8.3
187 Kişi
530
Okunma
159
Beğeni
3.744
Gösterim
248 sayfa ·
Tahmini okuma süresi: 7 sa. 2 dk.
Basım
Türkçe · Türkiye · Oğlak Yayıncılık · Kasım 2009 · Karton kapak · 9799753290110
Oğlak Yayınları, yıllardır unutulmuş ama Türk ve dünya edebiyatının, baş kahramanı "negatif" belki de tek yapıtını yayımlıyor.
Kıskanmak, son yirmi yılın genç okurlarının yalnızca Sultan Hamit Düşerken adlı yapıtıyla tanıdığı çok önemli bir yazarımızın, insan derinliğine iyiden iyiye eğilen bir yapıtı. "Kıskanma" kavramının arkasını enine boyuna inceleyen tek roman.
Nahit Sırrı Örik'in Kıskanmak'ı, Enis Batur'un sunuşta belirttiği gibi gerçekten "Tutkunun Negatif Çehresi Üzerine Kanlı Bir Divertimento".
Oğlak Yayınları, ilk yayımlanışından tam kırksekiz yıl sonra Kıskanmak'ı yeniden yayımlayarak bir görev yaptığına inanıyor.
(İç Kapak)
Benzer Kitaplar
Kitap Fiyatları
SEPETE EKLE
Puan ve İncelemeler
8.3
10 üzerinden
187 Puan · 50 İnceleme
248 syf.
·
8 günde
·
Puan vermedi
İnsan'ı Çözmüş Bir Roman: Kıskanmak
Muhtemelen kimsenin psikolojiymiş, psikanalizmiş bilmediği, bilse de umursamadığı, roman yazarken bu hususları hiç dikkate almadığı bir dönemde çok iyi bir iş çıkararak bu güzel kitabı yazmış Nahid Sırrı Örik.
Kıskanmak, kin duygusunun bin türlü duygu altında gizlenip bir anda hortlayabilmesinin romanı. İnsanın insanın yurdu değil belki olsa olsa kurdu olabileceğini anlatan bir roman. Başta bir erkeğin kadını kıskanacağını, onun için yanıp yakılıp tüm hayatını yok edebileceğini düşünsek de roman aslında başka biri üzerine kurulmuş: Abisini kıskanan, onu yerin yedi kat dibine göndermek için yıllarca doğru günü hatta saatleri bekleyen kız kardeş Seniha üzerine.
Seniha'nın nefreti en saf, iyi niyetli duygularımız altında bile yeni bilenmiş bir bıçak gibi parlayan başkalarına karşı kinimizi yansıtıyor. Yazar böylesi durumlarda bilinçaltımızdan bilinç düzeyine çıkaramadığımız, kendimize dahi söylemekten imtina ettiğimiz hisleri olabildiğince incelikle aktarmış. Karakterlerin böylesi gerçekçi tasvir edilişi eserdeki yetkinliği de gösteriyor. Çünkü bu dönemde yazılmış roman kişileri genellikle ''karakterden'' öte bir ''tip'' gibi. Keskin özellikleri olan, nerede ne yapacağı tahmin edilebilen, derinlikten yoksun varlıklar. Nahid S. Örik ise bunu yıkabilmiş, kahramanları yaşayan insanlar gibi hemen hemen canlı suretinde.
Ben romanı Demirkubuz'un filmi sayesinde tanımış, günün birinde izlerim diye yıllarca beklemiştim. Ama gördüm ki film romanın yanında bir karikatürü andırıyor. Filmde mecburen hem ince ayrıntılar hem de karakterlerin geçmişleri atılmış. Geçmişlerini bilmediğimiz için karakterlerin hayatını gördüğümüz gelecekte neden öyle davrandıklarını da anlayamıyoruz, bir neden sonuç ilişkisi kuramıyoruz. Roman karakterlerin kesifliğini yansıtabilmeyi bilmiş. Demirkubuz'u çok sevmeme rağmen film ise bir kukla oyunu düzeyinde diyebilirim.
Enis Batur'un romanın ön sözünde bahsettiği eksikler olsa da ben eserin sadece iyi yönlerinden bahsedip zamanında hak ettiği değeri görmeyen bir sanatçıya naçizane torpil geçmek istiyorum. Çünkü o dönemde negatif bir anti kahramanın başrolde olduğu bir roman yazmak bile sanki başlı başına tebrik edilebilecek bir durum.
Bazen bilinçaltımızın biz ne dersek diyelim bizi dinlemeyip aklına estiği gibi davrandığı, bilinçli duygularımızı bir oyuncak derekesine indirdiği olabiliyor. Kimsenin sütten çıka ak kaşık olmadığını, insanın çoğu zaman sevgi değil de nefret tarafından yönlendirildiğini içgüdülerimizle de olsa biliyoruz. Böyle zamanlarda bazen bir filozofun ''Nefret başarısızlığa uğramış sevgidir.'' sözünü hatırlıyorum. Hep abisinin gölgesinde yaşayan, abisinin geleceği için ailesi tarafından hayatı iç edilen Seniha başka ne yapabilirdi ki?
Kıskanmak, benim için insan denilen yumağı çözmüş bir roman. Sözü Bruce Fink'in Lacan'da Aşk kitabından bir cümleyle bitireyim: ''Bir çocuğun hayatındaki hiçbir mücadele, kardeşleriyle mücadelesindeki kadar nefret dolu bir tutku ve rekabetle sonuçlanmaz.''
Okuyacaklarıma Ekle
248 syf.
KISKANMAK & NAHİD SIRRI ÖRİK
Nahid Sırrı Örik, Cumhuriyet dönemi edebiyatımızın oldukça güçlü ve usta kalemlerinden biri olmasına rağmen, bu ustalığın layık olduğu konuma bir türlü getirilmemiş güzide bir isim. Bu geri planda kalmışlığında, biraz kendisinin geri durmasının, biraz da çevresinin ve toplumun payı var elbette. Zira kendisi o dönemlerde pek rastlanılmayan, rastlanılması halinde de şiddet ile dışlanması lüzum gelen "eşcinsel" kimliğe sahipti. Ancak direkt bunu bahane edemeyen yetkililer, buna kılıf olarak yazarın şaşaalı ve ağır bir dil kullanmasını gerekçe göstermişlerdi. Hatta Örik'in ölümünden sonra yayınladığı bir yazıda, Varlık Dergisi sahibi, can dostu Yaşar Nabi şu satırları aktaracaktı:
“Ona Varlık’ta yer vermeyişimden şikayetçiydi. İçimi acı ile dolduruyor bu düşünce. Ama ne
yapabilirdim? O eski dili ve eski düşünme tarzı ile gençler arasında yadırganmaması imkansızdı.
Çalışmalarına verdiği yönle, kendisi ayırmıştı yolunu bizden.”
Yusuf Ziya Ortaç'ın Akbaba dergisinde yayımlanmış olan bir şiiri ise, çok kırmış,çok incitmiş, bir nevi edebi çevreye küstürmüş Örik'i:
“Kırıtarak gelirken uzaktan Nahid Sırrı,
Sanırım pantolonlu ceketli bir kız gelir!”
Örik, divan şairi Ahmet Hafız Paşa'nın torunu,Şura-yı Devlet Azası,
hukuk mektebi hocası, rüsumat müdür-i mütercimi, Shakespeare'den oyunlar çevirmiş Hasan Sırrı Bey'in oğlu olarak 1895 yılında dünyaya gelmiş, Afitab-ı Maarif Rüşdiyesi'nden mezun olmuştur. Yazarın roman, öykü, anı, gezi, tiyatro, eleştiri ve inceleme gibi birçok farklı edebi türde, hatrı sayılır sayıda eseri mevcuttur. Eserlerinin bazılarını, hatırlatmak babında eklemek isterim:
Kırmızı ve Siyah
Sanatkarlar
Eve Düşen Yıldırım
Eski Resimler
Yıldız Olmak Kolay mı?
Tersine Giden Yol
Sultan Hamid Düşerken
Turnede Bir Artist Öldürüldü
Sönmeyen Ateş
Muharrir
Eski Zaman Kadınları Arasında
Anadolu Yol Notları
Bir Edirne Seyahatnamesi
Kırşehir-Kayseri-Kastamonu
Tarihi Çehreler Etrafında
Abdulhamid'in Haremi
Bilinmeyen Yaşamlarıyla Saraylılar
Edebiyat ve Sanat Bahisleri
Roman ve Hikaye
Hayat ve Kitaplar
Yüz Elli Yılın Türk Meşhurları Ansiklopedisi
Kıskanmak adlı romanına gelecek olursak... Efendim her şeyden önce bu eser, muazzam bir edebi dehanın, dibe vurmuş bir hayal kırıklığının ve inanılmaz lezzetli bir Türkçe bilgisinin apaçık göstergesi. Roman ilk önce 1936 yılında Tan Gazetesinde Kıskançlık ismi ile tefrika edilmiş, daha sonra 1946 yılında Kıskanmak ismiyle kitap olarak basılmış. Ve işin en ilginç, en acı olanı ise 1946 yılındaki ilk basımının ardından 1994 senesine kadar bir daha basılma şerefine nail olamamış,dile kolay neredeyse 50 koca yıl...
"Kıskanmak"ın ismine aldanarak, bir aşk romanı olduğunu sakın düşünmeyin. Bilakis tam tersi, içeriğinde kardeş düşmanlığı, kardeş kini barındıran bir intikam romanı.
Ana karakterimiz Seniha. Orta halli bir ailede yetişmiş, çirkinliğinden ötürü her zaman dışlanmış, hiç evlenmemiş bir kadındır.
"Çirkinlerin sevilmemeye ve güzeller için daima feda edilmeye mahkûm bulunduklarını Seniha pek küçük yaşından itibaren bilmiş, anlamıştı."
Halit ise, Seniha'nın, güzelliği dillere destan, her daim popüler ağabeyi. Bu özelliklerinin ziyadesiyle farkında olan Halit, bir kibir timsali olarak eserde arz-ı endam etmekte.
"Fakat Allah beni her suçtan münezzeh, pek çok kadından da güzel yaratmışsa, kendileri genç ve güzel görünmek için ne yapacaklarını bilemeyen kadınlara karşı, bu neden bana gurur hakkı vermesin?”
Mükerrem, Halit’in genç, körpe ve bir o kadar da alımlı, bakanın dönüp bir daha baktığı derecede güzel karısı. Nüzhet ise Mükerrem ile aşk yaşayan, yine Halit gibi güzelliği dillere destan olmuş bir delikanlı. Evet dikkatinizi çektiyse, yazar erkek karakterlerinde yakışıklı kelimesini hiç kullanmıyor, betimlemelerinde verdiği gibi hepsi kadınsal özelliklere sahip güzel erkekler.
"Bembeyaz pijaması ile cinsi belki belli olmayan bir heykel gibi, bir resim gibi güzeldi Nüzhet."
Örgü hakkında yazacağım en ufak detay, sizlere ipucu teşkil edeceğinden ötürü o konuya hiç girmiyorum. Ancak karakter tanıtımlarından az çok tahmin yürütebileceğinizi düşünüyorum. Olaylar yoğunlukla Zonguldak, Ankara ve İstanbul üçgeninde cereyan ediyor. Yazarın mekan olarak Zonguldak'a seçmesindeki etken ise, sanıyorum dönemin taşra-kent ilişkisini gözler önüne sermek. Kitabın kilit noktası ise kesinlikle Seniha. Var oluş amacı, sırf ağabeyine acı çektirmek olan Seniha, bu uğurda varını yoğunu ortaya koyarak mücadele edecektir.
"Kıskanmak… Seniha’nın yüreğinde ilk beliren, kendisini ilk duyuran ve hemen her gün daha fazla gelişip büyüyen his bu olmuştu. Halit’le aralarında sekiz yaş vardı ve onu kıskanmadığı bir zamanı hiç bilmiyordu.Hayatının en eski, en bulanık ve silik hatıraları arasında bile kıskançlık her şeye hükmeden bir yer tutuyordu. Hayal meyal hatırladığı zamanlarda da herkes kendisinin kara kuru, Halit’in ise beyaz, sarı saçlı ve mavi gözlü olduklarına bakarak, ‘Bu kız, o oğlan olmalıydı’ demişler, hep ağabeyini okşamışlardı. Bu okşayanlar, bu sözleri söyleyenler kimlerdi? Hemen hiçbirini hatırlayamadığı halde söyledikleri sözleri ve o okşamaları hiç unutmuyordu. Çirkinlerin sevilmemeye ve güzeller için feda edilmeye mahkûm bulunduklarını Seniha pek küçük yaşından itibaren bilmiş, anlamıştı.”
Toplamda 222 sayfa, 40 bölümden oluşan roman, Arapça ve Farsça kökenli çok sayıda sözcük içerdiği için, kimi okurlar için zorlu bir okuma süreci oluşturabilir. Lakin inanın bu şaşaalıkta bile ayrı bir güzellik, ayrı bir kalite var. Okumayan tüm dostların, bir an evvel okuyup bu edebi hazza varmalarını ısrarla öneririm.
Sabih İzzet Alaçam'ın, Sevgili Örik'in ölümünden sonra kaleme aldığı şu dizeleri de, buraya bırakmayı ihmal edemem:
“Birden aklıma geldi bak Nahit Sırrı Örik
Takılırdık ona hep 'Merhabalar Bay Erik'
İçten kuşkulu, sessiz, kapanık bir insandı
Bilmem öteyi burdan daha iyi mi sandı?
Ben olsam etmezdim, onun kadar acele”
Bu da boş lâf ya . . . Kimler karşı çıkmış ecele?"
Okuyacaklarıma Ekle
248 syf.
·
6 günde
Bi süredir duygularla alakalıyım. Sevinç, kızgınlık falan basit de geriye kalan duygular ne acayip. Kıskançlık da duygular arasında en komlike olanlarından bence. Bir rakiple karşılaşmanın şaşkınlığı, yerimizi başkasının alacağı kaygısı, kaybetme riskinin korkusu, değerli olmamanın aşağılık hissi.
Duygular Sözlüğünde bunun bir üçgen yarattığını söylüyor: Ben (kurban), sen (hain), öteki (hırsız). Yine o kitaptan bi alıntı: Kıskanç bi kadın tarihsel olarak tatsız ve kılı kırk yaran bir tip olarak gösterilirken (kıskanç kadın asla başkarakter olmuyor, sadece gerçek aşka tatsız bir rakip oluyor), kıskanç bir erkek daha onurlu bir geleneğe ait.
Bu gelenek Ortaçağ avrupası saray hikayelerinde sık görülüyor. Örn: Othello
Duygular sözlüğünün kıskançlık bölümünden de şeyler katmak istiyorum. 1700'lerde (sanırım ilk defa) bir yargıç kıskançlığı erkeklerin öfkesi ve zinayı da mülkiyetin en büyük ihlali ilan etmiş.
"Kıskançlığın malı( yani karısı) çalınma tehdidi altında olanların kaçınılmaz olarak yaşadığı doğal eril duygu olarak tanımlanmasıyla cinayet, kasıtsız adam öldürmeye indirilmiş ve kıskançlık krizinde birilerini öldürmüş bazı erkekler tamamen aklanmıştı."
Ataerkinin gücüne bakın.
Evrimsel psikolojinin yorumunun da bunu destekler nitelikte olduğu yazıyor. Erkekler için kıskançlık evrimsel bir özelliktir. ( bi tek bana mı saçma geliyor evrimsel psikoloji yorumları?) Evrimsel psikoloji bilmediğimden burayı soru işareti sayıp geçebiliriz.
Kıskanan insan acı çekiyordur: Dışlanmış hissettiği için, agresif olduğu için, delirdiği için ve bayağı olduğu için.
Sorularımız var: Kıskançlığı hangi düşünce paternleri oluşturur? Akılcı mıdır? Zayıflık mıdır? Kindarlık mıdır? Kontrolü ne kadar ele geçirebilir? Bi işe yarar mı, faydalı olabilir mi ?
Bir insanı kıskanç diye tanımlamak yerinde olur mu? Korkumuza şefkatle bakabilseydik kıskançlık kısacık yanıp sönen bir duygudan öteye gidebilir miydi? Sahiplenmenin patolojisi nedir? Sadece kendi kendimizden ve değerimizden emin olmak bizdeki kıskançlığı önleyebilir mi?
Jerome Neu Sahiplik, insanlara, onları elde edip yönetebileceğimiz nesnelermiş gibi davranmamızı içerdiği sürece bana, psikolojik bir yanılgı ve ahlaki bir kusurmuş gibi gözükecek. diyordu.
Ve işte Kıskanmak'ta baş karakter kıskanç bir kadın.
Kendi hayatına hapsedilmiş gibi yaşıyor. Ailesinin sevgisini sırf çirkinliği yüzünden göremediği bi hayatı var. Üstüne üstlük abisinin güzelliği onu hep gölgede bırakmış. Talihine isyanı ve kini birikmiş ve bu kinini yıllarca sessizce içinde taşıyarak geleceği tasarlıyor.
Kitap bence sıradan kıskançlık olayına ( iki kadın bir erkek ya da bir erkek iki kadın) değinmeden yine de cinsiyet bağlamında ve sadece ana karakteri bağlamayan bi kıskançlık olgusuna; bunun yanında genç ve güzel olanın her istediğini ele geçirme ve her zevki hak etme kuvvetini vurgulayarak yaşamasına, başladığı her işten muzaffer çıkmasına ama çirkin ve sözde bayatlamış (kadının tabi ki ah ahh erkeğin bayatlaması mı olur canım) görülenin hakikaten hakir görüldüğü bir çevrede elbette ki öyle kolayca benliğine saygı duyacağının düşünülemeyeceğini anlatıyor.
Bu yüzden ben okurken ana karakterinin kıskançlığı yerine kitaptaki Dorian benzeri karaktere ve kıskanç ana karakterin abisine daha bir takıldım. Bir de Nuriye'ye ve kız çocuklarına ilgi ve sevgi vermekten aciz aileye. Ki Nuriye tiplemesi aslında kitapta yaşamının geneli çok bahsedilmese de, gözümde bu kitapta bahsi geçen bütün fesadın dolaylı dolaysız kaynağı. Kötülüğü besleyen ana damar Nuriyenin düşünce tarzı bence.
İşte şunlar:
#115662062
#115112901
Seniha ise tüm çirkinliğinin ve değer görmeyişinin altında bir kurban olarak konumlanıyo. Abisi için fedakarlıkta bulunarak (biraz zorunda bırakılarak da) evlenememesi ve okulu bırakması sonucu acısını paylaşmayı bile beyhude görmesi canımı sıktı. Çünkü ıstırabını ilan etmiş olsaydı etrafındakilerin bunu farketmeyecek, anlamaya çabalamayacak ve bu ıstırabı çocukluk ve çılgınlık olarak kabul edecekleri kesin gibiydi.
Sonuç olarak olaylar cinsiyet eşitliğinin olmadığı bi durumda oluyor, kıskançlığın tek bi cephesine bakılmıyor ama tüm cepheleri de var denemez. Kişilerin sansürsüz düşüncelerini okumak, ana karakterinin kıskançlığının ona bir gün yetecek kadar bile fayda sağlamaması, kaderine kendini kurban edişinden memnun hareketleri, hiçbir karakterin birbirine güven bağı kuramaması, bazılarının sahip olmaya ve hükmetmeye meyilleri, kıskanılmaktan duyulan zevk için kıskandırma... Tüm bunlar bazı yerlerde bi distopya gibi de gelirken bana () biliyorum ki bunlar günlük hayatta görülemeyecek şeyler değil.
Bu hislerin dinamiklerine merakımıza besleyici bi kitap bu. 1900 lar döneminin ilişkiler ve insana bakış algısına bakmak için bu kitabı okumak isteyebilirsiniz.
Okuyacaklarıma Ekle
248 syf.
·
1 günde
·
Beğendi
·
Puan vermedi
Türk edebiyatında hak ettiği değeri görmemiş bir yazar. Yaşadığı dönemindeki tutucu ve erkek egemen edebiyat dünyasında, cinsel yöneliminden dolayı ötekileştirilmiş, önemi kavranmamış, görmezden gelinmiş bir yazar Örik.
Halbuki bu romanında görüldü üzere psikolojik ögeleri en az Peyami Safa kadar başarılı kullanmış ( belki de daha iyi) karakter analizler, ruhi tasvirler müthiş bir ustalıkla işlenmiştir.
Kıskanma mevhumu üzerine bina edilmiş bu eseri özellikle erkek okurların okuması gerekli diye düşünüyorum.
Kitaptaki kadın karakterlerin çok boyutlu bir derinliği var, bütün kadınlar çok iyi teşhis edilmiş, her kadın; kadın dünyasının ayrı bir boyutunu gözler önüne seriyor. Kadınların, düşünme biçimleri, gel gitleri, iç dünyasındaki çelişkileri, açmazları, saplantıları, zaafları çok başarılı biçimde resmedilmiş. Dikkat çeken başka bir şeyde romandaki erkek karakterlerin kadınsı özellikleriyle tasvir edilmesi. Bu romanı okuyunca anlıyorsunuz ki bunu sadece bir kadın yazabilir ya da kendini kadın hisseden bir erkek.
Okuyacaklarıma Ekle
248 syf.
·
1 günde
Toplumumuzun kanayan yarası, ötekileştirme…
İncelemem için seçtiğim başlık kitabın konusundan ziyade yazarın kendisine yapılmış haksızlığa binaen…
Cumhuriyet döneminin önemli yazarlarından biri sayılan Nahit Sırrı Örik’le bir çoğumuz daha yeni tanışıyoruz. Bunun sebebi de,cinsel kimliği…Döneminde bizzat edebiyatçı dostlarının yaptığı ötekileştirmeye, çevrenin de destek olması…Ve bununla birlikte yeterince tanınmasının önüne geçilmesi… Yaşadıklarının üzücü olduğunun altını çizerek,bu konuyu geçmek istiyorum. Yani çok konuşmamam en doğrusu, çünkü kırıcı oluyorum yoksa. Neyse..
Velhasılkelam…
Kitabın konusunu çok beğendim. Ağır ve ağdalı bir dil kullanılmış olmasına rağmen, asla sıkmadı. Merak duygusunu uyanık tutarak,bir solukta okuttu kitap kendini.Duyguları o kadar güzel vermişti ki, Seniha’ya hak verdikçe ben de mi kıskanç bir insanım acaba diye düşünmedim değil:)
Yani şöyle diyelim: Okuyun,okutturun sayın okurlar! Pişman olmayacağınızı umuyorum:)
Keyifli okumalar…
Okuyacaklarıma Ekle
Okurlar
Kadın
% 67.0
Erkek
% 33.0
0-12 Yaş
13-17 Yaş
18-24 Yaş
25-34 Yaş
35-44 Yaş
45-54 Yaş
55-64 Yaş
65+ Yaş
© 2022 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.19.52