(Anday, Melih Cevdet, Aylaklar, Everest Yayınları, 1. Basım Temmuz 2011, s. 251.)
Anday (1915-2002) şairliğiyle öne çıksa da epey roman yazmış bir sanatçımız. Çok sayıda tiyatro oyunu ve denemesi de var.
Aylaklar onun en yetkin romanı. İlk olarak 2014’ün sonlarında okumuştum, yaklaşık altı yıl sonra bir kez daha okudum. Neden? Biraz neşeleneyim,
Muammer’in günlüğünü okurken şaşakaldım, Muammer’i ve Mürşide’yi hiç sevemedim. Ayla koca bir bilinmezlik gözümde. Her ölüme ise üzüldüm, ama en cok Dündar Bey’e. Okurken hiç sıkılmadım. Kendimi o konağa ait hissettim, içimi korku kapladı.
Dönem olarak yakın olduğundan mı bilmem Masumiyet Müzesi'ne benzettim okurken kitabı. Fakat bu biraz daha adından da anlaşılacağı üzere aylakların kitabı. Kalabalık olma açısından diyorum yoksa bence Masumiyet Müzesin'de de başkarakterimiz aylaktı ama aşıktı. Burada aşka inanan bile yok derdinde de değiller zaten. Bir yazar bıkkınlığı nasıl bu kadar güzel verebilir ben hayret ediyorum doğrusu, hareketsiz bir şeyin öyküsünü yazmak gibi zor çünkü bence ama yazar altından çok güzel kalkmış. Yani dönem olarak farklı ama nasıl benim şimdiki halime eş değer bir haldeydi o Muzaffer. Devir değişiyor dönen fikirler hep aynı demek. Okusanız eski demezsiniz o yüzden okuyun, dünün ışığında bugün gibi değil bugün zaten dünmüş gibi...
Hazır yiyicilerden oluşan bir konakta, paşa çocukları ve torunları, onların arkadaşları... Bir kaç kuşak üzerinden kesitler verilerek anlatılan ve zaman olarak cumhuriyet dönemine kadar gelen bir roman aylaklar. Bir birinden ilginç karakterleri kurguladığı roman içinde çok güzel yaşatmış yazar. İki bölümden oluşan romanın son bölümü konak sahibesinin torununun günlüğüyle bitiyor ki, romanın ilk bölümündeki kurguya baktığınızda bu durumun sıra dışı bir durum olduğunu söylemek yanlış olmaz ve günlük bölümünde de verilen detaylarla hazır yiyicilerin hayatıyla, aynı zamanda tarihimize de göndermeler mevcut... Karakterler bence çok ilginç, okuyanlar muhakkak seveceklerdir.
Tarihin tozlu sayfalarına tanıklık eden bir konak, konakla birlikte tarihten silinmeye hazırlanan aylaklar ekibi. Türk edebiyatının müthiş bir romanı mutlaka okunmalı.
Melih Cevdet’in 1965 yılında yayımlanan romanlarından birini geride bıraktık. Milliyet’in çok değerli bir baskısı olsa da biraz daha yeni baskısı elime ulaşınca açıkçası yeniyi okumayı uygun buldum. Eskilerin sayfa düzeniyle yeniler, gelişen teknolojiyle beraber çok fark ediyor açıkçası. Konu itibariyle de çok kalitelidir aslında. Osmanlı
Kütüphanemde bekleyen yazar ve kitaplardandı. Açıkçası biraz şaşırttı beni. Bu kadar güçlü bir üslup ve kurgu beklemiyordum. Çok hoşuma gitti..
Aylaklar’ı okudukça Yaprak Dökümü ve Kiralık Konak benzeri bir eser karşısında olduğunuzu hissediyorsunuz. Gerçekten ana mekan bir konak ve kahramanlarımız da Osmanlı’dan Cumhuriyete geçen saray eşrafından… Konaktaki şaşaalı yaşam, ardından gelen büyük sıkıntılar hemen hemen diğer romanlarla paralel gidiyor. Ancak farklı bir kol da farklı bir üslupla farklı bir kurgu çizgisinde ilerliyor. Kitabın ortalarından sonra bu farklı kol, romanı ele geçirip başlı başına bir öyküye dönüşüyor.
Olaylar padişahın eczacıbaşısı olan Şükrü Paşa’dan kalan konakta başlar. Konağın sahibesi Leman Hanım konağı idare etmektedir ama yaşayanlar bunun nasıl olduğunu ne sorar ne de merak eder. Bunun sonuçları hepsini savurur…
Ben sevdim…
Roman iki bölümden oluşur. İlk bölümü nedense ben daha çok beğeniyorum. Çünkü ailenin o aklı almaz garip yapısını çok iyi bir şekilde anlatılmış. İkinci bölüm ise roman karakterlerinden Muammer'in günlüğü olarak yazılmış ve bence Türk romanında eşine zor rastlanacak ilmek ilmek örülmüş bir sona sahip.
Dili çok sade, anlatımı ve kurgusu derli toplu, karakterlerinin her biri farklı bir roman başkahramanı olabilecek kadar sağlam ve ayakları yere basan, psikolojik derinliği olan, neden sonuç ilişkileri çok iyi kurulmuş bir roman Aylaklar.
