Firdevsi'nin Büyük Edebi Eseri Şehname
Şehname' nin coğrafi mevkii ne günümüzdeki Irak ne de İran olup Orta Asyanın Ceyhun Nehri'nin ötesindeki kısmıydı.
Destanlarda "Turan" diye bahsedilen bölge büyük bir kültür savaşına şahitlik etmiş olması hasebiyle eserin coğrafi çekirdeğini oluşturmaktaydı.
Şehname'de Pekin'den Romaya kadar yüzlerce tarihi yerin ismi geçmektedir.
Fakat asıl odaklanılan coğrafya Horasan, Sistan, Afganistan, Semerkant, Harezm ve Doğu Türkistan da dahil olmak üzere Orta Asyadır.
Firdevsi'ye göre İran medeniyetinin kaderi Türki ve İrani dünyalar arasındaki fay hattı üzerinde Orta Asyada şekillenmişti.
Sayfa 290 - Kronik KitapKitabı okudu
İran edebiyatı tercümeyle nüfuz edilecek bir edebiyat değildir. Ama yine de okuyabildiğiniz kadar eseri okumanız, gerekir. Şimdi bir bakalım. Evvela Firdevsi'nin Şehname'si var, bunu okumadan olmaz. Hâfız-ı Şirâzi'nin bizim Türk edebiyatını da çok etkileyen Divan'ı var.
...
Sonra şiirleriyle Sadi-i Şirâzî var, evvela
Gülistan'a ve Bostan'a değinmek gerekir. Bu saydığım isimlere nazaran bizde pek bilinmeyen Bahaüddin Amilî var. Bu isimlerin tüm eserleri okunmalı ama diyorum ya, esasında Farsçadan okunmalı.
Gökbilimci, filozof, hezarfen Nasirüddin Tusi
Ömer Hayyam'ın ölümünden sonra Nasirüddin Tusi (1201-1274) Orta Asyalı ve Müslüman gökbilimcilerin piri olmuştu.
İbn-i Sina 'nın felsefesinin ve Biruni' nin doğa bilimlerinin yaşayan en büyük yandaşıydı.
Şair Firdevsi'nin, vezir ve siyaset bilimci Nizamülmülk'ün, ilahiyatçı Gazali' nin, şair Esedi' nin ve gökbilimci, matematikçi ve hocası olan Şerafeddin Tusi'nin yetiştiği Tus kentinde yetişmişti.
Sayfa 586 - Kronik KitapKitabı okudu