Spinoza yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu ve yahudilerin geleneklerini benimseyerek büyüdü. Ancak Spinoza ilerleyen yaşlarda yahudilerin cemiyetleriyle yollarını ayırdı. Dünyaya farklı açıdan bakışı ise en temel nedeniydi. Ethica eserinin ortaya çıkmasıyla tepki toplarken de cemiyetler onu tamamen düşman ilan etmişti. Spinoza dış etkenlere
Spinoza'ya göre özgürlük, kültürel ve dini yanılsamalardan kurtulmaktır; yalnızca aklın egemenliğinde yaşayan insan özgürdür, fakat bu, mantığa uygun/rasyonel davranma Spinoza'da doğanın zorunluluğunun şeylerini yapmaktan başka bir şey değildir. Spinoza'nın sonsuz ve mutlak Tanrı diye ifade ettiği Doğa'da da ereksellik yoktur; gün ve gece,
İmdi, şunu belirtmekte yarar var: Spinoza, Erdem derken, aklın denetiminde olan duyguları kastetmektedir. Başka deyişle, kendi doğamızın yasalarına en uyumlu olan duygulardır. Dolayısıyla Spinoza'da, Etik, memba olarak bireyde başlar; fakat topluma yayıldığı vakit çiçeklenir. Bu yargıyı destekleyecek sözler, Ethica'nın IV. kitabının 24.
Ethica adlı eser felsefe dünyasına yön veren en önemli isimlerden olan Spinozanın felsefe dünyasına kazandırdığı ve muhteşem eseri okurlarla buluşturduğu yapıttır. Felsefe için mihenk taşı olan bir eser.
Felsefe denilince "kanıtlama" çok uzak bir basamak ama Spinoza düşüncelerinde ikna ediciliği ile bunu "kanıtlama" aşamasına sizi getiriyor.
Ağır ve bir o kadar da ön donanım gerektirdiği de kaçınılmaz. Bazen ne anlattığını anlamak için de ufak bir Google danışmanlığı da gerektirebiliyor. Roman değil, düşünmek ve sorgulamak, araştırmak tıpkı kitabın ahlakına uygun olarak geometrik düşünmek erdemi göstererek okunmalı...
EtikaBaruch Spinoza · Dost Kitabevi Yayınları · 20191,609 okunma
Tanrının varlığını hararetle savunan bir filozof, Descartes'ten ilham alanlardan. Kitabın ilk yarısı çok sıkıcıydı şu duyguların tanımlarının yapıldığı kısımlar falan. Ama diğer yarısı sürükleyiciydi. Kişi nasıl mutlu olur sorusuna cevap vermeye çalışıyordu ve genel olarak dinsiz insan mutlu olamaz görüşünü savunuyordu. Kitaba felsefe puanım 5.
EtikaBaruch Spinoza · Dost Kitabevi Yayınları · 20191,609 okunma
Spinoza görüşlerini ilk defa okuduğum bir felsefeci olarak kendisine en yakın bulduklarım arasına girdi.
Kitapta önermelerden yola çıkarak sonuçlara ulaşırken bu yolculuk esnasında kimi zaman birbirini tekrar ediyormuş gibi gelse de sonuç kısmını okuduğunuzda aslında vermek istediği anlamı pekiştirmek için yaptığını ve bu konuda çok da başarılı olduğunu görüyorsunuz.
Hayata dair birçok kavramı tanımladığı, kendisindeki anlamını aktardığı bu satırlar, evrendeki konumumuz, insanlık, ve içimizde dışımızda olanları kavrama çabası içinde zihnimizde oluşan sorulara cevap niteliğinde.
Açıkçası sonuç kısımlarından adım adım kitabın bitimine ulaşırken aydınlanmamı, soru işaretlerimin bir nebze giderilmesiyle iç huzuru yaşadığımı söyleyebilirim.
İyi okumalar
Açıkçası bir süredir okumaya istekli olduğum fakat bir türlü o çabayı sergileyemediğim bu kitabı bir podcast serisi aracılığıyla 2 bölümünü dinledikten sonra artık bu taze bilgilerle okumayacaksam ne zaman okurum diyerek okumaya başladım. Herkes okumamalı dediğim için egoist olarak görülebilir. Umurumda mı, hayır :D
Şu adresten podcastlere de ulaşabilirsiniz: open.spotify.com/show/2j3PhnLZNp...
Spinoza fazlaca panteist bir kişilik bunu unutmayın. Tanrı'nın yokluğunu dahi onun varlığıyla özdeşleştiriyor. Daha çok tanrı-töz ilişkisi kitap boyunca çok önemli kesitler oldu. Ayrıca tanrıyı edilgen değil de sürekli etken olarak gösterdi.
Spinoza'ya göre insanın conatusu vardır. Yani varlığını sürdürme çabası olur. Canlı ya da cansız olsun her varlık mutlak şekilde devamlılığını sağlamaktadır. Kendisi de şöyle demiştir; "Conatus her şeyin özü olan bir çabadır ve bu çabanın etkin nedeni Tanrı'dır. Çünkü Tanrı her şeyin var olmasının ve var olma süresinin (yaşam süresinin) etkin nedenidir."
Aslında tanrıyı bir tür hareket ettirici olarak da görmektedir ve buna da Spiritus animales der ve günümüzde beyin-omurilik sıvısı ile özdeştir.
İlk bölümde tanrıyı anlatırken güzel idealar sundu. Fakat benim gibi agnostik birisi için bu argümanlar tatminsiz geldi. Daha sonraki 4 bölümde de insan üzerine yoğunlaşarak tanrıyı zorunlu hale getiriyor. Tanrı yok demiyor. Tanrı var diyor. Sürekli olarak bir din adamı gibi bu yinelemesi sıktı. Kitap o dönemlerde çok tepki almış.
Ethica'yı okumak isteyenlere bu çeviridense, Kabalcı Yayınları'ndan çıkan Çiğdem Dürüşken'e ait olan çeviriyi tavsiye ederim, çünkü eserin ana dili olan Latince'den direk çeviridir. Hilmi Ziya Ülken'in bu çevirisi ise Fransızca kaynaktandır. Ayrıca Ethica'yı okumadan önce Spinoza'yı tanımanızı şiddetle tavsiye ederim.
EtikaBaruch Spinoza · Dost Kitabevi Yayınları · 20191,609 okunma
