Yalıda Sabah

Merhaba...

Yalıda Sabah içinde yedi öykü bulunan okuduğum beşinci Haldun Taner kitabı. Aynı zamanda rahmetli Haldun Taner'in son öykü kitabı.(1983)

Öykülerden kısaca bahsedecek olursam, kitaba adını da veren "Yalıda Sabah" öyküsünde, sabahın ilk ışıklarında kalkan kahramanımızın kendisi gibi erken kalkan insanları ve uyanan doğayı gözlemlemesini aktarır bizi.

"Küçük Harfli Mutluluklar" da öykünün adından da anlaşıldığı gibi küçük mutluluklardan zevk almasını bilen ordudan emekli olmasına rağmen yetmiş küsür yaşında ki işkolik emekli albay Nizamettin Bolayır'ın öyküsünü anlatır bize Haldun Taner.

"Karşılıklı" öyküsünde Haldun Taner'in Tiflis'ten aldığı bir kol saatinin yaşamındaki yerine tanık oluyoruz. Bir nesne ile bütünleşmek ve sonun da hayal kırıklığı.

Gelelim "Şeytan Tüyü"ne. Bu öykü, kitabın en çok sevdiğim öyküsü olmuştur. Haldun Taner bu öyküyü bir yıl yaşadığı Berlin'de yazmıştır. Öykü, Almanya'da ayı postu giyerek hayata tutunmaya çalışan Ökkeş Topalmusagil'in amcasının oğluna yazdığı tek taraflı mektuptan oluşuyor. Gurbetçilerin yabancı bir ülkede ve kültürde yaşadıkları sorunları tüm çıplaklığıyla bize sunuyor Haldun Taner. Bu öykü Almanya'da büyük yankı uyandırmış. Almanya'nın en ünlü, yüksek tirajlı, nadiren yabancı yazarlara yer veren "Die Zeit" dergisinde yayınlanmış. Haldun Taner "Şeytan Tüyü" için, "Bu, Berlin'de yazdığım tek hikaye oldu. Ama ömrümde hiç bu kadar yararlı ve işlevsel bir hikaye yazdı­ğımı hatırlamıyorum." demiştir. Varın gerisini siz düşünün...

"Sonsuza Kalmak" öyküsünde bir inşaat kazısında bulunan tarihi eserlerin inşaatın kanalizasyonunda kullanılması ile sanatın toplumdaki değerinin olmayışını sorgulatır bizlere.

"Neden Sonra" adlı öyküde iki sevgilinin toplumsal değerler karşısında duruşları irdelenmiş olup kitabın en kısa öyküsüdür.

"Yaprak Ne Canlı Yeşil" de ise doğallığı ile bir yazarı etkileyen zengin evinde bakıcılık yapan Zuhal görünümlü Hamide'nin öyküsüne götürür bizi Taner.

Haldun Taner'in kısa fakat dolu dolu öykülerden oluşan, oldukça akıcı bir dile sahip olan bu güzelim öykü kitabını okur arkadaşlarıma tavsiye ederim.

Keyifli okumalar dilerim...

Haldun Taner Türk edebiyatının en mütevazı yazarlarından biri. Öyle ki; evinin kapısına adını bile yazdırmaz, imzasını küçük harflerle atar. "İmkan buldukça kendimden konuşmam" der ve ekler, "Kendi BEN'imi içimden çıkarayım ki, içime daha çok dünya sığsın."

Bu alçakgönüllü adam hikâye anlatışı bakımından II. Meşrutiyet kuşağı yazarlarına benzetilse de incitici ve kaba olmayan hoş bir mizah kullanıyor öykülerinde. Kendine has bir gerçekçilik anlayışı var ve bunu bize aktarırken oldukça ölçülü davranıyor. 7 öyküsü de birbirinden keyifliydi. Hikayelerinde bencillik, tembellik, cahillik, kabalık gibi konuları tatlı tatlı hicvetmiş. En beğendiğim öykü, kitaba da ismini veren "Yalıda Sabah" oldu. Gün tazeyken okunmalı bu öykü. Tek tek yazmayacağım, her bir hikâyesi candan, gülümsetici, her yaşa hitap eden, yumuşacık öyküler ve tanışmakta geç kalınmamalı.

Kitap şu an YKY'den çıkıyor ama bulursanız Bilgi Yayınevi'nden okumanızı tavsiye ederim. Bilgi Yayınevi 7 öyküsüne ek olarak Ayça Aktan-Haldun Taner röportajı ve "Ne Dediler" bölümlerine yer veriyor. (YKY'den çıkan kitabı görmedim ama sayfa sayılarından hareketle (104-136) o bölümlere yer vermemiş olabileceğini düşündüm, YKY'den okuyanlar yanlışsa düzeltsinler lütfen.)

Keyifli okumalar.

Bir kitabı satın almamızı sağlayan çok farklı kriterler vardır. Bende o gün kitapçıya girdiğimde çok farklı bir kriterim vardı, en fazla 10tl'lik bir ödemeyle içeriğini beğendiğim bir kitabı almak istiyordum. Açıkca söyleyeyim, kriterim beni epey zorladı:) Ama bu sayede üstadın kitabıyla tanışmak benim için harika bir deneyim oldu. Her biri farklı bir tat veren öykülerden oluşan bu kitap, genel olarak 80'ler Türkiyesi'nin sosyal yaşantısını samimi, eğlenceli ve sohbet havasında bizimle paylaşıyor. Benden de bu kitabı tavsiye etmek kalıyor geriye:)

Haldun Taner'in okumuş okuduğu ilk kitabı ama kendisini Tiyatro dünyasından biliriz Metin Akpınar ve Zeki Alasya. Ferhan Şensoy gibi ünlü tiyatrocularının ustasıdır. Öykü yazarlığı konusunda bir çok ödüller almış. Öykülerini sıkılmadan okuyacaksınız.

Kısacık 7 hikayeden oluşmasına rağmen tüm hikayelere kendimi kaptırdım. Hepsi birbirinden güzeldi. Öyküler yazıldığı dönemi anlatıyor, o dönemlerin sokaklarına gezintilere çıktım. Ökkeş Amcanın hikayesini çok sevdim. Alamanya'da gurbetçi olan Ökkeş Amcanın şiveli diliyle yazılmış tek yönlü mektubu beni çok eğlendirdi. Nitekim bu hikayeyle Gurbetçilerin yabancı bir ülkede ve kültürde yaşadıkları sorunlarını anlatmış ve Almanya da çok ses getirmiş. Ben şivesine ayrı bir sevgi duydum. Ayrı bir hikayede ise 70 küsür yaşında ki işkolik emekli albay Nizamettin Bolayır'ı da çok sevdim. Tüm karakterleri kısa olmasına rağmen içselleştirdim. Kısacası çok sevdim. Bunu unutmamak için arada gelip buradan okurum artık.

En sevdiğim kitaplar anlatım esnasında göz önünde olmayan şeyleri bile detaylandıran anlatımların oluşturduğu kitaplar diyebilirim. Haldun Taner bu hikaye jiyabindy gözlem yeteneğini usta kalemi ile birleştirip birbirinden harika hikayeler yazmış. Kişi tanımları ve olay anlatımları çok keyifli. Okurken anlatılanları gözünde canlandırmak çok kolay ve bir o kadar da eğlenceliydi. Evlerden çıkamadığımız şu günlerde, okurken sanki İstanbul havası alıp insan içine karışmış gibi hissettim. Ha bir de Berlin havası da aldık bir mektup ile birlikte o da ufak bir yurtdışı gezisi gibi oldu. Keyifle okunabilecek güzel bir hikaye kitabı olmuş

Haldun Taner’den okuduğum ilk öykü kitabı oldu Yalıda Sabah. Bu kitaptan başlamamın sebebi, Haldun Taner’in çırağı Ferhan Şensoy’un, kitaba ismini veren öyküyle ilgili anlattıkları oldu.

Haldun Taner, her sabah 6’da kalkar, daktiloyu Moda’daki evinin balkonuna atar, bir marangozun dükkanını açıp sabahleyin çalışmaya başlaması gibi, yazar olarak dükkanını açıp çalışmaya başlarmış. Günde yirmi sayfa yazarmış, aklına bir şey gelmezse, gördüklerini yazarmış.
“6 buçuk vapuru 5 dakika gecikti.”
“Martılar uçtu.”
“Çocukları alacak okul minibüsü geldi.”

Bu yazdıkları arasından da belki bir gün işine yarayacak bir paragrafı alır, gerisini atarmış. İşte bu atarım dediği, Boğaz’a bakan evinin balkonunda yazdığı notlardan çıkmış Yalıda Sabah öyküsü.

Haldun Taner’in daha önce dört kitabını okumuştum, hepsi tiyatro oyunuydu. İlk defa bir öykü kitabını okudum ve ustaya hayranlığım katlanarak arttı.

Kitapta birbirinden güzel 7 öykü bulunuyor. Bu öykülerin hepsinde mizah son derece ustaca kullanılıyor, insana ve topluma dair müthiş gözlemler, olabilecek en iyi şekilde okura sunuluyor. Tüm öyküler çok güzel fakat içlerinden en sevdiğim iki öykü, Yalıda Sabah ve Yaprak Ne Canlı Yeşil oldu.

Keyifli okumalar.

Haldun Tanerin espirili, sadesade ve akıcı dili öyküleri şeker tadında bir hale getirmiş. Öyküler yazıldığı döneme ışık tutuyor, o dönemlerin sokağında gezintilere çıkıyorsunuz. Espiri ile karısık yer yer hicivleri de ayrı bir tat katmış. Benim en favori öyküm Karşılıklı adlı öykü. Ciddi bir biçimde Haldun Taner kitapları okuma isteği oluştu, diğer kitaplarını da gözüm kapalı alirim. Ustaya saygılar :)

Kitap yedi hikayeden oluşuyor. Salt bir anlatıdan felsefi spekülasyonlara, ironik bir yaklaşımdan yırtıcı bir hicve, olağanın, her günkü küçük yaşantıların şiirinden adeta mistik bir bilgeliğe kadar çeşitli renkler var hikâyelerde. Yer yer çok fazla betimleme var ancak bu öyle yalın ve akıcı bir dille yapılmış ki okuyucu detaylara boğulup sıkılmıyor.
İlkler ve sonlar unutulmaz ya hani, belki de ondandır bilinmez beni en çok etkileyen son hikaye "Yaprak Ne Canlı Yeşil" oldu. Yaprak Ne Canlı Yeşil' in son paragrafı..
"Nerededir, sağ mıdır, ne yapar bilmem. İnşallah kendi okumaz bunları. Kızacaktır okursa çünkü, bilirim. Bu serüven susulsa idi, lafa dökülmese idi, ona daha yakışacağından. Ama huy canın altından büsbütün de çıkmıyor. Şurasından burasından kaçamak yapıyor. Kusur benim. 'Hala bıraktığım yerde otluyor' diye kızsa yeri. Ağız dolusu küfür etse haklı. Yerden göğe haklı. Ben onun yanında hep haksız olmaya mahkûmum zaten. Doğanın yanında olduğu gibi."

Hiç tereddütsüz söyleyebilirim ki Yalıda Sabah okuduğum en güzel hikaye kitabıydı. Normalde sevdiğim bir tür değildir çünkü bugüne kadar okuduğum kitaplardaki öyküler bana yavan gelirdi ve sürekli bir konudan öbürüne atlamak beni rahatsız ederdi. Farkettim ki bu kitap boyut olarak onlardan çoook başka bir yerde. Kitaplığımda uzun süredir bekliyordu ancak elinizde varsa acilen başlamanızı öneririm, o üç dört sayfalık öykülerde hayata dair öğreneceğiniz çok şeyler olabilir. Eminim ki okuyunca bayılacak, bir sürü bakış açısıyla tanışacaksınız

Haldun Taner’in içten anlatımı bu kitapta da kendini gösteriyor. Konuşma dili kıvamında, vurguları yerli yerinde bir anlatı sunuyor okura. Kitaptaki yedi öykünün hemen hepsi hüzünlü bir sonla bitiyor. Kimi kelimelerin günümüz Türkçesindeki karşılıkları sayfaların altına eklenmiş. O dönenin kimi sözcükleri, bana göre, duyguları anlatmak bakımından günümüz kelimelerinden daha başarılı, daha samimi.
Haldun Taner Türk öykücülüğünde çok önemli bir yıldızdır. Bu son öykü kitabı “Yalıda Sabah” da bu parlak yıldızın en güzel eserlerinden biri. Keyifle ve kimi zaman da hüzünle okudum. Güzel öyküler okumak insana iyi geliyor...

Eser Haldun Taner'in cok yonlu kalemini dogrular nitelikte , okuru yormuyor, tiyatro eserlerinde karsilasmaya alistigimiz abartili tiplerin yasamini oykulestiriyor. Yazar tiyatro ve hikaye turunu aralarinda uzlastirip farkli bir lezzet katarak sunmayi basarmis.