Sevdalinka

Kitap , Osmanlı öncesinde dini nedenlerle Haçlı Orduları tarafından , 1992 Savaşı’nda ise Sırplar ve Hırvatlar tarafından , Birinci ve İkinci dünya Savaşları sonrasında da sürekli soykırıma tabi tutulan ama asla yok edilemeyen Boşnak halkının acılarını anlatıyor.
"Büyük Sırbistan" hayalleri kuran Bosnalı Sırp'lar , Sırbistan'dan aldıkları askeri yardımlarla Bosna'da bir Sırp Cumhuriyeti kurduklarını ilan ettiler.
Kendi bölgelerinde bulunan Müslüman Boşnaklardan da bu bölgeyi terk etmelerini istediler. Bunu hızlandırmak içinse sistematik bir soykırıma başvurdular.

Hareket eden her şeyi vurma emri veren bir zihniyet düşünün...
Kadın,erkek,bebek,çocuk,yaşlı ayırmayan bir yöntem düşünün...
Şehre giriş ve çıkışın yapılmadığını,gıdanın bittiğini,elinizdeki ürünlerin tükendiğini...
Temiz su şebekelerinin yok edildiğini , elektriğin olmadığını , yakacak odun ve kömürün bittiğini ...
Bebeğinizin,anne babanızın ya da en yakın dostunuzun gözlerinizin önünde bakımsızlıktan ve açlıktan öldüğünü düşünün...
Bebeğiniz ağladığı için Sırp askerleri tarafından pencereden fırlatılarak atıldığını !!!
BM , yardım gönderiyoruz diye 30 yıl öncesine ait konserveleri ve pirinç paketlerini sizlere yolladığını düşünün...
En acısı da etnik temizliğin bir parçası olan ve sırp askerlerinin kadınlara ve kız çocuklarına tecavüz ettiğine şahit olduğunuzu düşünün.

Bir hafta süren katliam 2. Dünya Savaşı'ından sonra insanlığa yapılan en büyük suç olarak tarihte yerini aldı.

Ratko Mladiç ; ülkemi ve milletimi koruyordum , diyerek çıkarıldığı mahkemede soykırım suçlamalarını reddetti. Ama ele geçirilen günlüğünde ;
''Müslümanları öldürmek sorun değil , 1 günde 50 bin kişiyi de öldürürüz...
Ancak onlar yine doğururlar. Önemli olan onları bu topraklardan tamamen sürmektir.'' yazıyordu.

Kitap başlarda çok sıkıcı ilerliyor.Gereksiz detaylarla da konunun çok fazla uzatılmış olduğunu düşünüyorum.Birçok yerde de oldukça fazla devrik cümle vardı ve bu da okuyucunun okurken sıkılmasına sebep oluyor. Açıkcası kitabın sadeleştirilip tekrar basılması gerektiğini düşünüyorum.
Sevdalinka ' nın , Sırpların Saraybosna’da yaptığı vahşetin ve soykırımın ne boyutta olduğunu anlayabilmek için , 1395 gün kuşatma altında kalan Boşnak halkının acılarını bir nebze de olsa anlayabilmek ve acılarına ortak olabilmek için okunması gereken eserlerden biri olduğunu düşünüyorum.

İnsan onurunun tamamen ortadan kalktığı , vicdanın yok olduğu ve insanlığın kaybolduğu onurlu şehir Bosna ...
Sevdalinka kitabıyla acınızı bir kez daha paylaştım.

Roman kahramanı, Nimeta'nın öyküsünde boşnak olan annemin de öyküsünü okudum. Annemin anlattığı çocukluk döneminin tüm hayal kırıklıkları, sonra gerçekleşen soykırımın ilk adımlarıymış aslında...

İnsan söze nasıl nereden başlayacağını bilemiyor bu romanı okuduktan sonra… Hiç beklemezdim bu kadar etkilenebileceğimi…

Savaşın kahrolası etkilerini yüreğinizde hissedeceğiniz ama aynı zamanda içerisinde annelik, aşk, arkadaşlık, tarih, bir tutam siyaset barındıran, okumaya dahi zorlandığım şiddet bölümlerinde beni benden alan enfes bir roman.

Genel manada Yugoslavya’nın dağılma süreci ile Sırplar ve Hırvatların soykırımları (onların tabiriyle temizlik), buna bağlı olarak Boşnakların çektiği çileler acılar olarak özetleyebilirim kitabı. Ayşe Kulin bu kitabı yazarken okurlarının ruhlarına edeceği eziyeti mutlaka göz ardı etmiş olmalı ki kitap insana bazı şeyleri gerçekten yaşatıyor. Biz okurken bu kadar etkileniyorsak, Boşnaklar bu olanları bizzat yaşarken neler hissetmiş olmalılar… Şu an bunları yazarken bile düşünmekten kaçıyor, kitabı bir an önce hafızamdan silmek istiyorum. Yalnız asla kitap kötü olduğu için değil, ruhumda açtığı yaralar için… Kitaplığımda çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayacağım ancak benim için değerli bir kitap olarak kalacak.

Sevdalinka sevda şarkıları manasına geliyor ve benim kitap üzerine bu incelemeyi yazarken belki de bahsetmem gereken bir aşk öyküsü de mevcut ancak ben yaşanılmışlıklardan öylesine etkilendim ki şu an romantizm konusuna bağlayamıyorum cümlelerimi. Özetle aynı kadına aşık farklı ırklardan iki adam… Kadın bunlardan biriyle evli, diğerine ise delicesine aşık… Okumanızı şiddetle tavsiye ederim. Hem yakın tarihimizi öğrenmek için hem de Ayşe Kulin’in bu güzel eserini iliklerinize kadar hissetmeniz için…

Küçücük bir eleştiri hakkım var ise eğer affınıza sığınarak belirtmek istiyorum ki kitabın başlarında fazlasıyla verilmiş olan siyasi isimlerden oldukça sıkıldım. Kitapla bağlantım koptu hatta bazı yerlerde kim kimdi Sırp mıydı komutan mıydı neydi ayırt edemediğim halde okumaya devam ettim. İyi ki de öyle yapmışım.
Sonuç; mutlaka OKUMALISINIZ !

Hayatımda okuduğum ve resmen beni kamyon çarpmışa döndüren, beni en çok etkileyen kitaptır. Boşnak topraklarının kanlı öyküsü gazeteci Nimeta'nın öyküsüyle iç içe bir şekilde verilir. Tito'nun ölmesi ve Yugoslavya'nın dağılması sonrasında siyaset sahnesinde yerini alan liderler sıkı bir siyasi mücadeleye girerler ve Sırplar, Hırvatlar, Boşnaklar ayrı ayrı olarak bağımsızlıklarını ilan ederler. Ancak Sırp topraklarında kalan Boşnaklar vardır ve anlamsız, ırkçı nefret hızla tırmanmaktadır.

Bu arada Nimeta, bir Sırp olan Stefan'a aşık olan evli bir kadındır. Aşkı ve evliliği arasında kalıp sonunda ailesini seçmiştir. Boşnaklar için günler gittikçe kötüye giderken kocası ve büyük oğlu direnişe katılırlar. Kitabın bir bölümünde Stefan'ın aile köklerine uzanılıp ailesinde doğan erkeklere neden hep Stefan adının verildiği ve Boşnak topraklarının 800 yıldır kan içinde ağladığı anlatılır.

Ayşe Kulin'in muhteşem anlatımıyla savaşın çoğu zaman olduğu gibi burada da anlamsızlığına, vahşiliğine ve saçmalığına dair çok çarpıcı detaylar sunuluyor. Ben okuduklarımdan kolay kolay etkilenen bir insan değilim ama bu kitabı okuduktan sonra savaşa bakış açım değişmişti. Keyifli okumalar...

Bu kitap, Osmanlı öncesinde dini nedenlerle Haçlı Orduları tarafından, Birinci ve İkinci dünya Savaşları sonrasında ve 1992 Savaşı’nda ise Sırplar ve Hırvatlar tarafından sürekli soykırıma tabi tutulan ama asla yok edilemeyen Boşnak halkının acılarını,Türk halkına biraz olsun tanıtabilmek amacıyla Ayşe Kulin tarafından yazılmıştır.Roman kahramanı, Nimeta, bir inşaat mühendisi ile evli ve iki çocuk annesidir. Bosna Televizyonu’nda haber görevlisi olarak çalışmaktadır. Mesleği gereği, Bosna Savaşının başlamasına kadar ülke içinde meydana gelen olayları yerinde gözlemler. Bu görevlerden birinde Zagreb’de çalışan gazeteci Stefan ile tanışır. Kısa zamanda ilişkileri aşka dönüşür. Nimeta , ailesi ve Stefan arasında bir tercih yapma zorunluluğu karşısında kendi içinde psikolojik bir savaş vermektedir. Aynı günlerde ülke içerisinde de mevcut düzen yavaş yavaş bozulmakta , Yugoslavya Federasyonu muhtemel bir iç savaşa doğru ilerlemektedir. Daha net bir ifade ile , Sırbistan , “Büyük Sırbistan” arzusuyla federasyonu sonu meçhul lakin muhakkak kan ve acı dolu bir savaşa ; faturasını Boşnaklar’ın çok ağır ödeyeceği kanlı bir savaşa sürüklemektedir.
Bence Sevdalinka Sırpların Saraybosna’da yaptıgı vahşetin ve soykırımın ne boyutta oldugunu anlamak için okunması gereken bir eserdir.

Sevdalinka; umutsuz aşkın sevda türküleri... Kalbinin kime atacağını hiç bilemezsin ki... Hayat bu..Bosna'da yüzyıllardır devam eden bir gelenek...Stefan...Babadan oğula geçen bir isim değil sadece, sevda türküleri.....Nimeta ve Stefan,Bosna' da tamda savaşın ortasında yasak aşkın en güzel kahramanları...

Bir kitabı okumak insana ne kadar zor gelebilir ki?
Çok zor geldi!
Boğazımda düğümler yapa yapa okudum.
Savaş değildi yazılan şey, tam anlamıyla katliamdı.

Yugoslavya adıyla bir bütünken devletler, kirli emeller karıştı kardeşlik duygularına. Komşu olanlar düşman oldu, kardeş olanlarsa ayrı düştü. Devletler savaşıydı belki ama olan yine her zamanki gibi mazluma oldu.

Tarih içinde savaşın olmadığı bir dönemi görmedik ve sanırım göremeyeceğiz. İçinde değilken bile bizi bu kadar etkileyen olay, yaşayanları nelere sürükledi kim bilir.

Aklım almıyor... İnsan olan buna nasıl sebep olur, insan olan bunu nasıl yapar, insan olan buna nasıl göz yumar... Tecavüz edilen kadınlar, karnı yarılarak dışarı çıkarılan organlar, sıraya girip kurşuna dizilenler... Yazıyorum ki unutmayalım, yazıyorum ki unutturmayalım. Tarih gurur duyulacak savaş kahramanlıklarından ibaret değil, devlet olma hırsından doğan katliamların da sahnesi...

Kitabın bu gerçekleri sunması dışında hikaye kısmı Nimeta adındaki bir gazetecinin hayatını ele almasından oluşuyor. Parçalanan ailesine ulaşmak için yaşadığı zorlukları, daha dün komşum dediği kişilerin yüz çevirmesini hayret ve korkuyla tasvir ediyor. Tüm bu hesaplaşmalar ise acıdan başka bir şey getirmiyor.

Kim bilebilir di ki mavi bir kelebek bir dala konacak ve o dalın yeşerdiği toprak içinde neler barındıracak. Saklanan onca cenazeyi toprak kabul etmiş etmesine ama, o bile değişmiş içinde barındırdığı insanlardan ötürü... İnsanlığımdan utanıyorum! Mayasında iyilik, ruhunda ilahi bir değer taşıyan bu varlık alemi nasıl oluyor da böylesine vahşi olabiliyor?

Aklım almıyor... Utanıyorum!!!

Yarınlar, kurşun, havan topu ve bombaydı, kandı. Ama her ikisi de farkına bile varmadan 'daha güzel günleri' bekliyorlardı. İnsanlar, değişik inançlarla ve hırslarıyla ne kadar karıştırırlarsa karıştırsınlar, kana, acıya, şiddete bulaştırsınlar, bu muhteşem dünyayı, yaşam bir umuttu sonuçta. Hiç bitmeyen bir umuttu. 

Beklediğimden iyiydi, hatta çok çok iyiydi. Elimden bırakamadığım zamanlar oldu. Okurken içimin yandığı zamanlar oldu.

İki tane hikaye, bolca tarihi bilgi, dolu dizgin aşk ve salya sümük gözyaşı dolu bu kitap o kadar sürükleyici ki, okuduğum en hızlı kitap ünvanına sahip oldu.

Roman evli ve iki çocuklu Boşnak Nimeta ile kendisi gibi gazeteci olan iş arkadaşı Hırvat Stefan'ın birbirini sevmesiyler başlar. Nimeta aşkını bırakıp eşi ve çocuklarını seçtikten sonra savaş başlar ve hiçbir şey artık eskisi gibi olmaz. Artık daha önemli sorunları vardır. Açlık, hastalık,ölüm gibi...
Birbirleriyle yüzyıllar boyu bir arada yaşamış milletlerin bağımsızlık uğruna dini sebepleri kullanarak kendinden olmayana karşı ne kadar zalimleşebildiğini gözler önüne seriyor. Okurken yapılan işkenceler, tecavüzler, zulümler soykırıma varan olaylar insanın yüreğine taş oturtuyor. Yazar kitabın başında Boşnak halkının acılarını Türk halkına anlatabilmek için yazdığını belirtmiş. Bunu da çok iyi başarmış. Sayfaları çevirirken insan Boşnak halkının acılarını yüreğinde hissediyor.

Tito'nun ölümünün ardından Yugoslavya'nın parçalanması ile başlayan iç savaşla, roman kahramanı olan gazeteci Nimeta'nın hikayesi. Boşnak, Hırvat ve Sırplar arasında yakın geçmişte yaşanan iç savaşta yaşananlar çarpıcı bir biçimde kaleme alınmış.