“Ulus” kavramını “hayali cemaat” olarak tanımlayan Anderson, Asya tarihi ve toplumu hakkında uzmanlaşmış bir politikbilimcidir. Öncelikle belirtmem gerekir ki bu kitabı okumadan önce veya okurken “eleştirel rasyonalizmin tek kişilik ordusu” olarak kabul edilen Ernest Gellner’ın, “Uluslar ve Ulusculuk” kitabı okunmalıdır. Ayrıca Hayali Cemaatler kitabının 1993 basımını tavsiye ederim kapak resmi olarak daha otantik ve ilgi çekici.
Benedict Anderson, milliyetçiliği şu şekilde izah eder: “Milliyetçilik modern kalkınma tarihinin patolojisidir; tıpkı bireylerdeki nevroz gibi o da kaçınılmazdır. Köklerini, toplumlar için çocuksuluğun dengi olan ve dünyanın büyük bir kısmına dayatılan çaresizliğin ikilemlerinde bulur ve tıpkı nevroz gibi o da asli bir muğlaklıkla yüklüdür. İçinde demantia’ya doğru benzer bir ağırlaşma eğilimi barındırır ve tedavisi büyük ölçüde imkansızdır. O halde antropolojik bir ruhla, ulus hakkında şu tanımı öneriyorum: Ulus hayal edilmiş bir siyasal topluluktur. Kendisine aynı zamanda hem egemenlik hem de sınırlılık içkin olacak şekilde hayal edilmiş bir cemaattir.”
Ernest Gellner ise biraz daha vahşice şu şekilde ekleme yapar: “ Milliyetçilik ulusların kendi öz-bilinçlerine uyanma süreci değildir; ulusların varolmadığı yerde onları icat etmektir.”
Bu iki yazarın ulus mistisizmine yönelik tahlillerine, bilinçdışı süreçleri ve kitle psikolojisini dahil ederek konuyu irdelemek adına Wilhelm Reich’ın “Faşizmin Kitle Psikolojisi” kitabı oldukça yerinde bir tercih olacaktır.
