Mehmet Rauf’un “Eylül”ü, Türk edebiyatının ilk başarılı psikolojik romanı olarak kabul edilir.
1900 yılında Servet-i Fünun dergisinde yayınlanmaya başlanmış ve yazar, romanını Halit Ziya’ya ithaf etmiştir.
Yazar Servet-i Fünun akımına bağlı kalarak çok ağır bir dil kullanmıştır. Hatta bu nedenle yeni basım eserlerin hepsi sadeleştirilmektedir. Özellikle tasvirlerinde satırlarca süren cümleleri vardır.
Yine, bildiği çevreyi, İstanbul’u mekân olarak kullanmıştır. İstanbul korularına ve Boğaz’a ilişkin tasvirleri gerçekten ayrıntılı ve güzeldir. 1900 yılında İstanbul’u merak edenlerin gözlerinde canlandırmasına imkan tanımaktadır. Mehmet Rauf’un tasvirleri de gözleme dayalıdır ve hatta realizm ve natüralizm, doğa tasvirlerinde kendini oldukça hissettirir. Yer yer de sembolist etkiler görmek mümkündür. (mevsimlerin, ilişkileri ve ruh hallerini yansıtması gibi).
Romanda kişilerin ve mekânların tasvirlerine ise çok az yer verilmiştir. Karakterlerin zevklerinde ve birbirleri ilişkilerinde de ilerici bir bakış açısı benimsendiği anlaşılmaktadır. Roman anlatıcı ağzından, özellikle karakterlerin psikolojik tahlilleri ve doğanın tasviri çerçevesinde ilerlemiş; olay örgüsü ve yan karakterler çok fazla işlenmemiştir.
*Dipnot olarak, bu eser okunacaksa eğer, aslına en fazla sadık kalan Özgür Yayınları'ndan okunmalı.
O estetik edebi dili ancak bu yayının kitabında hissedebilirsiniz.