Motun yani Mete Han
Motun’u destanlaştıracak bir kahraman yapan olgu, gösterdiği liderlik ve birkaç yıl içerisinde topraklarını dört bir yönde genişleterek halka büyük bir gurur yaşatmasıdır. Böylece Hunlar, dünya hâkimi olmuşlardır. Nitekim o zamana kadar Hunlar hakkında bölük pörçük bilgiler veren komşu Çin kaynakları, ondan sonra düzenli bilgi vermeye başlamıştır.
Sayfa 48
AVRUPA HUN - Atilla'nın ölümünden sonra başlayan taht kavgaları ta Orta Asya'dan Avrupa'ya uzanan ışığı soldurdu, o altın isme pas düşürdü.. Avrupa Hunları parçalandı.
ON ALTI YILDIZ - (Hep beraber) Işığa Avrupa sahip çıktı. Kendine mal ettiği uygarlığı. Kendine mal etti uygarlığı.
Attilanın ölümünden sonra kardeş kavgaları Hunları zayıf düşürdü. Boyun eğen kavimler Hun devletini parçaladılar. Attila'nın en büyük oğlu Ilek savaşta öldü. (Priskos Rhetor'un ibareleri Ellak şeklinde yanlış okunmuştur. Doğrusu Ilek hükümdardır.). Sağ kalanlar doğuya geri dönmek istediler. Fakat orada yeni bir kavimler göçü, Avar'lar dalgası kopmuştu. Bu suretle Attila oğulları Tuna çevresinde bağlı kaldılar. 468 de Dengizik (Deniz Rüzgârı)ın başı Konstantinopolis'ta kesilince Attila oğullarından yalnız İrnek hayatta kalıyordu. O da Karadeniz kuzeyindeki çevreye çekildi.
Tabiatiyle, doğu Avrupa ve Asya'da dağınık Hun grupları büsbütün ortadan kalkmamıştı. Bunların bir kısmı Türk'lerle karıştı, diğer kısmı yeni ad ile tarih sahnesine çıktı. Daha sonraki Tuna Bulgarları hükümdar ailesi kendilerini Çatalar'daki yazıta göre Etil (Attila) oğlu İrnik'ten neşe ettirirler. Macarların Turul (Tuğrul) oymağından gelen Árpád sülâlesinin de aynı kökten gelmiş olması muhtemeldir. Efsaneye göre de Macarlar'ın hiç olmazsa Árpád sülalesi Etil (Attila)'nin ahfadıdır. Değerli tarihçilerden Homan Gombocz, Moravesik, László, diğer deliller ile bu tezi savunmuşlardır.
Sayfa 72 - Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1971
Avrupa Hunları'nın menşei konusu klasik ve modern zaman tarihçilerini uzun süre meşgul etmiştir. Klasik Bizans, Låtin ve Ermeni kaynaklarında İskit, Kimmer, Massaget adları ile anılırken Süryani kaynaklarında Ostrogot olarak da anılmış olan Avrupa Hunları son 200 yıldan bu yana yapılan çeşitli değerlendirmelerde bazı ilim adamları tarafından Moğol, Türk-Moğol karışımı, Türk-Moğol-Mançu karışımı oldukları ya da Slavlardan geldikleri veya Germen soyuna bağlı yahut Kafkas kavimlerinden bir kol oldukları da iddia edilmiştir. Meseleye dair son durum ise Avrupa Hunları'nın aslında Asya Hunları'nın torunları oldukları ve bu gerçeğin son zamanlarda gerçekleştirilen araştırmalar neticesinde ortava konulan kuvvetli delillerle daha da berrak hale geldiğidir. Bu delillerden biri burada anılacak olursa; Avrupa Hunları'nın 355-365 yılları arasında alan topraklarını istila etmeleri hadisesinin, Roma imparatorluğu ve Çin'in coğrafi olarak birbirinden uzak olmalarına rağmen dönemin Çin kaynakları Bu ülkenin Hiung-nular tarafından ele geçirildiğini kaydederken, yine Çağdaş Roma tarihçisi Ammianus Marcellinus'un da bu hakimiyet olayını gerçekleştirenlerin Hunlar olduğunu ifade etmiş olması gerçeğidir.
Sayfa 37Kitabı okudu
Asya Hunları
Çin'in en eski hanedanları Hsia (M.Ö. 21-17. yy), Şang (M.Ö. 17-11. yy) ve Cou (M.Ö. 1027-256. yy) hanedanlarıdır. Kaynaklara göre Hunların atası, Hsia hanedanın son hükümdarının oğlu idi. Çin kaynaklarında "Hun" anlamında kullanılan terim Hyung-nu'dur. Hun kelimesinin Türkçe 'halk' anlamına gelen "kün" sözünden çıkmış olabilir.
Asya Hunlarının Türk kültüründeki en önemli mirası Oğuz Kağan Destanı'dır.
Hun dilinde birçok Türkçe kelime olduğunu söylenir. Talat Tekin "Hunların Dili" adlı eserinde 17 kelime tespit etmiştir.
Dövme
[…] O halde İç Asya'da dövme geleneğinin İskitlerle başlayıp Türk soylu Hiong-nular (Asya Hunları) ve Kırgızlarda yaşatıldığı belgelerle kanıtlanmış haldedir.
Sayfa 105 - Bilge Kültür Sanat
