835 Satır (Şiirler 1)

Nazım Hikmet Ran

Kendisini küçükken bulmaca çözdüğüm gazetelerin bulmaca sayfalarında tanıdım. Ve soru şuydu: Ünlü şairimiz Nazım Hikmet'in soyadı nedir? Garip gelse de bu şekilde tanıştım kendisiyle.

Değerli şairimizin bu kitabı bir derleme şeklinde çeşitli zamanlarda yazdığı şiirlerden oluşuyor. Kısaca pek tanıdık gelen şiir olmadı. Popüler olan bu şiir hemen dikkatimi çekti:
###
Çocuklar inanın inanın çocuklar
Güzel günler göreceğiz güneşli günler
Motorları maviliklere süreceğiz
Güzel günler göreceğiz güneşli günler

Şairimiz şiirlerini serbest ölçüyle yazdığı için bir kafiye düzeni yoktur. Kendisi fütürizmin Türkiye' de ki ilk temsilcilerinden biridir. Sürekli gelecek, özgürlük, birlik ve beraberlik gibi konuları işlemiştir.

Ayrıca bu kitap, şairimizin ilk kitabı olmasıyla da ayrı bir öneme sahiptir.

Nazım Hikmet okumak, hikmeti nazım'da aramaktır...
Yaşamı boyunca yaşadıklarını yazdığı satırlara çok farklı bir üslupla yansıtmaya başarmış, kendine has bir çizgi oluşturmuş biridir. Nâzım Hikmet.
Piyerloti, Jokondun hatıra defterinden parçalar, berkley (George Berkley) eleştiren satırlar, 1 1=1, Seyahat Yolları , Veda , Kerem gibi, Çocuklara Nasihat başlıkları bize farklı bir dünyanın kapısını aralar, farklı ten renklerinden insanların yaşadığı, o farklı ülkelere götürür.
Onların verdiği mücadeleleri çıplak gözle görürsünüz... Mayıs 1930'da "Ben yanmasam, sen yanmasan, biz yanmasak nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa..." (sayfa189) der ve bu söylediği sözle birleşir yürekler ve sonra umut verir: "Güzel günler göreceğiz çocuklar güneşli günler göreceğiz... Motorları maviliklere süreceğiz..." (sayfa 190)
Nasıl insanların şairi olduğunu da kendi üslubuyla söyler: " ... Topraktan, ateşten ve demirden hayatı yaratanların şairiyim ben."
Eserlerinde sözcükleri kendi insanın kullandığı gibi kullanır ve yazım şekli itibariyle de diğer şairlerin şiirlerden oldukça farklıdır.
Bazı şiirlerinde makinaların seslerini duyarsınız, bazısında yaşadıklarını duyumsar içindeki haykırmayı ve mücadeleyi, yolcuyu görürsünüz...
O halkların yanında olan, çalışanı, emekçiyi kaleme alan, kendi hayatını onların hikâyelerinde bulan bir adamdır. Rusya, Hindistan, Çin ve Japonya gibi bir çok ülkeyi kendi dünyasında harmanlayıp satırlarında hasadı eden bir kalem işçisidir. Yazdığı satırları okurken bir çok olay, kişi ve durum hakkında bilgi sahibi oluyor okur... Satır aralarında yükselen haykırışların sebebini anlıyorsunuz...
Nâzım Hikmet'i okumak şiirde bir âlemi anlamaya çalışmak gibidir...

Nazım Hikmen candır. Mezarına gidip şu mısraları
Seni düşünmek güzel şey, ümitli şey,
Dünyanın en güzel sesinden
En güzel şarkıyı dinlemek gibi birşey...
Fakat artık ümit yetmiyor bana,
Ben artık şarkı dinlemek değil,
Şarkı söylemek istiyorum.
diye fısıldayıp
Onur Akının da o güzel sesinden dinlediğimiz ,
Seviyorum seni
ekmeği tuza banıp yer gibi
Geceleyin ateşler içinde uyanarak
ağzımı dayayıp musluğa su içer gibi
Ağır posta paketini
neyin nesi belirsiz
telaşlı, sevinçli, kuşkulu açar gibi
Seviyorum seni
denizi ilk defa uçakla geçer gibi
İstanbul’da yumuşacık kararırken ortalık
içimde kımıldayan birşeyler gibi
Seviyorum seni
Yaşıyoruz çok şükür der gibi.
şarkısını da bağıra bağıra söyledim ya. Var mı benden mutlusu...
Okumaya doyamadığım şiirlerini hiç okumamışlara aşk olsun.

Nazım'ın 1920-30 yılları arasındaki şiirlerini kapsıyor. Belki ilk dönem şiirleri olduğu için yoğun bir sosyalizm kokusu var. Söyleyeceklerini doğrudan haykırıyor, yüzüne yüzüne...Piyer Loti şiiri çok sert bir şiir mesela. Bir sonraki şiir kitabı Benerci Kendini Niye öldürdü kitabının ilk sinyallerini de veriyor. Güneşi içenlerin türküsü, Meşin Kaplı Kitap,Arife, Cevap No:2, Şüphe şiirleri çok güzel. Bir de Edip Akbayramın bestelediği "Motorları Maviliklere Süreceğiz" şarkısının sözleri de bu şiir kitabında geçiyor.

..ben de onlarla güneşe giden köprüden geçtim!
Ben de içtim toprak çanaklarda güneşi.
Ben de söyledim o türküyü!

“En sevdiğim memleket yeryüzüdür / sıram gelince yeryüzüyle örtün üzerimi.”

Nazım Hikmet.. Benim için usta şairlerden biridir. Yazdığı şiirlerle insanı oradan oraya götüren, yaptığı betimlemelerle yazdığı yerde olmamı sağlayan devrimci aşk şairi. Bize anlatılan onun kominst olduğu idamdan ve hapis cezalarından kaçmak için Rusya'ya giden ve memleket özlemiyle orada ölen biridir. Onu anlamak için şiirlerini okumamız gerektiğini düşünüyorum. Onunla yaşamak için onu hissetmemiz gerektir. Nazım Hikmet şiirlerini serbest ölçüyle yazmıştır. Bunu nedeni fütürizmdir. Makineleşmenin olması gerektiğini, toplumun kendini geliştirmesini, insanların birlik içinde olması gerektiğini savunur. Aşk şairidir de aynı zamanda. Hayatına giren kadınlar için yazdığı şiirleriyle de tanınır. Özellikle Piraye'ye Mektuplarda bu Mavi Gözlü Dev'in duygularını en içten şekilde okuyoruz. (Ben de en kısa zamanda okuyacağım.) Şu anda mezarı Moskova'da bulunuyor. Nazım Hikmet'in ilk kitabı olan 835 Satır'da onun düşüncelerini, neler istediğini kendi ağızıyla bize anlatıyor.

Yazarın hayatına kısaca değinmek gerekirse; Türk şiirinin Mavi Gözlü Dev'i Nazım Hikmet Ran'ın yapıtları, 1938'den 1965 yılına dek Türkiye'de yasaklanmıştır ancak ölümünden iki yıl sonra Türkiye'de şiirleri basılmaya tekrar başlanmıştır. 1938'de tutuklanarak 28 yıl 4 ay hapis cezasına mahkum edilmiş ancak 14 temmuz 1950'de çıkan Genel Af Yasası'ndan yararlanarak, 15 temmuzda serbest bırakılmıştır. 17 haziran 1951'de İstanbul'dan ayrılarak Moskova'ya gitmiştir. 25 temmuz 1951'de ise, Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır. Büyük ustanın mezarı hala Moskova'da bulunmaktadır maalesef... 835 Satır adlı şiir kitabı 5 ayrı kitabın
(*835 satır,
*Jokond ile Sİ-YA-U,
*Varan 3, *1+1=1,
*Sesini Kaybeden Şehir)
bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş bir eser.
Tekrar tekrar okunacak bir başyapıt...

Bu kitap daha doğrusu Nazım hakkında her zaman bir önyargım var. Neden, çünkü Nazım gerçekten de iyi bir ideolog ama bence şair kimliği biraz bu yeteneğinin arkasında kalıyor, sanki bir parti lideri sıfatı ona daha uygun gibi. Bu yüzden tek bir kitapla yetindim Nazım'da. Orda bıraktım, ben şiiri duygusal anlamda hissetmek isterim, bir siyasal düşünce gibi değil. Bu yüzden Nazım'a karşı bir önyargım her zaman olacak.

Türkçe'nin en büyük şairide denildi, vatan hainide denildi, hakkında iyi yada kötü herşey denildi, yazıldı ve söylendi.
Bi siir kitabı hakkinda inceleme yazmak gerçekten güç ve zordur hele ki o kitabın yazarı Nazım Hikmet ise.

Her ay bir şiir kitabını okuyarak daha da yakından tanımak istediğim usta şairin bu kitabını 24 saatten kısa bir süre okudum diyebilirim.
Çok akıcı şiirler vardı içinde. Daha evvel okuduğum İlk Şiirler, Kuvayî Milliye kitapları gibi bunu da tavsiye ederim.
Sosyalizmle ilgili, 1920-30lu yıllara ait şiirleri içinde benim en çok beğendiğim kısım hem biçimsel hem de konu olarak şaheser diyebileceğim "Jokond ile Si ya u" oldu.
Daha önce okumadığım bir destansı şiirle kitap sayesinde tanışmış olduk. Kitabı ve özellikle bahsettiğim şiiri okuyun bence. Çok farklı bir hikayesi ve derinliği var çünkü.