1961 Anayasası iki niteliğiyle farklıydı. 1.nitelik : Daha önceki anayasalarda son derece kısıtlı olan yurttan hak ve özgürlüklerinin alanını genişletmesi, devletin sosyal niteliğine ağırlık tanıması ve hukuk devletinde ihtiyaç duyulan kurumları getirmesidir. 2.nitelik : ise 1.nitelik ile tezat teşkil eder. 2.nitelik DP döneminin tecrübesine dayanarak, yeni vesayet kurumlarının (MGK,Senato vs.) yaratılması ve bu kurumların parlamento üzerinde sıkı denetimini getirerek demokratik alanın imkânlarının zayıflatmasıdır.
1961 Anayasası, adeta haksızlığa uğrayanların güvencesi olmuştu... Deniz, son nefesine kadar o anayasayı savunacak ve ironik bir şekilde, "Anayasayı ihlal"den yargılanıp asılacaktı.
Karl marx'ın 1848'de yayımlanmış komünist parti manifestosu'nu türkçeye çevirenler, özgürlükçü 1961 anayasası döneminde dahi yedi buçukar yıl hapis cezasına mahkum edilebilmişlerdi.
Demokrat Parti iktidarına son veren 1960 askeri darbesi ilginç bir darbedir. Kimilerine göre devrimci bir atılım, kimilerine göre halkın yönetimine indirilmiş bir tokattır. 1960 darbesi gerçekte Demokrat Parti'nin, Marshall yardımıyla başlayan Amerikan hegemonyasına girmiş ekonomi çerçevesine karşı asker-sivil aydınların yaptığı bir darbedir. Ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde sol yönetimlere kapıyı açmış tek darbedir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en ilerici, en özgürlükçü anayasası bu dönemde yapılmış olan 1961 Anayasası'dır.
Türkiye'yi ulusal, laik ve sosyal bir devlet olarak tanımlayan bu anayasa, bireye geniş hak ve özgürlükler tanıyor ve devlet tarafından yürütülecek olan kapsamlı bir sosyal program öngörüyordu.
Ülkede genel politikanın belirlenmesinde egemen olan bürokrasi, 1950'li yıllardaki Demokrat Parti iktidarıyla, ikinci plana itilip bir kamusal hizmet aracı olarak görülmeye başlanmış ve "taşradan gelen" yeni politikacılara bağlanmak istenmiştir. O yıllarda, bürokrat-politikacı çahşmasından yenik çıkan, yetkileri ve gücü azalan bürokratlar, eski
günlerin özlemi ve onları geri getirmek arzusuyla 27 Mayıs 1960 darbesine sempatiyle bakmışlardır. Nitekim, 1961 Anayasası, bir önceki döneme tepki olarak, bürokrasiye siyasi iktidar karşısında belirli bir özerklik kazandırmayı amaçlamıştır.