Beyaz Geceler - Uysal Kız

SPOİLER İÇERİR!
Beyaz Geceler' i okurken, hikayedeki diyaloglar ve karakterlerin tepkileri benim  bir Yeşilçam filmi izliyor hissine kapılmama sebep oldu. Esas kız, esas oğlan ve başka bir  oğlan :)  üzerine kuruluydu hikaye. Ninesinin esas kıza kiracının nasıl biri olduğunu sormasıyla torununun evlenmesini istediğini ima ettiği kısım gerçekten çok komikti. Esas kız 2. oğlana " çok iyisiniz, kardeşim gibisiniz" tarzı bir şey söylediğinde ister istemez aklıma " sevdiğim kız bana abi deyince" şarkısı gelmişti.:) Kızın bu oğlana " çok iyisiniz, keşke sizi sevmiş olsaydım" demesine, esas oğlan gelmeyince bu çocukla birlikte olmasına ama esas oğlumuz gelir gelmez kendisini onun kollarına atıp bizim 2. oğlanı terk etmesine gıcık olmadım değil. "Çok iyisiniz vıdı vıdı"... Eee? İyilik yaradı mı şimdi? Yaramadı. Olan o 2. oğlana oldu. Yazık valla çok yazık. Kız terk edip gitti. Sonra da "affet beni" vıdı vıdısı yapıyor. Yüzsüzlüğün bu kadarı. Yüzsüzlüğünde boğulursun inşallah.

Dostoyevski ne kadar güzel ve gerçekçi, etkileyici yazmış ki kıza beddua ettim resmen. Dostoyevski amcacığım (dede mi deseydim?  :)) hikayelerde de başarılıymış da haberim yokmuş. Heyy gidi heyy!

Uysal kız hikayesinde ise hikaye adamın gözüyle anlatılmış. O yüzden sanki kız haksızmış  gibi, adam kötü hiçbir şey yapmamış gibi görünüyor. Keşke kızın gözüyle de olayları görebilseydim. Belki o zaman evlilikteki sorunları da bulabilirdim. Gerçi bana göre, ki dikkatimi en çok çeken de buydu, kızın 16 adamın ise 40 yaşlarında olması büyük bir sorun. Yani arada bu kadar büyük yaş farkının olması evliliğin yürümeyeceğinin veya neden yürümediğinin en büyük göstergesi. Bu hikayeyi hem bu yüzden hem de hikayedeki ağır depresif havadan dolayı sevmedim. Ayrıca her ne kadar hikayenin ismi Uysal Kız olsa da kızın böyle olduğunu söyleyemem. Daha çok uysallıkla hırçınlığın ortasındaydı.
 

Dostoyevski’nin ilk eserlerinden olan Beyaz Geceler’de hayalperest bir adamın dört günlük aşkı anlatılıyor. Dostoyevski şöyle başlıyor yazmaya: “Bu sefer ‘Günlüğümü’ her zaman olduğu gibi değil de, uzun bir hikâye şeklinde yazdım. Modern çarpıcı bir aşk hikayesi denilebilir aslında.Konusunu gerçek bir hikayeden alan kitap aşk, yalnızlık, birilerini tanıma isteği metinlerinden oluşuyor. Hikâye trajik bir şekilde sonlanıyor. Dostoyevskinin hikayeleri, romanlarını okumak kadar eğlenceli. Tahliller ve tasvirler biraz kısa o kadar. Nedense aklıma hep Alyazmalımın hikayesi geldi. Okuyanlar ne demek istediğimi anlamışlardır.

Merhaba, Kitap iki hikayeden oluşuyor Bir tarafta gerçek sevginin nasıl bir duygu ve fedakarlık oldugunu, nacizane sevgi sahib olmak degildir incitmeden uzaktanda sevebilir insan. Diğer tarafta yaşıyla olgun 41 yaşında bir adam ve henüz ne bedenen nede ruhen olgunlaşmış 16 yaşında birkızın evliliğini anlatan hazin bir hikaye.

SPOİLER VARDIR!

Dostoyevski okumayı özlemiştim. Bu kitabı da bu özlemle aldım elime. "Beyaz Geceler" adlı öykü üzerinde duralım öncelikle. Öykünün içeriğine geçmeden önce adı üzerinde durmak istiyorum. Niçin beyaz geceler? Geceyi beyaz kılan nedir? Yaşamı anlamlı kılan... Bugünlerde bu soruya verebileceğim tek bir yanıt: Sizi candan dinleyen, yürekten seven, bütün içtenliğiyle varlığını duyumsatan bir insanın yanı başınızda soluduğunu duymak... Nastenka böyle bir kadın... Yaşamı tanımıyor, iyi niyetli insanların körlüğü var üzerinde. Ama hepimizin gereksindiği duru bir karakter. O an ne duyuyorsa ne düşünüyorsa masaya yatırıyor bir çırpıda... Yazar ile de bir gece sokakta karşılaşır. Birbirlerine yaşamlarını anlatırlar. Yazarın, yalnız yapayalnız olduğunu anlarız cümlelerinden... Düşler evreninde yaşamaktadır. Nastenka "Bana aşık olmayınız, sizi dostça sevebilirim ancak." diyerek yine dürüstçe dile getirir bu ilişkiden beklentisini...

Nastenka Ninesi ile yaşamaktadır. Ninesi on altı yaşından beri (yanılmıyorsam) onu dizinin dibinden ayırmaz. Nastenka'nın bir beklediği vardır. Yolunu gözlediği, onu tutsaklıktan özgürlüğe ulaştıracak sevdiği... Bu adam evlerinde kiracıdır. Bir yıllığına başka bir şehre gitmiştir. Nastenka da onun yolunu gözlemektedir. Aşkın bütün canlılığıyla... Kimi zaman kırılır, umudunu yitirir. Tam böyle bir anda arkadaş olduğu yazarımız ona duygularını anlatır. Ona karşı boş olmadığını, onu sevdiğini... Nastenka, sevdiği insanın mektubuna yanıt vermemesine incinmiş olduğu için, koluna girer onun. Bir anda hayaller kurallar, evlilik kararı alırlar. Tabii bu sahne uzun sürmez. Asıl oğlan karşılarına çıktığı an Nastenka onun boynuna atılır. Yazarı ise dostça bir öpücük ile uğurlar. Arkasından da saygı ve sevgi kokan bir mektup yazar. Yazarımız ise aynı biçim de dönüt verir Nastenka'ya... Yalnız yapayalnız olduğu halde...

Şimdi gelelim Uysal Kız adlı öykümüze: Bu öyküyü intihar eden bir kadının kocasının içsel konuşmaları oluşturur. Karı koca arasında ne saygı vardır ne sevgi. Adam geçmiş yaşantısında aşağılanmış, savrulmuştur. Sırf bu duyguları benliğinden silmek için kendi statüsünden daha düşük konumda olan, zor durumdaki bir kadınla evlenir. Kadından tek beklentisi minnet duygusu kanımca... Bir de kendi söküğüne yama olması. Kadına verebileceği hiçbir şey yok. Ne aşk, ne sevgi, ne tutku, ne saygı... Yer yer kadınla ilgilense bile temelden, derinden gelen derin bir duygu yok. Kadın da günden güne solar. İçine kapanır. Ve bir gün kendini pencereden aşağıya bırakıverir. Adam ölü bir bedenin karşısında konuşur kendi kendisiyle... Son sayfada ise şunu söyler: "İnsanlar birbirinizi seviniz."

İki öyküyü kıyasladığımda ayrımı tek bir sözcükle ifade edebilirim: "SEVGİ"

(Ölü bedenlerle yaşayan yığınlar var aslında. Kendilerini pencereden aşağıya bırakmamaları yaşadıklarını kanıtlamaz ki)

KEYİFLİ OKUMALAR...

Dostoyevski... yüce Dostoyevski! Ne desem az, ne söylesem yetersiz kaleminin ustalığına. Beyaz Geceler ve Uysal Kız... birbirinden sarsıcı iki hikaye.. okuyunuz, okutunuz.

Ben ne okuyorum dedim zaman zaman. Belki benim elimde mevcut olan basımı okul çağına göre hazırlandığı için mi bilmiyorum(ne alakaysa) Çünkü diğer okuduğum romanlarını beğenmiştim. Sanırım ilk eserlerinden biri. İlk hikayedeki tutarsızlık, Uysal kızda ise Dostoyevski amcanın 16 ve 41 yaşındaki iki insanın evliliğini anlattığı anda tutmayın beni şimdi kusacağım falan moduna girdim... Yine de birçok yerinde o kadar iyi betimlemeler yapmış ki güzeldi.

Beyaz Geceler'de üç kişilikli bir aşkın masumiyetindeki hüznü dile getirirken Uysal Kız hikayesinde ise karısı kısa süre önce intihar etmiş adamın vicdan muhasebesini anlatıyor. "İnsan" duyguları ve düşünceleri açısından çok yönlü ve etkileyici bir anlatımla ele alınmıştır.