İbn Haldun 14. yüzyılda Tunus'da doğuyor. İyi bir eğitim alıyor daha sonra devlet kademesinde çeşitli görevler üstleniyor. Bürokrattan ziyade siyasi kimliği ağır basan bir adam. Bu durum onu insan ve toplum realitesini sahada görme fırsatı sunuyor.
Masa başında insan ve toplum üzerine bir çok fikir, teori inşaa edebilirsiniz fakat
Orhan Pamuk orijinal ve Türkiye'deki hakim fikirleri iğneleyebilen bir yazar. Hakim fikirleri benimseyenler tarafından hakkında yapılan bir çok olumsuz yorumu okudum. Bu fikirleri eleştirebilecek cesareti göstermesi, Orhan Pamuk okumaya başlamamın en büyük sebeplerinden biriydi. Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev, Kar isimli kitaplarını büyük bir zevkle okudum. Türkiye sosyolojini yansıtması, özellikle toplumu derinden etkilen çatışmalara ışık tutması, kimi zaman yaptığı iğnelemeler yerindeydi. Keyifle okutuyordu kendini.
Fakat bu kitap diğerlerinden farklı. Öncelikle tarihi bir roman. Bir hoca ve onun kölesi olan Venedikli bir esir üzerinden Doğu-Batı mukayesesi yapıyor. Yazarın kendine Batı Medeniyetini rehber aldığını zaten biliyoruz fakat bu kitapta aslen Doğulu olan bir yazarın kaba Oryantalist perspektifiyle doğuyu iğnelediğine şahit oluyoruz.
Örneğin bir salgın üzerine karantina tesis ediliyor fakat insanların büyük bir bölümü buna kayıtsız kalıyor. Allah dilerse ölmeyiz gibi yanlış bir kaderci anlayış benimsiyorlar. Yeniçeriler rüşvet yiyor. Hoca karakteri zaten kötü bir karakter olarak yansıtılmış. Örnekler çoğaltılabilir.
Kısaca oryantalist bakış açısını içeren: Doğulular aptaldır, kadercidir(tedbirsiz manasında), rüşvetçidir, düzen tanımazdır bakış açısınının bir benzerini görüyoruz.
Şunu da belirtiyim elbette Doğu toplumunda böyle insanlar vardır fakat toplumun genelini temsil etmezler. Yazarın anlatısında bu özelliklerin toplumun geneli tarafından temsil edildiğine şahit oluyoruz.
Bu haliyle okuduğum en kötü Orhan Pamuk kitabı diyebilirim.
Beyaz KaleOrhan Pamuk · Yapı Kredi Yayınları · 20228,9bin okunma
Okumaya başlamadan önce, hayatıyla ilgili spesifik olaylardan bahsedeceğini düşünmüştüm. Yazar hayat hakkında derin bir sorgulama içine giriyor popüler bir ifadeyle söyleyecek olursak varoluşsal sancılar, acılar çekiyor. Kitap bu sancılı süreçten bahsediyor. Yazarın üzerindeki kasvetli hali okurken hissedebiliyorsunuz. Bundan sonrası biraz spoiler
Cevdet Bey ve Oğulları kitabını okuduktan sonra yazarın diğer kitaplarına karşı büyük bir beklentiye girdim. 23 yaşında ve 4 sene içerisinde öyle bir kitabı yazmak zor işti çünkü. Bu düşünceler beni diğer kitaplarını da okumaya itti. Fakat aynı tat bu kitapta yoktu. Belki de beklentimi çok yüksek tuttuğum için böyle bir sonuca vardım.
Kitap
Normalde roman okumayı pek sevmem. Kurmaca, gerçeği yansıtmayan bir şey olarak görürüm. Fakat bu kitabı zevkle okudum çünkü yazar bulunduğu dönemin adeta sosyal yaşantısının fotoğrafını çekiyor. Hatta sadece kendi dönemiyle kalmıyor Meşrutiyet döneminden tek parti dönemin sonuna doğru yaşanan değişimleri de okuyucuya sunuyor.
Beyaz Türk olarak addedilebilecek bir aileye mensup Orhan Pamuk. Oluşturduğu karakterler kendini, ailesini, yaşadığı cemiyeti yansıtıyor. Bu kitapla birlikte Beyaz Türk bir ailenin yaşayışına ve toplumu, tarihi, dini nasıl yorumladığına dair de bir fikir elde etmiş oluyorsunuz. Bence kitabın okuyucuya kazandırdığı en büyük katkılardan biri de bu.
Bu kitapla birlikte Sessiz Ev ve Kar'ı da okuma fırsatı buldum. Bu kitapları birlikte okumanın en büyük faydası Türk toplumunun dini, kültürel, ekonomik değişimini kitaplar üzerinden gözlemlemek oluyor.
Kitabın sosyolojik analizler barındırmasının yanında karakterlerin iç konuşmaları, psikolojik tahliller de kitabı keyifli kılan diğer bir unsur. Onun dışında edebi dil olarak yazarın hiç bir kitabı vasatın üzerine çıkamıyor.
