Türklerin kozmogonisine göre, esas itibarıyla tanrıların en yükseği, insanoğullarının atası olan Tengri Kayra Han (veya Bay Ülgen) kişiyi ve bunun aracılığıyla yeryüzünü yaratmış, kişinin kendisiyle mücadeleye girmesi üzerine ona "Erlik" adını vererek, ışık diyarından yeraltına atmış ve yerden dokuz dallı bir ağaç büyüterek, her dalında bir cins insan türetmiştir.
Sayfa 25 - Berikan YayıneviKitabı okudu
Kögö Mönkö Tengri
Üstyügünin üç sürgek
(Üste üç ateşli gök)
Üç ocoktu Bay Ülgen
(Üç kutsal ocaklı Bay Ülgen)
Kögö Mönkö jarılgan
(Kögö Mönkö tarafından yaratılan)
Kök syürgekten yekelgen
(Mavi gök tarafından oluşturulan)
Ülgen ışıklı beyaz bir ruhtur.
Sayfa 21 - ÖtükenKitabı okudu
"Asya'da konuşulan Ön-Türkçede 'tengri' dedikleri Gök Tanrılar 'Bay Ülgen' ve tabiat anaları 'Umay' ile aralarında bir çeşit tercüman olan Kamlar, toplulukların bilgesi, eczacısı, şifacısı, şairi, yani kıymetlisiymiş.
Sayfa 62 - Everet YayınlarıKitabı okudu
‘Sen Tanrı’sın dedi Ak Ana ona bir serzenişte bulunarak .”Yaratsana!”
‘Ne yaratayım?” Diye sordu Bay-Ülgen.”Nasıl yaratayım?”
“Ne istiyorsan yarat!” diye karşılık verdi Ak Ana.
“Yaptım de! Olsun de! Sakın yaptım olmadı deme!
Sözlerini bitirir bitirmez de geldiği gibi ortadan kayboldu.
Sayfa 25 - Yurt kitap yayınevi
... verilen özellikleri göğe ilişkin olmakla birlikte, bu tanrının net olarak ve öteden beri
bir yüce gök tanrısı olmadığına inanmak için nedenler vardır. Bay Ülgen daha çok bir
atmosfer (hava durumu) ve verimlilik doğurganlık tanrısı gibi görünüyor çünkü eşi ve çok sayıda çocuğu vardır; sürülerin çoğalması ve ürünlerin bol olması onun elindedir ....
Evrenin yaratılışı ve dünyanın sonu gibi konulardaki mitlerde başrolü hep Tengere
Kayra Han oynar; Bay Ülgen ise burada hiç yer almaz .... Bu olgu, bir atmosfer (ve tanrısal dinlerde verimlilik) tanrısının yavaş yavaş bir gök tanrısının yerini alması, dinler tarihinde oldukça sık rastlanan bir olgudur.
Sayfa 27 - PdfKitabı yarım bıraktı
Bay Ülgen
Ecdadımızın bizlere aktardığına göre, ne semanın ne de yerin olduğu bir zamanda, yalnız Ülgen vardı.
...
Altay-Sayan Türkleri Ülgen'i de Erlik'i de yaratan, hem de bütün canlı-cansız varlıkların tek yaratıcısı olan mutlak güç, mutlaka secde ve tapınma kudretinin varlığından haberdar idiler. Onun ismi bazı şamanist alıntılarda Kögö Mönkö Tengri idi ki sondaki Türkler ona Tek Tengri yahutta Gök Tengri demişler.
...
Altay Türkleri'nde, Yakutlarda, Kara Tatarlarda ve Moğol-Buryatlarda hem Ülgen hem de Erlik daha güçlü bir Mutlak Varlık tarafından yaratılmıştır.
Sayfa 19 - Ötüken NeşriyatKitabı okudu
Köken-3
Yer yoktu, kişi yoktu, bitki yoktu, hayvan yoktu...
Yalnızca uçsuz bucaksız, kapkaranlık bir su vardı. Ve suyun üzerinde beyaz iri bir kaz kılığında uçan Bay Ülgen vardı..
Sayfa 25Kitabı okudu
Cengiz'in papazla konuşması
"Anlaşılıyor ki din, nihayet bir fikirdir. Bu fikirler ya yurttan yurda geçiyor yahut her yerde aynı boyayı taşıyor. Meselâ siz, kendi din ulunuzun babasız doğduğunu söylüyorsunuz ve bunu, onun büyüklüğüne delil tutuyorsunuz. Bizim elde de böyle masallar var. Hatta benim yedi göbek yukarı atamın bile babasız doğduğu söylenir. Yine siz, insanların iyi ve kötü diye ikiye ayrılacaklarını, iyilerin öldükten sonra iyi günler göreceğini, kötülerin de ateşe atılacağını söylüyorsunuz. Bizde de buna inananlar çoktur. Naymanlar içinde yaşadığınız için elbette duydunuz, Türkler Budha'yı tanımazdan ve duymazdan çok evvel, ölümden sonra dirilmek olduğunu
bilirlerdi. Nitekim ben de bunu bilirim. Bizim bildiğimize göre, bir çocuk doğduğu zaman, "Bay Ülgen" kendi oğlu "Yayık'ı" yollar. Yayık, süt gölünden bir damla alır, bununla çocuğa can verir. Sonra göze görünmez bir “Yayucu"yu bu çocuğun iyi işlerim yazmaya memur eder. Beri taraftan çok korkunç kazırganın (cehennem) kocamaz ve ölmez tanrısı "Erlik Handa" bir "Körmüz" gönderir. Bunlardan "Yayucu" çocuğun sağında, Körmüz de solunda durur. Birincisi onun ölünceye kadar yapacağı iyi işleri, ikincisi
de kötü işleri azar. Çocuk büyüyüp kocar ve bir gün ölür. O vakit Körmüz, onun ruhunu kapıp yer altında bir kara taht üzerinde oturan Erlik Han'ı yanına götürür. Siz, Bay Ülgenle Erlik Han'ı birleştiriyorsunuz. Allah diyorsunuz. Yayucu gibi, Körmüz gibi yazıcılara da melek adı veriyorsunuz.
Sayfa 52Kitabı okudu
AĞ ANA
leri gelip kendi İşlerini
görürler, geceler ise gidip insan yerler. Onlann
kurt elbisesi bulunup,
tandıra atılarak yakılır.
Elbisesinin kokusunu
alan kadın bağınr ve
sonra rahatlar.
Bir anlamda, "Adam- Hun Dönemine Ait İlâhi Kurt Figürü
al Kurt" ifadesini, Türk
demonolojisinde, yan şeytan varlıklar olarak bilinen
