İnsanlar dört kısımdır:
1. Bilir, bilgili olduğunu da bilir. İşte bu âlimdir; ona uyunuz.
2. Bilir, bilgili olduğunu bilmez. Bu unutkandır; ona hatırlatınız.
3. Bilmez, bilgisi olmadığını da bilir. İşte bu yol gösterilmeye muhtaçtır; ona öğretiniz.
4. Bilmez, bilgisi olmadığını da bilmez, bilgili gibi hareket eder; bu da cahildir; bundan sakınınız.
İnsanlar hayır konusunda dört kısımdır: Kimisi onu ilk yapan olur, kimi yapanlara uyan olur, kimi onun terkini hoş görerek terk eder, kimi onu yapmak nasip kılınmadığı için yapamaz.Onu ilk yapan şereflidir, başkalarına uyarak yapan hikmetlidir, terkini hoş görerek terk eden alçaktır, nasip kılınmadığı için yapamayan bedbahttır.
"Dört unsurdan ateş ve toprağı galip gelenler şükretmek isterler hep. Hava ve su tabiatından olanlarsa sabır ehlidir. Krallar, demirciler ve çiftçiler, ateş ve toprak burcundandır. Zakirler, nöbetçiler ve talip olanlarsa hava ve su burcundan. İnsanlar kısım kısımdır efendimiz. 'Çoğu hem sabreden hem de şükredenlerdendir'.
Sayfa 100Kitabı okudu
Halil ibni Ahmed şöyle demiştir:
"İnsanlar dört kısımdır: Hem bilir, hem de bildiğini bilir ki, böyle bir alime uyunuz. Adam bilir, fakat bildiğini bil- mez. Böyle bir kimse uykudadır, onu uyandırınız. Bir adam bilmez, ama, bilmediğini bilir. Bu kimse doğru yola girmek isteyendir, siz onu irşad ediniz. Adam hem bilmez, hem de bilmediğini bilmez. Bu koyu cahildir, onu terkediniz."
Süfyan-ı Sevrî şöyle demiştir:
"İlim, ameli çağırır, ilmin çağrısına amel uyarsa, ilim kararlaşır, uymazsa, ilim ayrılıp gider." HaHe
İbni Mübarek de şöyle demiştir:
"İnsan, ilim peşinde olduğu müddetçe alimdir. Fakat alim olduğunu sandığı zaman, ilmi inkâr etmiştir"
Halil b. Ahmed diyor ki:
"İnsanlar dört kısımdır:
a) Anlayıp anlamadığını bilen, yani bildiğini tatbik eden; böyleleri alimdir, bunlara uyun.
b) Bilir fakat bildiğine uymaz. Bunlar gafildir, böylelerini uyarınız.
c) Bilmez, fakat bilmediğinin farkındadır. Bu yol arıyor, bunlara doğru yolu gösteriniz.
d) Anlamaz, fakat anlamadığının da farkında olmaz. (Kendini bilgin zanneder), böyleleri terk ediniz."
Sayfa 173 - Birinci KİTAPKitabı okuyor
Diyalektik Kıyas Teorisi
_Burhan, tüm şüpheleri ortadan kaldıracak açıklıkta ve itirazlara yer bırakmayacak kesinlikte bir kıyas ve delildir. Kesin ve zorunlu bilginin ilke ve kurallarını vermekte, felsefeyi mükemmel hale getiren kaideleri içermektedir. Bu bakımdan da o, mantığın en yüce bölümü olmaktadır.
_Burhan, 3 çeşittir:
_1- Varlık burhanı. (Tez)
_2- Sebep
Dua ederken nurlar akıp gelir. Duanın kabul olması yönünden bu bereketleri ayırmak zordur. Bazıları demişlerlerdir ki , eğer iki elde ağırlık hissedilirse , duanın kabul alametidir. Biz de deriz ki, eğer sadrın inşirahı , yani göğüse bir genişleme, kalpte bir açıklık hasıl olursa kabul alametidir… İnsanlar dört kısımdır : namertler , mertler , civanmertler ve fertlerdir. Dünyayı isteyen namert , ahireti isteyen mert , ahiretle birlikte Hak Teâla’yı isteyen civanmert , yalnız hakkı isteyen ferttir.
Halil b. Ahmed (Nahv âlimi): «İnsânlar dört kısımdır.» diyor.
1- Anlar ve anladığını bilir (yâni bildiği ile amel eder); bu ålimdir, buna uyun.
2- Anlar fakat anladığını bilmez. Bu gâfildir. Bunu îkaz edin.
3 Bilmez fakat bilmez olduğunu bilir (Buna cehl-i basit derler); bu yol arıyor, buna doğru yol'u gösterin.
4- Anlamaz, fakat anlamaz olduğunu bilmez (Bilirim zanneder, buna cehl-i mürekkeb derler, tedavi kabul etmediği için); onu terk edin.
Sayfa 151Kitabı okudu
Ey Rabbimiz, arştan daha büyük bir şey yarattın mı?'
İnsanlar hakikati anlama ve öğrenme bakımından üç kısımdır.
•Bir kısmı, (Allah'ın kalplerine verdiği bir nurla) kendi kendine uyanır ve hakikati anlar.
•Bir kısmı, ancak uyarma ve öğretmeyle anlar
•Bir kısmına ise hiçbir uyarı ve öğretme fayda vermez.
Bu durumuyla insanlar yeryüzüne benzer.
Bazı yerlerde su toplanır, kuvvetlenir ve
Sayfa 367Kitabı okudu
Halil İbni Ahmed:
İnsanlar dört kısımdır:
Birincisi: Bilir. Bildiğini de bilir. Bu, âlimdir. Ona uyunuz.
İkincisi: Bilir. Fakat bildiğini bilmez, bildiğinden
haberi yoktur. Bu, uykudadır. Onu uyandırınız.
Üçüncüsü: Bilmez. Fakat bilmediğini bilir. Bilmediğinin farkındadır. Bu, irşâda muhtaçtır. Onu irşat ediniz.
Dördüncüsü: Bilmez. Bilmediğini de bilmez (cehl-i mürekkep) kendisini allâme sanır. Bu, câhildir. Onu terkediniz.
Halil bin Ahmed şöyle demiştir:
İnsanlar dört kısımdır:
• Bilir, bildiğini de bilir; bu alimdir, ona tabi olun.
• Bilir, bildiğini bilmez; bu da uykudadır, onu uyandırın.
• Bilmez, bilmediğini bilir; bu doğruyu arayandır, onu irşad edin.
• Bilmez, bilmediğini de bilmez; o cahildir, onu terk edin.
İnsanlar Dört Kısımdır
1. Bilen ve bildiğinin farkında olan: Bunlar alimdir, onlara tabi olunuz!
2. Bilen fakat bildiğinin farkın olmayan: O uykudadır, onu uyandırınız!
3. Bilmez fakat bilmediğini bilir: Onun bir rehbere ihtiyacı var, ona rehberlik ediniz.
4. Bilmez ve bilmediğini de bilmez: Bu cahildir, ondan uzak durunuz!
Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: İnsanlar dört kısımdır: Allah'u Teala'nın kendisine ilim ve mal ihsan edip malı hakkında ilmi ile amel eden kimse, diğeri ise şayet Rabbim bu kişiye verdiği şeyleri bana da vermiş olsaydı onun gibi amel ederdim diyen kimsedir. Bu ikisi ecir bakımından eşittir. Birde Allah'ın mal verip ilim vermediği kimse ki malı hususunda cahilce hareket eden kişi ile Allah ona verdiklerini bana verseydi onun yaptıklarını yapardım diyen kimse aynı vebali alırlar.
Sayfa 18Kitabı okudu
