Kimya-i saadet insanı saadete ve kemale ulaştıran kimya, yani ahlak ilmidir.
Bakınız!
Mümkün, yok iken bir tercih edene muhtaçtır. Var olunca bu kez varlığını sürdürmede ve korumada muhtaçtır. Dolayısıyla Mümkün, hem varlık hem yokluk halinde 'fakir' kalmayı sürdürür.
Öyleyse Fakirlik, hüküm bakımından makamların en genişidir.
Güzel ahlakın bir yönü de, yoksullara dönmek ve mal yada mevkii gibi şeylerle zengin olanlardan yüz çevirmektir.
Bu nitelikteki birisine yoksul ve hor insanlar gelirse, Allah ehlinin yoksullara yönelmesi gerekir. Çünkü zenginler sahip oldukları makam ve malları göstererek kendisine gelirlerse, Allah ehlinin onlara makamları ve sahip oldukları şeyler nedeniyle yöneldiklerini zannederler. Bu nedenle Allah, ehli olan insanların zenginlere ancak zahit davranarak yönelmesine izin vermiştir.
Hakim ( hikmetle hareket eden-Hikmet sahibi ), her hal ve yerde o hal ve yere göre hareket eden kimsedir. Bu ise özel anlamda Melamilere ait haldir. Onlar, dünya hayatında tanınmayanlardır, çünkü onlar, kendilerini dünya hayatının gerektirdiği hükmün dışına çıkartacak bir davranışla ayrışmazlar.
İksirler bir delildir ki gösterir
Varlıktaki başkalaşma ve değişimi
İnayet iksiri üzerine atıldığında
Belli bir ölçüye göre, bir düşman
Ansızın düşmanlığından sıyrılır
Hüküm ve kadere göre dost haline gelir
'Müslümanın tevhidi, filozof'un tevhidi, sufi'nin tevhidi ve kelamcının tevhidi yoktur. İbrahim'in tevhidi vardır ve onu gerçekleştirmenin yolu.' (Ali Şeriati)
bir de sufi terminolojisindeki
tevhid ki, bu da yaşayıp görrneğe dayalı bir tevhiddir.
Birinci tevhid, -nakli bir delile dayandığı takdirde- ilim ve
tasdik (doğrulanması gereken bir ilim) olup, halk tabakasının
tevhidi bu şekildedir. Akli bir delile dayandığı takdirde
ise, ilim ve tahkik (kesin bir bilgi) ifade eder. Gözlemci filozof
ve kelamcıların tevhid anlayışı da budur. el-Arusi'nin, el-Ensari'nin
er-Risaletü'l-Kuşeyriyye üzerine yapmış olduğu şerhe yazdığı haşiyede aşağıdaki sözleri ile belirttiği hususlar
da buna yakındır:
"Bazıları tevhidin, Allah'ı, hem gaye kabul edilip hem
de kulluk edilmeğe layık yegane varlık olarak görmek olduğunu
söylerler. Onlara göre, bu anlayış, birinde itikadi olarak
bulunursa o kişiye "tevhide inanan" denir; birtakım delillere
dayalı bir bilgi olarak bulunursa, "tevhidi bilen" denir;
Hakk'ın, kalbine galebe etmesi tarzında bulunduğu takdirde
ise "Rabbini tanıyan (arif)" denir."
"okuyan cahiller" tabirinin açıklanmış hali;
Bir üstat, bir mütercim, bir filozof, bir büyük sufi, bir edebiyatçı, bir tarihçi genellikle fikri bakımdan tamamen sıfır olabileceğini, şuur açısından en düşük derecedeki bir cahil seviyesinde kalabileceğini ve bilinç, öz bilinç toplum bilinci açısından gözü hiç yazı görmemiş olan bir cahilden daha aşağı olabileceğini düşünmez
Sayfa 10 - fecr
Ey Tabi!
Bütün işlerde yumuşaklıkla davranmalısın.
Dirençli nefisler,yumuşaklığa boyun eğer.
Sayfa 84 - undefined