Olünce bir başkası daha ötesini düşünür, ondan sonraki daha ötesini, böylece sürer gider. İşte bunu anlamak, yazgısına razı olmanın acı lezzetini tattırıyordu yaşlı adama.
Dostoyevski'nin sırrı budur: Onun Tanrı'ya ihtiyacı vardır, ama onu bulamaz. Bazen ona ait olduğunu sanır ve o anda esrimeye tutulur, inkâr etme ihtiyacı onu yeniden yeryüzüne fırlatır. Tanrı ihtiyacını ondan daha şiddetli idrak eden olmamıştır. "Tanrı benim için şu yüzden gereklidir," der bir keresinde, "çünkü o insanın her zaman sevebileceği tek varlıktır." ve bir başka sefer, "İnsan için, önünde eğitebileceği bir şey bulmaktan daha kesintisiz ve daha acı verici bir korku yoktur." Bu Tanrı eziyetini altmış yıl çeker ve Tanrı'yı tıpkı acılarının hepsini sevdiği gibi sever, onu her şeyden çok sever, çünkü o bütün acıların en ebedisidir ve acıya olan sevgisi varoluşunun en derin düşüncesi anlamına gelmektedir. Hayatı boyunca ona ulaşabilmek için mücadele etmiş ve inanca "kuru bir ot gibi" susamıştır. Ebediyen parçalanmış olan birliğe kavuşmak ister, ebediyen kovalanan sığınacak bir yer; ebediyen kovulmuşa, tutkunun bütün hızlı akıntılarıyla sel gibi akana bir çıkış, bir huzur, bir deniz gereklidir.
Sayfa 200Kitabı okudu
Kafan bulanıyor artık, diye düşündü. Aklını başına almalısın. Aklını başına al ve erkek gibi acı çekmeyi öğren. Ya da balık gibi, diye düşündü.
Bilgi Yayınevi
Önünde sonunda insanlar bu yaralara alışıyordu, ama toprak öyle değildi. Her yeni kuraklık ona acı veriyordu.
Sayfa 71Kitabı okudu
Bizim evde bir ay boyunca kimse gülmedi. Yemek yapılmadı. Kimse yıkanmadı. Annem öyle gözünü tek noktaya dikip kaldı. Beni de almadı kucağına. Ortalarda dolanıp debelendim.
Devrimin sesi duyulmadı bu bir ay içinde. Acı öyle derindi ki, kimsenin yarına umudu kalmamıştı.
Nenem, artık kendisiyle bütünleşecek, ölene kadar üzerinden çıkarmayacağı siyahları giydi.
Gözyaşlarımı yapayalnızken deniz kıyısındaki kumlara gömsem daha iyi olmaz mı? Ama ben asla ağlamadım, çünkü gözyaşları düşüncelere dönüştü, gözyaşları kadar acı düşüncelere.
