Bir ideoloji kendi başına ne iyi ne kötüdür. Hangi anda benimsendiğine bağlıdır her şey.
Sayfa 95 - Metis Yayınları, 6. BasımKitabı okudu
...
Bir ideoloji, “şimdiyi, geçmiş açısından kavramaya çalışarak onu gizleyen” bir dizi fikirdir (Mannheim, 1929/1936:97). Bunun tersine bir ütopya, “şimdiyi aşan ve geleceğe yönelen" bir dizi fikirdir (Mannheim, 1929/1936:97). Ideolojileri kullananlar, statukoyla ilgili bazı şeylerin anlaşılmasını güçleştirerek onu savunmaya çalışırlar, oysa ütopyayı kullananlar , alternatif bir toplumsal biçimin avantajlarını vurgulayarak statükoyu yıkmak için çaba gösterirler. Bir ütopya benimseyenler, “sadece zaten varolan verili bir topumsal düzenin bakış açısından gerçekleştirilemez olarak görünen” bir amaç için çalışırlar (Mannheim, 1929/1936:196). Bu yüzden, bir ütopyayı kabul edenler ile bir ideolojiyi benimseyenler arasında temel bir çatışma her zaman vardır.
...
Nasıl, gördüğümüz gibi, özü itibariyle yalnızca perspektif olarak görünebilen görsel nesne konusunda verilen kavga, perspektif olmayan bir bakış açısı inşa edilerek (ki, bu mümkün değildir) değil, daha ziyade konuma bağlı bir resimden hareketle bir başka konumda bulunan başka birinin konuyu belli bir şekilde algılamasının anlaşılması biçiminde çözüme ulaştırılabiliyorsa, burada da nesnellik, dönüştürülerek inşa edilecektir. Bu bağlamda, mevcut bakış açılarından hangisinin en doğru bakış açısı olabileceğine ilişkin sorunun ortaya çıkması da doğaldır: ancak bu konuda da -aynı belli veçhelerin en önemli ilişkilendirmeleri nesneden hareketle görünebilir kılabilme ayrıcalığa sahip olabildiği görsel perspektifçilikte olduğu gibi- bir kıstas mevcuttur: Bu kıstas, mümkün olabilecek en büyük kavrama gücü, ampirik materyale karşı mümkün olabilecek en büyük verimliliktir.
Sayfa 319Kitabı okudu
Epistemolojik yaklaşımın epistemolojiye getirdiği diğer sonuçlar. Günümüzde egemen olan tinle ilgili öğretiyi ve epistemolojiyle ilgili aksiyomatik yaklaşımların çoğunun matematikleştirilebilen sağın doğa bilimlerinden türetildikleri ve tam da bu bilgi modelinin ilkesel zeminlerinden çıkan eğilimlerinin sözüm ona uzantıları oldukları bir kere kavrandığında; tinsel bilimlerle ilgili problemin, idrak etmenin az çok varoluşa bağlı varyantlarına ilişkin karşı paradigmasından hareketle nasıl revize edilebileceğinin kılavuzu da bulunmuş olacaktır.
Sayfa 313Kitabı okudu
Max Scheler, bir yerde, çağımızı“dengeler çağı”, yani (şu anki problematiğimize uygulandığında) eskiden az ya da çok birbirinden tecrit edilmiş biçimde yaşayan yaşamsal çevrelerin (her biri kendini ve kendi düşünsel dünyasını mutlaklaştırarak) birbirleriyle artık, şu ya da bu şekilde çatıştıkları bir dünya olarak nitelemiştir.
Sayfa 297Kitabı okudu
Nasıl verimli düşünülebileceğine ilişkin bir model, açık ya da örtülü biçimiyle, aslında somut olarak dile getirilen her problemin ve onıın yanıtının arkasında saklıdır; bu türden bir düşünsel modelin kökenleri ve yaygınlık alanı incelendiğinde, onun belli toplumsal birimlerin dünyasal yorum biçimleri ve konumlandırılmalarıyla olan bağlantısını keşfetmek mümkündür.
Sayfa 294Kitabı okudu
Liberal özgürlük kavramı, bir toplumun hukuksal açıdan eşitsizlikçi dışsal düzenini devirmek isteyen bir gruba ait olan bir kavramdı; muhafazakâr özgürlük kavramı ise, dışsal düzeni değiştirmek istemeyen, bu yüzden, dıştan bakıldığında, - bir yandan - her şeyin alışagelmiş yegâneliğiyle sürdürülmesini isteyen, -öte yandan - (mevcut olana destek sağlamak için) özgürlük problemini dışsal politik alandan içsel apolitik alana çekmek zorunda olan bir tabakaya tekabül etmekteydi.
Sayfa 292Kitabı okudu
(En azından yönelimsel olarak amaçlanan) politik olanın yavaş yavaş ekonomiye indirgenmesi, geçmişin ve tarihsel zamanın bilinçli olarak inkâr edilmesi, herhangi bir “kültür ideali‘’nin bilinçli olarak bir yana itilmesi; tüm bunlar, ütopyanın herhangi bir şeklinin politik eylem merkezinden de çıkarılması olarak kabul edilemez mi?
Sayfa 277Kitabı okudu
“Evrensel olarak kabul edilmektedir ki, her ülkeden ve her yaştan insanların eylemleri arasında bir tek biçimcilik vardır ve insan doğası ilkelerinde ve işlevlerinde her şeye rağmen aynı kalmaktadır. Aynı güdüler aynı nedenleri izlerler. Yükselme hırsı, para hırsı, kendini beğenmişlik, kibir, dostluk, cömertlik, yardımseverlik: Çeşitli derecelerde karıştırılıp topluma dağıtılmış olan bu tutkular dünyanın başlangıcından beri, her zaman ve hâlâ, insanlar arasındaki girişimlerin kaynakları durumundadırlar.”
Sayfa 276Kitabı okudu
Bu noktadan hareketle, Avrupa’daki problematiklerde sürekli tınısı duyulan, gelecekteki gelişimlerin ne olabileceğine ilişkin ürkek soru ve buna bağlı olarak bütünlükçü bakış açısına ilişkin eğilim açıklık kazanacağı gibi. Amerikalıların “Bu işi nasıl yaparım? Bu somut tekil problemi nasıl çözerim?” şeklindeki düşünce tarzı da aynı şekilde anlam kazanmaktadır.
Sayfa 274Kitabı okudu