Mustafa Kemal Paşa da Sultan Vahdeddin'in kızı Sabiha Sultanla evlenmek istiyor.
Evet, Sabiha Sultan birine aşık olduğu için Mustafa Kemal Paşa'yı kabul etmedi.
Saray 40'lı yaşlarda genç ve parlak bir subayın Sabiha Sultan'a talip olduğunu öğrenmişti. Bu kişi Mustafa Kemal'di. Bunu Sabiha Sultan uzun seneler sonra dünürü olan dönemin başbakanı Suad Hayri Ürgüplü'ye şöyle anlatmıştır:
"Evet, istemiş. Benimle konuşmuş değildir ama ben çekindim ve istemedim. Zira önümde hiç de iyi örnek olmayan Enver Paşa ve Naciye Sultan'ın hayatı vardı. Sonra tanınmış, haris bir kumandanla aile hayatı kurabileceğime inancım yoktu."
Bunun teyidi ise Sultan Vahdeddin'in haremağası Mazhar'dan gelmiştir:
Sultanın San Remo'daki sürgün günlerinde konuyu gündeme getiren bazı şahıslara Mustafa Kemal Paşa'nın "Sabiha başkasını seviyor," diye cevap vermiş, Mustafa Kemal ise, haremağasına göre ve alçak bir sesle, "Ben sana gösteririm," deyip, odadan çıkmıştır.
"Mustafa Kemal Paşa'nın damat adaylığı konusu ailede ve ailenin yakın çevresinde hiçbir zaman unutulmadı, her zaman konuşuldu ama Sabiha Sultan hiçbir zaman ayrıntılarını açıklamadı. Sadece bir defasında, bütün bu olaylardan yarım asır sonra, ısrarlı sorular karşısında, 'Ateş gibi gözleri vardı... Alev alev yanıyorlardı. Ama ben onunla evlenemezdim, Ziya Faruk'u seviyordum,' deyip konuya son noktayı koymuştur."
Sayfa 62Kitabı okudu
Naciye Sultanın Enver Paşaya Sitemi
Naciye Sultan sıkıntılı Mütareke günlerinden Enver Paşaya acıyla söz eder: "Bana gel diyorsun; fakat düşünmüyorsun ki yaşadığım bu muhit eski İstanbul değil, bir cehennemdir. Hor görülmüş, terk edilmiş bir kadının yardımcısı Allah'tan başka kimse olmaz. Zamanında bana tapan insanlar, şimdi beni gözetleyerek zehirlemekten başka bir işr yaramıyor... Hepsi peygamber olsalar şefaatlerini istemek zilletine düşmeyeceğim."
"Oh! Beni bu uğursuz insanların aşağılamalarından kurtar. Bana etmiş olduğun yeminleri hatırla. Beni İstanbul'dan uzaklaştırmak için bir yol bul. Dünyada bana yardım edecek senden başka kimsem yok. Allah aşkına, beni daha fazla bekletme."
14 Ağustos 1920 tarihli mektubunda kızı Mahpeyker'den haberler verir; acı acı yalvarır: "Enver, Allah aşkına, beni uzun zaman yalnız bırakma. Artık sensiz yaşayamam, ölürüm. İnsanlardan nefret ediyorum; saadetlerini göstermek için gözyaşlarıma gülüyorlar..." Sonra kendini toplar, hastayım, ama beni düşünme, der, "Allah'a hemen her an senin için yalvarıyorum. Var ol, Enverciğim."
Daha sonraları, Osmanlı hanedan üyeleri yurtdışına çıkartıldıklarında, Enver Paşa'nın, bir benzin borcu olduğu iddiasıyla Kuruçeşme'deki bu yalısına el konulacak ve tütün deposu olarak kullanılacaktır. Sonunda da yıkılacaktır.
Sayfa 421Kitabı okudu
Enver Paşanın İstanbuldaki Yalısına Fransız Komutan Tarafndan Elkonulması
O günlerde bir fatih edasıyla İstanbul'a giren Fransız komutanı, Enver Paşa'nın Kuruçeşme'deki yalısına el koyar ve hemen boşaltılmasını ister. Enver Paşanın eşi Naciye Sultan durumu şöyle anlatır: "Fransızlar yalıyı işgal ettiler; yirmi dört saat içinde evi terkedip gitmemizi istediler. Hasta idim. Kızım Mahpeyker de
Sayfa 420Kitabı okudu
"...Bana yaz, sık yaz ve yalnız benim için yaşa. Eline bir istemediğim el bile sürülmesin. Kendini benim için sakla. Ben de bütün rühumla, mevcudiyetimle yalnız senin için yaşadım, yaşıyorum, yaşayacağım. Emin ol ki, her yapacağım şey yalnız senin içindir".
(Enver Paşa'nın Naciye Sultan'a Buhara'dan 7 Kasım 1921'de yazdığı mektuptan)
Enver Paşa, 8 Kasım 1921 tarihinde av partisine katılmak bahanesiyle Buhara'dan ayrılıp, Basmacı'daki harekete katılmak-üzere yola çıkmıştır.11 Enver Paşa'nın Basmacı hareketine yakınlık duymaya başladığı tarih hala açıklığa kavuşmamıştır .12 Buhara'dan yazdığı 16 Ekim 1921 tarihli ilk mektubunda, Kamil'e "silahlı
Enver Paşa, Anadolu'nun ''yeniden fethi" için sahip olduğu büyük planını, askeri yapıdan siyasi yapıya geçirmiştir. Çünkü Sovyet hükümeti, onu Anadolu'ya ve Mustafa Kemal'e meydan okuyan seferinden caydırmış ve vazgeçmiştir. Halk Şuralar Fırkası programını, "Mesa-i"den daha radikal olarak tasarlamaya
Enver Paşa'nın hayatını anlatan kitaplardan tavsiye isteyen birkaç arkadaş oldu, bundan ötürü bilgim çerçevesinde bazı kısa tavsiyeler içeren bir paylaşım yapmaya karar verdim. Umarım okuyan olur! Öncelikle Enver Paşa dediğimiz anda herkesin kaynak olarak aldığı eser, Şevket Süreyya AYDEMİR'in 3 ciltlik Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa isimli eseridir. Dolayısıyla ilk tavsiyem budur. Daha sonra Nevzat KÖSOĞLU'nun Paşa'nın hayatını tüm yönleriyle ele aldığı Şehit Enver Paşa isimli eseride oldukça hoşuma giden bir eserdir. Araştırmacı gazeteci Murat BARDAKÇI'nın Enver isimli eseri de Paşa'nın şahsi mektuplarına ve kitabın sonunda da Enver Paşa ailesinin fotoğraf albümüne yer veren sağlam bir araştırma eseridir. Yine Murat BARDAKÇI'nın yayınlandığı Enver Paşa'nın büyük aşkı Naciye Sultan'a en zor şartlarda dahi günü gününe yazdığı mektuplarından oluşan Naciye'm Ruhum Efendim isimli eseri de hem Naciye Sultan'a olan aşkını hem de basindan geçen hadiseleri kendi ağzıyla anlattığı çok güzel bir eserdir. Ali BADEMCİ'nin hazırladığı 2 ciltlik 1917-1934 Türkistan Milli İstiklal Hareketi Korbaşılar Ve Enver Paşa eseri de Enver Paşa'nın özellikle son 8-9 ayını detaylıca anlatan bir eserdir. Bu 5 eser Enver Paşa'nın hayatını merak eden arkadaşlara tavsiyemdir.
"...Bana yaz, sık yaz ve yalnız benim için yaşa. Eline istemediğim bir el bile sürülmesin. Kendini benim için sakla. Ben de bütün rûhumla, mevcudiyetimle yalnız senin için yaşadım, yaşıyorum, yaşayacağım. Emin ol ki, her yapacağım şey, yalnız senin içindir"
(Enver Paşa'nın Naciye Sultan'a Buhara'dan 7 Kasım 1921'de yazdığı mektuptan)
Enver Paşa'dan Naciye Sultan'a son mektup
Artık size Allah'a ısmarladık diyorum. Allah bilir, kalbimin içinden gelen bir ses sana bir kere daha böyle bir mektup yazamayacağımı söylüyor. Kim bilir belki yarın, şehitler zümresine katılacağım. Bak! Benim ölümüme sakın üzülmeyesin, sabırlı ol! Hele bir düşün, benim şehit olmam senin için ebedi bir iftihar kaynağı olacaktır. Şimdi senden ayrılma zamanı geldi, Allah nasip ederse seninle bir daha hiç ayrılmamak üzere, Cennet-i Ala'da buluşacağız. Haydi Allah'a ısmarladık.
Sayfa 349Kitabı okudu
Enver Paşa'dan Naciye Sultan'a 24 Temmuz 1911 Berlin
İki gözüm, Sultanım, Efendim,
Siz hiç olmazsa benim resmimi gördünüz ya bendenizde o da yok. Karanlıkta gözlerimi kapar, sizin hayalinizi gözümün önüne getirmek isterim. Yatarken Allah’ımdan hiç olmazsa rüyada olsun sizi bir kerecik göstermesini dilerim. Fakat şimdiye kadar hiç muvaffak olamadım. Haşa sümmehaşa, nasıl Cenab-ı Hakk’ı bir şekil vermeden seviyorsam, sizi de şimdi bir ruh-u latif olarak, şeklinizi düşünmeden seviyorum
Enver Paşa'dan Naciye Sultan'a
Ruhum,
Ya bendenizi temadi edecek ve beni ebedi hayatla yaşatacak azar azar muhabbet göster, yahut eğer daima bu şiddetle sevmeyecekseniz bu halde bu acı, ani şedid muhabbet dalgası altında kalıp mahvolayım da bunun durduğunu görmeyeyim, duymayayım.
Sayfa 468Kitabı okudu
