Kitap, ana karakterimiz Yedigey Cangeldi'nin dostu Kazangap'ın vefatı ile başlıyor, cenazesi ile sonlanıyor. Mezarlığa giden yol süresince koca bir ömrün nasıl geçtiği izafi bir şekilde anlatılıyor ve o gün Yedigey için "asra bedel" bir gün oluyor.
Beni kitabı okumaya iten ilk şey kitabın ismi oldu. Divan şairlerimizden Hayalî'nin ifadesi ile: "Geçmiş zaman olur ki, hayali (Hayalî) cihan değer..." Nostaljiden anladığımız nedir? Zaaflarımızı depreştiren, yanı sıra huzur veren bir terim. Bu kitap her yanıyla nostaljidir, tarihtir.
Kitapta Nayman-Ana efsanesinden türeyen, psikologlar tarafından da kullanılagelen "Mankurt" ifadesini Türkçe'mize kazandıran ilk isim Aytmatov'dur.
"Elinden malını mülkünü, varını yoğunu alsalar, bundan ölmezsin. Ama senin onurunu kırar, ruhunu öldürürlerse, işte buna çare yoktur..."