haneye ulaştıktan sonra birlikte huzur içinde bir hayat sürerler. Martılarla birlikte yaşayan adalılar hayatlarından oldukça memnundur ki 'o' gelene kadar. O yani başkan, emekli olduktan sonra sakin bir hayat ister ve böyle bir adanın varlığında haberdar olunca bu adaya taşınmaya karar verir.
Her şey başkan adaya gelmesiyle değişir ve acaba neler olur ?
Livaneli bu kitabında okuyucuya birçok mesaj veriyor. Kitabı beğendim ve okumanızı tavsiye ederim. Ağır kitaplardan sonra okunabilecek sade bir kitap diye düşünüyorum.
Şimdiden iyi okumalar :)

Zülfü Livaneli... Sevdiğim yazarlar arasında yerini almış bulunuyor. Bütün kitaplarını okumayı düşünüyorum. Ama bu Son Ada gerçekten müthiş. Livaneli hayali bir ada ile gerçekleri çok güzel yansıtmış. Kitabı han taraftan bakarak yorumlarınız o taraftan gerçeklerle karşılaşıyorsunuz. İster kişisel bakın, ister ülke geneli olarak.. Her yönden sizi sarmalıyor. Kitabı bitirdiğiniz anda düşünmeye başlıyorsunuz. Gerçekten böyle bir ada olsaydı ve oraya hiç başkan gelmeseydi...

Her martı gördüğümde aklıma bu kitap gelir. Livaneli'nin ilk okuduğum kitabıydı. Tabi ki bundan sonra devamı da geldi. Okumadıysanız mutlaka okuma listenize ekleyin.

Öncelikle bu kitabı okuma şansına erdirdiği için buradan tanıdığım çok değerli bir arkadaşa teşekkürleri bir borç bilirim.
(Umarım tatkaçıran içermiyordur.)
Uzun zamandır bir kitabı okurken bu kadar dehşete kapılmamıştım. Arka kapakta belirtildiği gibi "bir ütopyanın distopyaya dönüşü"nü soluksuz bir şekilde okudum. Her şeyin göründüğü gibi olmadığını, iyi görünen şeylerin gün gelip kötü şeylere dönüşebileceğini, doğanın gücü karşısında insanlığın gücünün zayıf kalabileceğini, ama en önemlisi 'sorgulama'nın , altı boş olmayan sorular sormanın ne derece önemli olduğunu bu kitapta gördüm ben. Gözlerimin dolmasına hakim olamadığım kısımlar,belki de hayatım boyunca unutamayacağım satırlar arasına girdi. Okumayı düşünüyorsanız,şiddetle tavsiye ediyorum.

Son Ada, Zülfü Livaneli'nin 2009 yılı Orhan Kemal Roman Armağanı almış muhteşem bir kitabı. Doğal güzelliğiyle bilinen adada kendi hallerinde huzurlu ve uyum içinde yaşayan halkın, sonradan adaya gelen 'Başkan' denen kişinin kişisel ihtirasları sonucu adayı getirdiği son hale şahit oluyoruz. Dünya üzerinde hırsın ve maddi değerlerin olmadığı belki de son adaydı burası. Taa ki siyasi güçlere sahip Başkan ve adamları gelene kadar. Sade ve bir o kadar da dokunaklı bir roman. Bu kitabı okumama vesile olan Kitap Kardeşliği etkinliğinden Mehmet Aldemir'e teşekkür ediyorum. :)

Zülfü livaneli, çok sevdiğim bir yazar. daha önce başka kitaplarını da okumuştum. ve bu kitabı da çerezlik olsa da çok şey anlatıyor. Alıp okuyun derin hiç bir şey kaybetmezsiniz.